Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 5635:1991 về Địa vật lý - Thuật ngữ và định nghĩa

• Số hiệu: TCVN5635:1991
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: Ủy ban Khoa học Nhà nước
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 1991

Thuật ngữ	Định nghĩa	Thuật ngữ nước ngoài tương ứng
Bài toán ngược	Bài toán xác định hình dáng, kích thước, chiều sâu, thế nằm, tính chất vật lý của đối tượng địa chất dựa trên các trường vật lý mà chúng gây ra.	Inverse problem
Bài toán thuận	Tính trường vật lý của đối tượng địa chất theo các thông số hình học và vật lý cho trước.	Direct problem
Bản đồ dị thường địa vật lý	Bản đồ biểu diễn các dị thường địa vật lý.	Geophysical anomaly map
Biên độ dị thường	Đại lượng biểu thị giá trị các cực dị của trường địa vật lý so với mức nền.	Anomaly amplitude
Bước đo	Khoảng cách giữa các điểm đo đạc ở thực địa	Measurement step
Chuẩn máy	Các thao tác định lượng cho chỉ số của máy hoặc đưa máy về chế độ làm việc danh định theo mẫu chuẩn.	Calibration
Di thường địa vật lý Dị thường (vg)	Giá trị khác biệt giữa trường vật lý quan sát được và trường bình thường	Anomaly
Địa vật lý	Tổ hợp các khoa học nghiên cứu cấu trúc bên trong của quả đất, các tính chất vật lý của nó cũng như các quá trình xảy ra trong các lớp vỏ của nó.	Geophysics
Địa vật lý thăm dò Địa vật lý (vg)	Chuyên ngành địa vật lý nghiên cứu cấu trúc địa chất và tìm kiếm thăm dò khoáng sản bằng các phương pháp địa chấn, trọng lực từ, điện, điện từ…	Prospecting geophysics
Điểm kiểm tra	Điểm đo mà tại đó các trường vật lý được đo đi đo lại nhiều lần với mục đích xác định hoặc đánh giá chất lượng đo đạc	Control station
Điểm quan sát Điểm đo (tđ)	Vị trí đo giá trị trường vật lý	Measuring station
Điểm tựa	Vị trí mà tại đó giá trị của trường vật lý được xác định với độ chính xác cao	Support point
Đo lặp	Đo lại trường vật lý tại điểm đã đo lần trước	Repeated measuring
Đo tham số vật lý Đo tham số (vg)	Xác định và đánh giá các giá trị của các tham số vật lý của đất đá và quặng	Physical properties determination
Kênh đo Kênh (vg)	Hệ thống, có thể là thành phần mà hệ đo thực hiện phép đo có chọn lọc (theo cường độ, năng lượng, không gian, thời gian...) một đại lượng vật lý xác định.	Channel
Kiểm định	Tất cả các thao tác do một cơ quan đo lường hợp pháp tiến hành nhằm để xác nhận rằng một dụng cụ đo đáp ứng đầy đủ các yêu cầu đặt ra. Việc kiểm định bao gồm kiểm tra và cấp giấy chứng nhận.	Veryfication
Mặt cắt địa chất, địa vật lý	Mặt cắt địa chất xây dựng theo kết quả nghiên cứu địa chất cũng như kết quả minh giải các trường địa vật lý khác	Geophysical and geological section
Mẫu chuẩn	Vật đo, dụng cụ đo hoặc hệ thống đo dùng để định nghĩa, thực hiện, duy trì hoặc tái tạo đơn vị một hay một số giá trị đã biết của đại lượng nhằm mục đích truyền đơn vị hoặc các giá trị đó đến phương tiện đo khác bằng cách so sánh với nó	Standard
Mẫu tham số	Mẫu đá và quặng được xem là đối tượng để xác định các tính chất vật lý của chúng	Rock sample
Phân tích định lượng	Xác định các tham  số hình học (chiều sâu, thế nằm, kích thước, góc cắm…) và các tham số vật lý của đối tượng địa chất theo các địa vật lý	Qualitative interpretation
Phân tích định tính	Giải thích bản chất vật lý của các đối tượng địa chất gây ra dị thường địa vật lý	Qualitatitive interpretation
Bãi thử Pôligôn (tđ)	Nơi thử các phương pháp và phương tiện đo vật lý	Poligone
Tuyến cắt	Tuyến đo cắt các tuyến đo khác với mục đích kiểm tra độ chính xác đo đạc	Crossing profile
