Tiêu chuẩn TCVN 13668-2:2023 về Chất lượng đất - Quy trình ngâm chiết để thử nghiệm hóa học đối với đất - Phần 2

• Số hiệu: TCVN13668-2:2023
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2023

wdm = 100 x mD/mW

(1)

Trong đó:

w_dm là hàm lượng chất khô, tính bằng phần trăm (%);

m_D là khối lượng của mẫu đã được làm khô, tính bằng kilôgam (kg);

m_W là khối lượng của mẫu chưa sấy khô, tính bằng kilôgam (kg).

Hàm lượng nước (w_H2O tính bằng %) được tính theo Công thức (2):

w_H2O = 100 × (m_W - m_D)/m_D

(2)

CHÚ THÍCH: Nếu có các hợp chất bay hơi hoặc không ổn định trong mẫu đất thì không thể sử dụng phương pháp khối lượng để xác định chính xác hàm lượng nước.

Nếu vì các lý do nêu trong 7.1, thì vật liệu đã được làm khô (một phần) trước khi chia mẫu, thì phải tính đến tổng khối lượng hao hụt.

...

...

...

Từ mẫu thử chuẩn bị một phần mẫu thử có tổng khối lượng m bằng (350 ± 5) g [được cân chính xác đến 0,1 g (6.3)] khối lượng khô (m_D) theo Công thức (3) sau đây.

m = 100 × m_D / w_dm

(3)

Sử dụng bộ chia mẫu (6.15) hoặc áp dụng phương pháp hình nón và chia tư để chia mẫu.

CHÚ THÍCH: Việc chia mẫu hoặc chia tư mẫu có thể dẫn đến hao hụt các chất bán bay hơi (vô cơ và hữu cơ).

Theo yêu cầu tối thiểu về thể tích dịch rửa giải cho các mục đích phân tích, có thể cần sử dụng phần mẫu thử lớn hơn và thể tích chất ngâm chiết lớn hơn tương ứng. Sai lệch so với tiêu chuẩn này phải được ghi rõ trong báo cáo thử nghiệm.

Nếu phép thử được thực hiện trên mẫu đã được làm khô trong không khí, sử dụng w_dm,_AD thay cho w_dm để xác định khối lượng mẫu của phần mẫu thử

8  Cách tiến hành

8.1  Nhiệt độ

...

...

...

Đối với vật liệu rất nhạy với sự phân hủy sinh học, thì thực hiện thử nghiệm ở nhiệt độ giảm (ví dụ: 4 °C) và tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng sẽ hạn chế đáng kể hoạt tính sinh học. Giảm nhiệt độ có thể dẫn đến việc tách ra các chất hữu cơ chậm hơn/thấp hơn và do đó, nồng độ các hợp chất này trong chất ngâm chiết thấp hơn. Nếu thử nghiệm được sửa đổi theo cách này, việc sửa đổi này phải được nêu trong báo cáo thử nghiệm.

8.2  Mô tả quy trình

8.2.1  Chuẩn bị dung dịch rửa giải

Chuẩn bị dung dịch CaCl₂ 0,001 M bằng cách hòa tan 0,147 g CaCl₂ trong nước và pha loãng đến 1000 ml.

Trong các trường hợp đặc biệt (nghĩa là cần đo Ca và/hoặc clorua trong dung dịch rửa giải hoặc mẫu có lượng muối riêng), cũng có thể sử dụng nước không bổ sung CaCl₂. Loại chất ngâm chiết được sử dụng phải được ghi lại trong báo cáo thử nghiệm.

CHÚ THÍCH 1: Việc sử dụng nước đã loại khoáng làm chất ngâm chiết có thể tạo ra độ đục cao hơn và nồng độ ion thấp hơn trong dung dịch rửa giải đối với một số loại đất (ví dụ: hàm lượng chất hữu cơ cao) và có thể làm tăng nồng độ chất phân tích được hấp phụ vào chất keo.

CHÚ THÍCH 2: Đối với các dịch rửa giải không được sử dụng cho thử nghiệm độc học sinh thái, thì có thể bổ sung natri azua (NaN₃) để thu được nồng độ 0,1 % để giảm sự phân hủy của vi sinh vật đối với các chất hữu cơ. Tuy nhiên, việc bổ sung NaN₃ được biết là chỉ giảm thiểu sự phân hủy sinh học nếu nồng độ rất cao nhưng lại cực kỳ độc trong dung dịch rửa giải. Do đó, các biện pháp thích hợp khác có thể được xem xét để ngăn ngừa/giảm sự phân hủy sinh học trong mẫu hoặc dịch rửa giải thu được (ví dụ: áp dụng bức xạ gamma cho mẫu, sử dụng phòng tối và có điều hòa không khí, thời gian thu thập dịch rửa giải ngắn hơn, v.v...). Nếu chỉ cần đo các hợp chất vô cơ thì việc bổ sung NaN₃ là không phù hợp.

8.2.2  Bước ngâm chiết

Cho phần mẫu thử có tổng khối lượng m tương ứng (100 ± 5) g khối lượng khô m_D vào bình (6.1).

...

...

...

