Một số bất cập về sự hỗ trợ của Tòa án trong giải quyết tranh chấp và thi hành phán quyết trọng tài?

Quy định về sự hỗ trợ của Tòa án trong giải quyết tranh chấp?

Mặc dù Luật Trọng tài Thương mại năm 2010 đã thiết lập một số cơ chế hỗ trợ đáng ghi nhận cho Hội đồng trọng tài, nhưng vẫn còn một điểm tồn tại cần được khắc phục. Đó là, Luật Trọng tài Thương mại năm 2010 hiện chưa quy định cụ thể về các biện pháp chế tài để xử lý những cá nhân không chấp hành quyết định của Tòa án trong việc thu thập chứng cứ và triệu tập người làm chứng theo yêu cầu của Hội đồng trọng tài. Cụ thể, Luật Trọng tài Thương mại năm 2010 chỉ dừng lại ở việc ghi nhận các nội dung sau đây:

Điều 46. Thẩm quyền của Hội đồng trọng tài về thu thập chứng cứ

…

5. Trong trường hợp Hội đồng trọng tài, một hoặc các bên đã áp dụng các biện pháp cần thiết để thu thập chứng cứ mà vẫn không thể tự mình thu thập được thì có thể gửi văn bản đề nghị Toà án có thẩm quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được hoặc hiện vật khác liên quan đến vụ tranh chấp. Văn bản đề nghị phải nêu rõ nội dung vụ việc đang giải quyết tại Trọng tài, chứng cứ cần thu thập, lý do không thu thập được, tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý, lưu giữ chứng cứ cần thu thập đó.

Điều 47. Thẩm quyền của Hội đồng trọng tài về triệu tập người làm chứng

…

2. Trường hợp người làm chứng đã được Hội đồng trọng tài triệu tập hợp lệ mà không đến phiên họp nhưng không có lý do chính đáng và việc vắng mặt của họ gây cản trở cho việc giải quyết tranh chấp, thì Hội đồng trọng tài gửi văn bản đề nghị Tòa án có thẩm quyền ra quyết định triệu tập người làm chứng đến phiên họp của Hội đồng trọng tài. Văn bản phải nêu rõ nội dung vụ việc đang được giải quyết tại Trọng tài; họ, tên, địa chỉ của người làm chứng; lý do cần triệu tập người làm chứng; thời gian, địa điểm người làm chứng cần phải có mặt.

Có thể nhận thấy, hai hoạt động hỗ trợ này của Tòa án đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Hội đồng trọng tài hoàn thành nhiệm vụ, bởi lẽ nếu thiếu sự can thiệp của cơ quan công quyền, Hội đồng trọng tài sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận chứng cứ và triệu tập những người liên quan để làm rõ các tình tiết của vụ tranh chấp.

Tuy nhiên, sự hỗ trợ của Tòa án hiện tại chủ yếu dừng lại ở việc ban hành văn bản gửi đến các cá nhân, tổ chức có liên quan, mà chưa có cơ chế trừng phạt rõ ràng đối với những trường hợp không thực hiện yêu cầu của Tòa án.

Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 cũng không có quy định cụ thể về vấn đề này, mà chỉ đề cập đến chung chung tại Điều 415 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015:  “Thủ tục giải quyết các việc dân sự liên quan đến hoạt động của Trọng tài thương mại Việt Nam được thực hiện theo quy định của pháp luật về Trọng tài thương mại Việt Nam”. Đây thực sự là một bất cập, gây ra những trở ngại và trì hoãn trong quá trình giải quyết tranh chấp bằng con đường trọng tài.

Một số bất cập về sự hỗ trợ của Tòa án trong giải quyết tranh chấp và thi hành phán quyết trọng tài? (Hình từ internet)

Về thi hành phán quyết trọng tài?

Liên quan đến Điều 67 của Luật Trọng tài Thương mại năm 2010, quy định rằng:

Điều 67. Thi hành phán quyết trọng tài

Phán quyết trọng tài được thi hành theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự.

Như vậy, với quy định “phán quyết trọng tài được thi hành theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự” có thể tạo ra những phức tạp không cần thiết. Bởi lẽ, trọng tài thương mại vốn được xem là một phương thức giải quyết tranh chấp nhanh chóng, linh hoạt và hiệu quả, tập trung vào các giao dịch thương mại đặc thù. Việc áp dụng toàn bộ thủ tục thi hành án dân sự thông thường có thể làm mất đi ưu điểm về tốc độ và tính chuyên biệt của trọng tài thương mại.

Do đó, quy định này có khả năng làm phức tạp thêm quá trình thi hành phán quyết trọng tài, đi ngược lại bản chất nhanh gọn vốn có của phương thức giải quyết tranh chấp này. Do đó, có thể sẽ hiệu quả hơn nếu chúng ta có cơ chế thi hành án chuyên biệt cho hoạt động trọng tài thương mại.