Tuyến chuẩn	Tuyến đo được thực hiện với độ chính xác cao và trên lát cắt địa chất đã biết rõ	Base profile
Thăm dò địa chấn	Phương pháp địa vật lý k hảo sát cấu tạo địa chất dựa trên cơ sở quan sát,xử lý và phân tích các giao động địa chấn phản xạ và k húc xạ từ các ranh giới địa chấn khác nhau	Seismic prospecting
Thăm dò địa nhiệt	Phương pháp đo địa nhiệt để tìm nguồn năng lượng địa nhiệt hoặc giải quyết một số bài toán địa chất, địa vật lý khác	Geothermal prospecting
Thăm dò điện	Nhóm các phương pháp địa vật lý thăm dò sử dụng trường điện từ tự nhiên hoặc nhân tạo để giải quyết một nhiệm vụ địa chất, địa vật lý nào đó	Electroprospecting
Thăm dò phóng xạ	Phương pháp địa vật lý thăm dò dựa trên việc ghi đo các bức xạ tự nhiên để k hảo sát sự phân bố các nguyên tố phóng xạ và phát hiện vùng mỏ phóng xạ	Radioactivity survey
Thăm dò trọng lực	Phương pháp địa vật lý thăm dò dựa trên đo đạc, xác định và giải thích các dị thường trọng lực	Gravitational prospecting
Thăm dò từ	Phương pháp địa vật lý dựa trên việc nghiên cứu từ trường trái đất để giải quyết các bài toán địa chất, địa vật lý	Magnetic survey
Bản đồ cấu tạo	Bản đồ biểu diễn các cấu trúc địa chất theo kết quả thăm dò địa chấn	Structural map
Bản đồ đẳng cao	Bản đồ biểu diễn các đường cùng độ sâu của một mặt ranh giới tính từ mặt nước biển	Isohypsometric map
Bản đồ đẳng dày	Bản đồ biểu diễn các đường cùng độ dày của một tầng nằm giữa hai mặt ranh giới địa chấn chuẩn	Isopachite map
Bản đồ đẳng sâu	Bản đồ biểu diễn các đường cùng độ sâu của bề mặt một đối tượng do kết quả phân tích tài liệu địa chấn	Isobath map
Độ co ép Độ chịu nén (tđ)	Khả năng chịu nén của đất đá dưới tác dụng của lực nén	Compressibility
Đới tốc độ bé	Lớp trên cùng của vỏ trái đất, có vận tốc truyền sóng đàn hồi bé và có cấu trúc không đồng nhất, thường gồm đất đá bở rời gắn kết yếu	Zone of alteration
Hiệu chỉnh đới tốc độ bé	Loại trừ ảnh hưởng của sự không đồng nhất của đới tốc độ bé lên tài liệu địa chấn quan sát được	Correction for zone of alteration
Hiệu chỉnh điểm nổ	Loại trừ các sai méo của tài liệu quan sát địa chấn do điều kiện gây sóng không thuần nhất	Correction for explosion point
Lắt cắt địa chấn	Lắt cắt biểu diễn các mặt phản xạ, khúc xạ theo kết quả phân tích tài liệu địa chấn	Seismical section
Lớp Bazan	Lớp dưới của vỏ quả đất nằm giữa mặt cônrat và môhô và được phân biệt bằng số liệu địa chấn	Bazaltic strata
Lớp granit	Là một lớp trong vỏ quả đất nằm giữa lớp trầm tích và lớp bazan. Lớp này gồm đá granit, đá gơnai, các đá biến chất khác và đá phun trào	Granitic strata
Mặt cônrat	Mặt phân chia lớp granit và bazan trong vỏ quả đất qua đó tốc độ truyền sóng đàn hồi thay đổi rõ rệt	Conrad surface
Mặt dầu nước	Mặt phân chia các lớp dầu nước trong mặt cất địa chất dầu khí	Oil-water interface
Mặt Moho	Mặt phân chia giữa vỏ và lớp manti của quả đất, qua đó tốc độ truyền sóng địa chất và mật độ thay đổi đột ngột	Moho surface
Phương pháp địa chấn biển	Dạng thăm dò địa chấn tiến hành trên biển. Việc ghi đo được bố trí trên tàu thuyền di động. Các điểm nổ, điểm thu sóng hoặc di động theo tàu hoặc cố định	Marine seismic prospecting
Phương pháp địa chấn công trình	Tổ hợp các phương pháp địa chấn nhằm mục đích nghiên cứu các điều kiện địa chất phục vụ cho việc xây dựng các công trình	Engineering seismic investigation
Phương pháp địa chấn mỏ	Tổ hợp các phương pháp thăm dò địa chấn nhằm mục đích nghiên cứu địa chất mỏ	Mining seismic prospecting