Thêm một lượng chất ngâm chiết (V₁) sử dụng cân (6.13) hoặc dùng ống đong (6.14), để thiết lập tỷ lệ lỏng trên rắn (L/S) là (10 ± 0,2) l/kg trong quá trình chiết, theo Công thức (4). Phải cẩn thận để trộn đều chất rắn và chất lỏng.

V_L = [10 - w_H2O /(ρ_H2O × 100)] × m_D

(4)

Trong đó:

V_L là thể tích chất ngâm chiết được sử dụng (L);

m_D là khối lượng khô của phần mẫu thử (kg);

ρ_H2O là tỷ trọng của nước (thường là 1 kg/l);

w_H2O là hàm lượng nước của phần mẫu thử (%).

Đặt bình đã đậy nắp vào thiết bị khuấy trộn (6.3). Khuấy trộn trong (24 ± 0,5) h.

...

...

...

Tránh lắng đọng chất rắn trong bình trong quá trình khuấy. Khi kết thúc giai đoạn khuấy, bình được lấy ra khỏi thiết bị khuấy trộn.

8.2.3  Bước tách chất lỏng/chất rắn

Để chất rắn lơ lửng lắng trong (15 ± 5) min.

Chuyển phần nổi phía trên vào ống ly tâm (6.8). Các ống ly tâm phải được chọn sao cho không để hấp phụ (hoặc chiết ra) chất phân tích.

Có hai lựa chọn để ly tâm:

a) Ly tâm dịch rửa giải 30 min ở 2000 g đến 3000 g dùng máy ly tâm tốc độ cao (6.8, xem thêm Phụ lục C).

b) Ly tâm dịch rửa giải trong 5 h ở 2000g đến 3000g trong bình thủy tinh bằng máy ly tâm tốc độ thấp hơn (6.8).

Phải làm mát để duy trì nhiệt độ ở (22 ± 3) °C (xem 8.1).

CHÚ THÍCH 1: Dựa trên định luật Stoke, kết quả của cả hai phương pháp ly tâm được mong đợi là như nhau. Có thể áp dụng các kết hợp khác nhau giữa gia tốc ly tâm và thời gian với các điều kiện tương đương được tính toán liên quan đến đặc điểm kỹ thuật của roto (xem hướng dẫn trong Phụ lục C).

...

...

...

CHÚ THÍCH 2: Trong trường hợp các chất khối lượng nhẹ (ví dụ: các hạt than) vẫn nổi sau khi ly tâm, có thể áp dụng phương pháp phin lọc sợi thủy tinh (6.6) để loại bỏ các hạt này hoặc để giảm độ đục.

Sau khi ly tâm, dịch rửa giải phải được chuyển ngay đến vật chứa thích hợp để đo pH và thế oxy hóa khử (xem thêm đoạn tiếp theo đến đoạn cuối của 8.2.2) và bảo quản để phân tích hóa học và/hoặc thử nghiệm độc học sinh thái tiếp theo. Thông thường, dịch rửa giải này có thể được sử dụng cho cả phân tích các chất vô cơ và hữu cơ.

Nếu chỉ để đo các chất vô cơ, thì có thể bỏ qua bước ly tâm và dịch rửa giải đã gạn có thể được lọc trực tiếp bằng cách sử dụng lọc màng thích hợp (6.5) và thiết bị lọc chân không hoặc áp suất (6.4), (xem ví dụ trong Phụ lục B). Khi việc lọc này không thể thực hiện được trong vòng ít hơn 1 h với lưu lượng dòng ít nhất là 30 ml/cm^2/h, thì quy trình tách pha rắn - lỏng, phải xem xét và áp dụng cụ thể đối với từng trường hợp. Cần ghi lại chi tiết trong báo cáo thử nghiệm. Quy trình cụ thể này không bao gồm việc sử dụng các chất phụ gia.

CHÚ THÍCH 3: Đối với các chất vô cơ, thường ly tâm trước dung dịch rửa giải ở 2 000g đến 3 000g trong 20 min trước khi lọc sử dụng bình thủy tinh có nắp vặn và lớp phủ polytetrafluoroethylen (hoặc nếu có thể, sử dụng bình ngâm chiết trực tiếp) trước khi lọc. Có thể áp dụng tốc độ cao hơn hoặc thời gian dài hơn (xem Phụ lục C).

CHÚ THÍCH 4: Quy trình tách chất rắn-lỏng cụ thể như vậy có thể bao gồm việc lắng, lọc trước trên màng lọc thô hơn, ly tâm, lọc trên màng lọc kích thước lớn, lọc ở áp suất cao, lọc ở áp suất tăng dần sau giai đoạn đầu không có áp suất, ...

CHÚ THÍCH 5: Một ví dụ về quy trình tách pha rắn-lỏng cụ thể được nêu trong Phụ lục B và đã được áp dụng cho các mẫu đất.

Xác định thể tích dịch rửa giải, V_E, hoặc ghi lại thể tích của phần dung dịch đã dùng.

Đo ngay độ dẫn điện (tính bằng mS/m) và pH của dịch rửa giải. Khuyến cáo đo độ đục, điện thế oxy hóa khử (En, tính bằng mV) và DOC.

