Vướng mắc về quy định không thay đổi thẩm quyền

Điều 412 BLTTDS 2004 về việc Không thay đổi thẩm quyền giải quyết của Toà án có quy định: Vụ việc dân sự đã được một Toà án Việt Nam thụ lý giải quyết theo quy định về thẩm quyền do Bộ luật này quy định thì phải được Toà án đó tiếp tục giải quyết mặc dù trong quá trình giải quyết có sự thay đổi quốc tịch, nơi cư trú, địa chỉ của các đương sự hoặc có tình tiết mới làm cho vụ việc dân sự đó thuộc thẩm quyền của Toà án khác của Việt Nam hoặc của Toà án nước ngoài.

Khoản 5 Điều 7 Nghị quyết số 03/2012/NQ-HĐTP ngày 03/12/2012 hướng dẫn thi hành Điều 412 về không thay đổi thẩm quyền giải quyết của Tòa án:

- Đối với vụ việc dân sự không thuộc một trong các trường hợp được quy định tại khoản 3 Điều 33 của BLTTDS; được hướng dẫn tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều này và được TAND cấp huyện thụ lý giải quyết đúng thẩm quyền, nếu trong quá trình giải quyết mới có sự thay đổi, như có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải uỷ thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, Cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài, thì theo quy định tại Điều 412 của BLTTDS, TAND cấp huyện đã thụ lý tiếp tục giải quyết vụ việc dân sự đó.

- Đối với vụ việc dân sự thuộc một trong các trường hợp được quy định tại khoản 3 Điều 33 của BLTTDS và được hướng dẫn tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều này và được TAND cấp tỉnh thụ lý giải quyết đúng thẩm quyền, nếu trong quá trình giải quyết có sự thay đổi không còn đương sự, tài sản ở nước ngoài và không cần phải uỷ thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, Cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài, thì theo quy định tại Điều 412 của BLTTDS, Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã thụ lý tiếp tục giải quyết vụ việc dân sự đó.

Tuy nhiên, Điều 471 BLTTDS 2015 thuộc Phần thứ Tám - Thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài; Chương XXXVIII quy định chung về thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài quy định như sau:

Vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài đã được một Tòa án Việt Nam thụ lý giải quyết theo quy định về thẩm quyền của Bộ luật này thì phải được Tòa án đó tiếp tục giải quyết mặc dù trong quá trình giải quyết có sự thay đổi quốc tịch, nơi cư trú, địa chỉ của các đương sự hoặc có tình tiết mới làm cho vụ việc dân sự đó thuộc thẩm quyền của Tòa án khác của Việt Nam hoặc của Tòa án nước ngoài.

Theo quy định trên tại Điều 471 thì “vụ việc dân sự có yêu tố nước ngoài thì chỉ có Tòa án cấp tỉnh mới thụ lý giải quyết”, do đó chỉ áp dụng Điều 471 cho những vụ án có yếu tố nước ngoài giữa Tòa án tỉnh với nhau hoặc của Tòa án nước ngoài.

Vì Chương XXXVIII BLTTDS 2015 quy định chung về thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài, do đó nhà làm luật mới sửa đổi Điều 471 thay cho Điều 412, thẩm quyền phải thuộc Tòa án cấp tỉnh theo Điều 37 và 38 BTTTDS 2015.

Do đó, việc áp dụng khoản 5 Điều 7 Nghị quyết số 03/2012/NQ-HĐTP ngày 03/12 /2012 hướng dẫn Điều 412 là không còn phù hợp, cần phải sửa đối, vì các Tòa án cấp huyện không thể thụ lý giải quyết các vụ án có yếu tố nước ngoài theo như hướng dẫn của Nghị quyết này.   

Thực tế nhiều vụ việc dân sự mà Tòa án cấp huyện đã thụ lý sau đó có phát sinh đương sự có yếu tố nước ngoài thì phải chuyển thẩm quyền Tòa án cấp tỉnh giải quyết theo thẩm quyền tại Điều 37 và 38 BLTTDS. Một số Tòa án hiện nay khi chuyển lên thì cấp tỉnh không nhận hồ sơ do căn cứ hướng dẫn khoản 5 Điều 7 Nghị quyết số 03/2012/NQ-HĐTP. Do đó kiến nghị TANDTC hướng dẫn lại quy định này.

NGUYỄN PHONG PHI (PCA. TAND huyện An Phú, An Giang)

Nguồn: Tạp chí Tòa án