Phương pháp địa chấn sông	Phương pháp địa chấn tiến hành trên sông và vùng nước cạn trong đó trạm máy đặt trên canô hoặc bè mảng	Fluvial seismic prospecting
Phương pháp địa chấn tần số cao	Phương pháp ghi các sóng phản xạ và khúc xạ trong giải tần số từ 70 Héc – 8 Héc trở lên	High frequency seismic prospecting
Phương pháp địa chấn tần số thấp	Phương pháp ghi các sóng trong giải tần số từ 8 Héc đến 30 Héc	Low frequency seismic prospecting
Phương pháp đo sâu địa chấn	Phương pháp địa chấn ghi các sóng phản xạ và khúc xạ có tần số dao động rất thấp để nghiên cứu các ranh giới địa chấn ở dưới sâu vỏ quả đất	Seismic sounding
Phương pháp sóng khúc xạ	Phương pháp ghi các sóng khúc xạ từ các mặt giới hạn địa chấn	Refraction method
Phương pháp sóng ngang	Phương pháp ghi sóng với nguồn phát ra các sóng ngang	Lateral waves method
Phương pháp sóng phản xạ	Phương pháp ghi các sóng phản xạ từ các mặt giới hạn địa chấn	Reflection method
Phương pháp sóng trao đổi	Phương pháp ghi các sóng phản xạ hoặc khúc xạ trao đổi (bản chất sóng đã thay đổi trên đường truyền)	Alternating waves method
Sóng dọc	Loại sóng địa chấn trong đó các phần tử của môi trường dao động theo phương của tia địa chấn. Còn gọi là sóng ép	Longitudinal wave
Sóng địa chấn	Các dao động đàn hồi lan truyền trong quả đất xuất phát từ các tâm động đất hoặc từ các nguồn nhân tạo	Seismic wave
Sóng đầu	Sóng thứ cấp hình thành từ ranh giới của môi trường có vận tốc truyền sóng lớn với môi trường có vận tốc nhỏ và lan truyền ở môi trường có vận tốc nhỏ đó	Refracted wave
Sóng khúc xạ	Sóng địa chấn hình thành do sự thay đổi hướng lan truyền khi gặp môi trường có vận tốc truyền sóng lớn hơn	Refracted wave
Sóng mặt	Sóng thứ cấp hình thành trong những điều kiện nhất định của nguồn phát (nổ) và lan truyền trên mặt thoáng của môi trường	Surface wave
Sóng nhiễu xạ	Sóng địa chấn bị nhiễn loạn do uốn theo chiều chướng ngại vật	Diffracted wave
Sóng ngang	Loại sóng địa chấn trong đó có các phần tử của môi trường dao động theo phương vuông góc với các tia địa chấn. Còn gọi là sóng trượt	Lateral wave
Sóng phản xạ	Sóng địa chấn bị hắt về môi trường ban đầu khi gặp mặt ranh giới giữa hai môi trường có trở sóng khác nhau	Reflective wave
Tầng đánh dấu (tầng chuẩn (tđ)	Ranh giới hai môi trường ở đó xuất hiện sóng đánh dấu trên diện rộng	Marked horizont
Tầng khúc xạ	Ranh giới hai môi trường ở đó xuất hiện các sóng khúc xạ	Refracting horizont
Tầng phản xạ	Ranh giới  hai môi trường ở đó xuất hiện các sóng phản xạ	Reflection horizont
Tia địa chấn	Đường biểu diễn hướng lan truyền năng lượng sóng	Seismic ray
Trạm địa chấn (trạm ghi chấn động đất (tđ)	Hệ thống thiết bị thực hiện thu nhận có chọn lọc các chấn động của đất và ghi lên các phương tiện ghi thông tin xác định (băng, đĩa từ hoặc giấy, bộ nhớ)…	Seismic station
Trạm địa chất thăm dò	Tổ hợp thiết bị máy móc phục vụ công tác thăm dò địa chấn	Seismic prospecting station
Trở sóng địa chấn trở sóng (vg)	Tham số đặc trưng cho khả năng truyền sóng của môi trường, xác định bằng tích số của mật độ và vận tốc truyền sóng đàn hồi trong môi trường đó	Seismic wave impedanie
Bản đồ đẳng ôm	Bản đồ gồm các đường cong có cùng giá trị điện trở suất của môi trường ở vùng được khảo sát	Insoohmic map
Bộ bù phân cực	Bộ phận của máy thăm dò điện một chiều dùng để loại trừ các nhiễu có tần số gần bằng 0 như điện thế phân cực của các điện cực dòng điện tellua…	Polarization compensator
Đo điện mặt cắt	Phương pháp điện trở tiến hành theo mặt cắt (theo tuyến). (Xem thêm “Phương pháp điện trở”)	Electrical profiling
Đo điện mặt cắt liên hợp	Đo điện mặt cắt phối hợp hai hệ thiết bị (Xem thêm “Đo điện mặt cắt”)	Combination profiling
Đo điện mặt cắt lưỡng cực	Kiểu đo điện mặt cắt trong đó các thiết bị thu phát đều là các lưỡng cực. (Xem thêm “Đo điện mặt cắt”)	Dipole profiling
Đo građien trung gian	Kiểu đo mặt cắt trong phương pháp điện trở hoặc phương pháp phân cực kích thích, trong đó sử dụng hệ thiết bị građien	Medium gradien survey
Đo sâu điện	Phương pháp điện trở khảo sát sự thay đổi điện trở suất tại nơi khảo sát theo độ sâu	Electrical sounding
Đo sâu lưỡng cực	Kiểu đo sâu điện trong đó hệ thiết bị là các lưỡng cực	Electric dipole sounding
Đo sâu tần số	Kiểu đo sâu điện trong đó sử dụng nguồn phát có tần số thay đổi	Frequency sounding
Đo sâu thiết lập trường	Kiểu đo cả phương pháp trường chuyển trong đó đặc trưng thời gian là thông tin chủ yếu để khảo sát đối tượng theo độ sâu	Input induced pulse transient method
Đo sâu từ tellua	Phương pháp cảm ứng điện từ đo các thành phần của trường điện từ tellua có các chu kỳ khác nhau	Magneto-telluric sounding
Đường cong	Đường biểu diễn kết quả đo sâu điện tại điểm khảo sát	Sounding curve
Hệ số thiết bị	Hệ số phụ thuộc bố trí hình học của thiết bị thăm dò điện dùng để xác định điện trở suất biểu kiến trong phương pháp điện trở	Array factor
Máy bù	Máy thăm dò điện cấu tạo trên phương pháp đo bù (trước đây hay gọi là “điện thế kế”)	Potentiometer
Mặt cắt điện - địa chất	Mặt cắt địa chất xây dựng trên kết quả thăm dò điện	Electro-geological seition
Nguyên lý tương đương	Nguyên lý cho rằng độ dẫn điện dọc của một tập vỉa bên trên có tầng phủ và bên dưới có tầng lót tương đương với độ dẫn điện dọc của một vỉa đồng nhất có độ dày tương đương tổng chiều dày của tập vỉa đó	Equivalent principle
Phương pháp chiếu sóng vô tuyến	Phương pháp thăm dò điện khảo sát sự hấp thụ sóng điện từ có tần số cỡ mêgahéc của đối tượng địa chất	Radioscopy method
Phương pháp cảm ứng điện từ	Phương pháp thăm dò điện, đo trường điện từ tần số thay đổi lan truyền trong môi trường khảo sát với các khung dây phát và thu không tiếp đất	Electro-magnetic (EM) method
Phương pháp cảm ứng tần số thấp Phương pháp tần số thấp (vg)	Xem “phương pháp cảm ứng điện từ” ở phương pháp này trường điện từ có tần số thấp, từ 20 Hz đến 10 KHz	Low frequency induction method
Phương pháp điện trở	Phương pháp thăm dò điện nghiên cứu điện trở suất biểu kiến của đất đá	Resistivity method
Phương pháp điện trường thiên nhiên	Phương pháp thăm dò điện khảo sát điện trường tự nhiên do đối tượng khảo sát gây ra	Self-potention method
Phương pháp nạp điện	Phương pháp thăm dò điện tiến hành đo đạc các thành phần trường điện từ khi cắm cực phát trực tiếp vào đối tượng nghiên cứu	Charging method
Phương pháp phân cực kích thích	Phương pháp thăm dò điện đo điện áp phân cực của đất đá sau khi ngắt dòng phát (Hệ điện cực tiếp đất)	Induced polarization method
Phương pháp trường chuyển	Phương pháp thăm dò điện khảo sát điện áp cảm ứng trong vòng dây thu trong thời gian chuyển tiếp sau khi đóng hoặc ngắt dòng trong vòng dây phát	Transient method
Rò điện	Hiện tượng xảy ra khi độ cách điện của hệ đo (máy, dây, tời…) giảm xuống thấp hơn giá trị cho phép và gây ảnh hưởng thấy được đến kết quả đo	Leakage
Thiết bị Hệ cực (tđ)	Hệ các điện cực dùng trong thăm dò điện (Trong carôta dùng “hệ cực”, “vi hệ cực”)	Array
VLF Sóng cực dài (tđ)	Sóng điện từ có tần số từ 15 KHz đến 30 KHz	VLF (Very low frequency)

Thăm dò phóng xạ

Thuật ngữ

Định nghĩa

Thuật ngữ nước ngoài tương ứng

Đêtếctơ vết

Đêtếctơ vết ghi đo năng lượng hạt qua dấu vết của chúng để lại

Track detector

Đo cường độ gamma tự nhiên

Phương pháp thăm dò phóng xạ dựa trên việc đo suất liều lượng bức xạ gama tự nhiên trên vùng khảo sát

...

...

...

Đo phổ gamma tự nhiên

Phương pháp thăm dò phóng xạ dựa trên việc khảo sát phổ biên độ của bức xạ gama tự nhiên để xác định bản chất và qui mô của đối tượng gây ra trường phóng xạ

Gamma spectrum survey

Mẫu chuẩn bão hoà tia gamma

Mẫu chuẩn phóng xạ có kích thước tương đương với vỉa quặng phóng xạ trong tự nhiên về mặt bức xạ tia gamma

Gamma ray saturation calibration source

Mev

Triệu electron vôn, đơn vị đo năng lượng bức xạ gamma

Million electron volts

...

...

...

Bức xạ bao gồm các bức xạ tự nhiên của đất đá, bức xạ vũ trụ của cả vùng không có dị thường phóng xạ

Normal background radiation

Nhà chì buông chì (tđ)

Thiết bị làm bằng chì dùng để ngăn bức xạ tự nhiên nhằm giảm nền bức xạ

Lead box

Nguồn kích hoạt

Nguồn bức xạ nhân tạo để kích thích hạt nhân các nguyên tố, dùng trong phân tích kích hoạt

Activated source

Nguồn kích thích

...

...

...

Simulated source

Phương pháp alpha

Phương pháp đo bức xạ alpha tự nhiên để xác định hàm lượng uranium trên mẫu bột

Alpha method

Phương pháp bêta

Đo bức xạ bêta tự nhiên để xác định hàm lượng các nguyên tố phóng xạ trên mẫu bột hoặc vết lộ

Beta method

Phương pháp kích hoạt

Dùng nguồn kích hoạt để kích thích hạt nhân các nguyên tố và đo các đặc trưng của bức xạ thứ cấp để xác định bản chất và hàm lượng các nguyên tố cần khảo sát

...

...

...

Phương pháp huỳnh quang tia X

Dùng nguồn bức xạ nhân tạo để kích thích nguyên tử các nguyên tố và đo phổ tia X của bức xạ thứ cấp để xác định bản chất và hàm lượng các nguyên tố cần khảo sát

X-ray fluorescence method

P_pm

Phần triệu (tđ)

Một phần triệu

Parts per million

Tẩm thực

Phương pháp mở rộng vết ẩn trên phim để có thể quan sát chúng qua kính hiển vi quang học thông thường

...

...

...

Tẩm thực điện hóa

Tẩm thực hóa học kết hợp với một hiệu ứng điện: hiệu ứng cành cây – phóng điện trong điện môi dưới điện thế cao

Electrochemical etching

Tẩm thực hóa học

Tẩm thực bằng hóa chất dựa trên tính chịu ăn mòn khác nhau của những phần khác nhau của vật liệu là đêtếctơ

Chemical etching

Vết

Vùng vật chất (chất rắn) bị phá huỷ do tác dụng của tia phóng xạ

Track

...

...

...

Vết có kích thước rất nhỏ không quan sát được bằng kính hiển vi quang học thông thường

Latent track

Bản đồ đẳng lực trọng trường

Bản đồ đẳng trị lực trọng trường của vùng khảo sát

Isogal chart

Biến động trọng lực

Sự thay đổi giá trị của trường trọng lực theo thời gian

Gravity variation

Dị thường Bughê

...

...

...

Bouguer anomaly

Dị thường phai

Dị thường trọng lực sau khi đã tiến hành các phép đo hiệu chỉnh độ cao

Free-air anomaly

Điểm tựa trọng lực

Điểm có tọa độ và giá trị trường trọng lực được xác định với độ chính xác cao dùng để kiểm tra và liên kết các giá trị đo trọng lực tại các điểm khảo sát

Gravimetri reference station

Dị thường trọng lực

Giá trị chênh lệch giữa trường trọng lực quan sát được và giá trị bình thường tại một điểm

...

...

...

Đường dịch chuyển điểm O

Đường ghi dịch chuyển điểm không của máy trọng lực theo thời gian

Drift curve

Gal

Đơn vị gia tốc dùng trong đo đạc trọng lực l gal = 1000 miligal = 10^-2 m/sec^2

Gal

Geoiđ

Mặt phẳng thế trọng lực của trái đất, trên mặt biển mặt này trùng với mặt đại dương yên tĩnh

Geoid

...

...

...

Hằng số trong định luật vạn vật hấp dẫn của Newton (f = 6.670.10^-11 newton/kg)

Graviational constant

Hiệu chỉnh địa hình

Loại trừ ảnh hưởng địa hình lên giá trị trọng trường

Terrain correction

Hiệu chỉnh độ cao

Tính chuyển giá trị trọng lực bình thường từ điểm nằm trên mặt lý thuyết đến điểm quan sát tương ứng với giả thiết giữa điểm quan sát và mặt lý thuyết không có một khối hấp dẫn nào cả

Free-air correction

Mạng lưới tựa

...

...

...

Gravity network

Máy đo trọng lực

Máy đo sự biến thiên của gia tốc trọng trường trên mặt đất, trên biển và trong hầm lò

Gravimetor

Mật độ

Khối lượng trên một đơn vị thể tích

Density

Mật độ lớp trung gian

Mật độ tập đất đá vỏ trái đất nằm trong lớp giới hạn giữa mặt biển và mặt phẳng đi qua điểm quan sát và song song với mặt biển

...

...

...

Phương pháp hạ trường

Phương pháp tính chuyển trường thế từ  mức quan sát đến mức thấp hơn theo các kết quả đo được từ mức quan sát

Downward cotinuation of gravity

Phương pháp năng trường

Phương pháp tính chuyển trường thể từ  mức quan sát đến mức cao hơn theo các kết quả đo được từ mức quan sát

Upward continuation of gravity

Sàn bằng mạng lưới tựa

Phân bổ sai số khép theo trọng số đo trên các cạnh của đa giác tựa (mạng lưới tựa)

Gravity network leval – off

...

...

...

Thuật ngữ

Định nghĩa

Thuật ngữ nước ngoài tương ứng

Bão từ

Biến động nhanh nhất, thất thường của từ trường trái đất do các hoạt động của mặt trời gây ra

Magnetic storms

Bất đẳng hướng từ

Hiện tượng thay đổi giá trị các đại lượng từ (độ từ hóa…) theo hướng hoặc vị trí hình học của vật thể khi đo đạc

Magnetic anisotroby

...

...

...

Sự thay đổi giá trị của từ trường ở một điểm quan sát nào đó theo thời gian

Magnetic variation

Cực địa từ

Giao điểm của trục địa từ với mặt đất (với góc từ thiên = 90o)

Magnetic pole

Cục địa từ ảo

Cục địa từ tính theo lý thuyết trường địa từ lưỡng cực

Apparent geomagnetic pole

Cực địa từ thực

...

...

...

Virtual geomagnetic pole

Cực từ ngược

Trạng thái cực từ trái đất ngược phương hiện tại

Reversed magnetic pole

Cực từ thuận

Trạng thái cực từ trái đất trùng phương hiện tại

Normal magnetic pole

Dị thường từ

Dị thường của từ trường (Xem thêm “dị thường”)

...

...

...

Dị thường từ địa phương

Dị thường từ liên quan đến một đối tượng địa chất nhất định

Local geomagnetic anomaly

Dị thường từ hành tinh

Dị thường từ tính trên nền của trường địa từ lưỡng cực có kích thước cỡ lục địa

Global geomagnetic anomaly

Dị thường từ khu vực

Dị thường từ bao trùm một vùng rộng lớn

Regional geomagnetic anomaly

...

...

...

Hiện tượng đảo ngược của cực từ trái đất

Geomagnetic

Đaviaxia

Sự thay đổi giá trị đo được của từ trường trái đất do bố trí hình học của hệ đo gây ra (hướng, vị trí… của hệ đo)

Daviation

Điểm Curi

Nhiệt độ mà ở đó một vật liệu mất khả năng lưu giữ từ tính (cũng có nghĩa là chất sắt từ biến đổi thành chất thuận từ)

Curie point

Độ từ dư nguyên sinh

...

...

...

Preliminary remanent

Độ từ dư thứ sinh

Độ từ dư hình thành bổ sung trong quá trình tồn tại của đá

Secondary remanent magnetisation

Độ từ dư tự nhiên

Độ từ dư tổng của đá đo trong nguyên trạng hiện tại

Naturel remanent magnetisation

Độ từ dư cảm ứng

Độ từ dư của đá do trường từ bên ngoài tạo nên

...

...

...

Góc từ khuynh góc nghiêng từ (tđ)

Góc tạo thành bởi vectơ từ trường trái đất và vectơ thành phần nằm ngang của nó

Magnetic inclination

Góc từ thiên góc lệch từ (tđ)

Góc tạo thành bởi vectơ thành phần nằm ngang của từ trường trái đất và phương bắc địa lý

Magnetic declination

Máy đo từ

Máy từ (vg)

Máy đo từ trường trái đất

...

...

...

Phương pháp cổ từ

Nghiên cứu độ từ dư tự nhiên của đá và các vật lý liệu tự nhiên khác để xác định cường độ và phương của từ trường trái đất ở thời điểm chúng bị từ hoá

Paleomagnetism

Phương pháp gradient từ

Xác định từ trường trái đất theo một phương nào đó

Measuring geomagnetic gradient

Phương pháp giả trọng lực

Một phương pháp xử lý số liệu: phương pháp đưa trường về cực

Artificial gravity method

...

...

...

Phương pháp đo các yếu tố địa từ trên diện tích nhỏ mạng lưới dày, phát hiện các dị thường từ bé trên nền đất đá không từ tính

Micromagnetic survey

Rửa từ

Khử một phần hoặc toàn bộ độ từ dư của đá

Magnetic cleaning

Trường địa từ lưỡng cực

Trường từ ứng với một lưỡng cực từ đặt tại tâm trái đất

Dipolar geomagnetic field

Trường từ bình thường

...

...

...

Normal geomagnetic field

Từ hóa nghiêng

Từ hóa có phương không trùng với phương vuông góc với mặt đất

Inclined magnetisation

Từ hoá thẳng đứng

Từ hoá có phương vuông góc với mặt đất

Vertical magnetisation

Vòng hem-hôn

Cặp vòng dây đồng trục cách nhau một khoảng bằng bán kính vòng. Từ trường do vòng hem- hôn tạo ra là đồng nhất và tính được với độ chính xác cao

...

...

...

Đo lỗ khoan

Định nghĩa

Thuật ngữ

Thuật ngữ nước ngoài tương ứng

Đo địa vật lý lỗ khoan Đo lỗ khoan (vg) Carôta (tđ)

Các phương pháp đo địa vật lý tiến hành trong lỗ khoan với các dụng cụ thả vào lỗ khoan bằng cáp để nghiên cứu lát cắt địa chất và phát hiện khoáng sản

Borehole logging

Carôta âm

Phương pháp quan sát các dao động âm dọc thành lỗ khoan

...

...

...

Carôta địa chấn

Phương pháp nghiên cứu tốc độ truyền sóng đàn hồi, hệ số phản xạ, hệ số hấp thụ các sóng đó trong các tầng đất đá dọc thành lỗ khoan

Seismic logging

Carôta điện

Các phương pháp điện trường thiên nhiên và điện trở tiến hành dọc thành lỗ khoan

Electric borehole logging

Carôta điện cảm ứng

Phương pháp cảm ứng điện từ tiến hành dọc thành lỗ khoan

Induction borehole logging

...

...

...

Phương pháp điện trường tự nhiên tiến hành dọc thành lỗ khoan

Natural current borehole logging

Carôta điện trở

Phương pháp điện trở tiến hành dọc thành lỗ khoan

Resistivity borehole logging

Carôta điện trở sườn lỗ khoan

Carôta sườn (vg)

Phương pháp điện trở suất tiến hành ở sườn lỗ khoan với thủ pháp hướng dòng phát vào đối tượng cần đo

Lateral borehole logging

...

...

...

Đo cường độ gamma tự nhiên của đất đá dọc thành lỗ khoan

Gamma ray borehole logging

Carôta gamma-gamma carôta mật độ

Đo cường độ gamma thứ sinh đo hiệu ứng tán xạ khi chiếu nguồn bức xạ gamma vào đất đá trong lỗ khoan để phân biệt các loại đất đá và quặng có mật độ khác nhau

Gamma-gamma borehole logging

Carôta khí

Đo hàm lượng khí cháy (chủ yếu là mêtan) dọc thành lỗ khoan dầu khí và lô khoan than

Gas borehole logging

Carôta nhiệt độ

...

...

...

Borehole thermal meassuring

Carôta nơtrôn-gamma

Các phương pháp dùng nguồn nơtrôn chiếu vào đất đá trong lỗ khoan và đo bức xạ gamma thứ sinh

Neutron borehole logging

Carôta nơtrôn-nơtrôn

Đo nơtrôn nhiệt khi dùng nguồn nơtrôn chiếu vào đất đá trong lỗ khoan

Neutron-neutron borehole logging

Carôta phân cực kích thích

Phương pháp phân cực kích thích tiến hành dọc thành lỗ khoan

...

...

...

Carôta phổ gamma

Đo phổ năng lượng bức xạ gamma của đất đá trong lỗ khoan

Gamma ray spectral borehole logging

Carôta siêu âm

Phương pháp nghiên cứu sóng đàn hồi của đất đá trong lỗ khoan xuyên qua những lớp mỏng với nguồn chấn động siêu âm

Ultrasonic borehole logging

Carôta trọng trường

Đo gia tốc trọng trường dọc thành lỗ khoan

Gravitational borehole logging

...

...

...

Đo các thành phần của từ trường trái đất dọc theo thành lỗ khoan

Three component magnetic field borehole logging

Carôta từ cảm

Đo độ từ cảm của đất đá dọc thành lỗ khoan

Magnetic susceptibility borehole logging

Dôn carôta

Các loại đầu dò của máy đo có dạng thích hợp để thả vào lỗ khoan

Sonde logging

Đo độ lệch lỗ khoan

...

...

...

Borehole incline measuring

Đo đường kính lỗ khoan

Đo đường kính thực tế của lỗ khoan

Borehole diameter measuring

Đường cong carôta

Đường cong ghi được khi đo địa vật lý lỗ khoan, thường biểu diễn sự thay đổi của hướng đó theo độ sâu lỗ khoan

Well log

Trạm carôta trạm địa vật lý lỗ khoan (td)

Trạm đo lỗ khoan (tđ)

...

...

...

Borehole station

Vi hệ cực

Loại hệ cực kích thước bé dùng cho phương pháp carôta điện từ

Microsonde

Thăm dò địa nhiệt

Thuật ngữ

Định nghĩa

Thuật ngữ nước ngoài tương ứng

Bản đồ địa nhiệt

...

...

...

Isogeothermic chart

Hệ số dẫn nhiệt

Hệ số định lượng tính dẫn nhiệt của vật chất

Thermal conduction factor

Khuyếch tán nhiệt

Khả năng lan truyền và mất nhiệt của nguồn nhiệt do dẫn nhiệt của môi trường xung quanh

Thermal diffusivity

Phương pháp địa nhiệt tia hồng ngoại

Phương pháp thăm dò địa nhiệt sử dụng chùm tia hồng ngoại phát ra từ máy bay xuống mặt đất và ghi lại năng lượng phản xạ từ mặt đất về máy bay

...

...

...

Sự truyền nhiệt

Sự trao đổi nhiệt từ các nguồn nhiệt thông qua môi trường dẫn nhiệt

Heat transfer

Thông lượng nhiệt dòng nhiệt (tđ)

Lượng nhiệt truyền qua một mặt đẳng nhiệt tuỳ ý trong một đơn vị thời gian

Heat flux

Tính dẫn nhiệt

Khả năng dịch chuyển năng lượng nhiệt năng trong một khối vật chất để tiến tới cân bằng nhiệt

Thermal conductivity

...

...

...