CHÚ THÍCH 6: Thông tin về nồng độ DOC trong dịch rửa giải có liên quan đến cả việc chiết ra các chất vô cơ cũng như các chất hữu cơ.

...

...

...

8.3  Chuẩn bị thêm dịch rửa giải để phân tích

Nếu cần, chia dịch rửa giải thành các mẫu con thích hợp cho các phép phân tích hóa học khác nhau và bảo quản phù hợp với các yêu cầu trong TCVN 6663-3 (ISO 5667-3).

Vì dịch rửa giải dùng cho các phân tích sinh học không chứa NaN₃ (xem 5.1), nên sự phân hủy chất hữu cơ của vi sinh vật có thể xảy ra trong quá trình thử nghiệm và trong thời gian bảo quản dịch rửa giải. Do đó, nên thực hiện các phép phân tích sinh học đối với dịch rửa giải có chứa các chất hữu cơ càng sớm càng tốt sau khi hoàn thành thử nghiệm ngâm chiết.

8.4  Kiểm tra mẫu trắng đối với việc áp dụng quy trình ngâm chiết

Các phép thử mẫu trắng phải được thực hiện trong các khoảng thời gian đều để kiểm tra việc thực hiện toàn bộ quy trình. Sử dụng thể tích chất ngâm chiết là 900 ml cho toàn bộ quy trình, bắt đầu từ 8.2.1 và không sử dụng mẫu đất.

Dịch rửa giải của phép thử mẫu trắng phải đáp ứng các yêu cầu tối thiểu như sau: trong dịch rửa giải của phép thử trắng, nồng độ của mỗi nguyên tố được xem xét phải nhỏ hơn 20 % nồng độ được xác định trong dịch rửa giải của vật liệu được thử nghiệm hoặc nhỏ hơn 20 % nồng độ trong dịch rửa giải của giá trị giới hạn mà kết quả đo sẽ được so sánh. Các phần tử được xem xét là tất cả các phần tử được xác định trong quá trình rửa giải của vật liệu được thử nghiệm.

Nếu các yêu cầu trên không đáp ứng được thì cần phải giảm thiểu sự ô nhiễm. Kết quả thử mẫu trắng không được trừ ra khỏi các kết quả của thử nghiệm ngâm chiết vật liệu.

Quy định trên không đề cập đến bước sàng, bước nghiền hoặc bước tách. Để giảm thiểu sự ô nhiễm có thể xảy ra trong ba bước này, nên xử lý một phần đại diện của mẫu phòng thí nghiệm qua thiết bị sàng, thiết bị nghiền và qua thiết bị tách và loại bỏ vật liệu đó sau đó. Điều này không bao gồm tình huống nêu trong chú thích của 6.6.

9  Tính toán

...

...

...

Tính lượng chất ngâm chiết được từ vật liệu, dựa trên khối lượng khô của vật liệu ban đầu, từ Công thức (5)

(5)

Trong đó:

A là sự tách ra của chất ở tỷ lệ L/S = 10 (mg/kg chất khô);

ρ_subst là nồng độ của một chất cụ thể trong dịch rửa giải (mg/l);

V_L là thể tích chất ngâm chiết được sử dụng (l);

w_H2O là hàm lượng nước được tính từ Công thức (2);

m_D là khối lượng của phần mẫu thử đã khô (kg);

...

...

...

10  Báo cáo thử nghiệm

Báo cáo thử nghiệm phải bao gồm các nội dung sau:

a) Viện dẫn tiêu chuẩn này;

b) Địa chỉ của phòng thí nghiệm, tên của người chịu trách nhiệm;

c) Tất cả thông tin cần thiết để nhận dạng đầy đủ về mẫu;

d) Thông tin về xử lý sơ bộ mẫu;

e) Hàm lượng nước;

f) Loại chất ngâm chiết;

g) Tốc độ/lực ly tâm, thời gian và loại bình được sử dụng, số đọc nhiệt độ;

...

...

...

i) Các kết quả thử nghiệm bao gồm ít nhất độ pH, độ dẫn điện, các nồng độ đo được (mg/L), lượng chiết ra (mg/kg chất khô) và giới hạn phát hiện đối với từng chất;

j) Kết quả của phép thử mẫu trắng;

k) Mọi chi tiết tùy chọn hoặc bất kỳ sai lệch nào so với tiêu chuẩn này và hoạt động có thể ảnh hưởng đến kết quả.

11  Xác định phép phân tích

11.1  Yêu cầu chung

Vì bước phân tích không có trong phạm vi của tiêu chuẩn này do đó phương pháp phân tích được áp dụng cùng với giới hạn định lượng phải được báo cáo.

11.2  Thông tin phép thử trắng

Các nội dung sau phải được đưa vào báo cáo thử nghiệm:

- Ngày thực hiện phép thử trắng cuối cùng;

...

...

...

12  Đặc tính tính năng

12.1  Yêu cầu chung

Dữ liệu về thử nghiệm sơ bộ, độ lặp lại và độ tái lập của các chất vô cơ và hữu cơ được chọn là có sẵn từ các nghiên cứu của Đức để xác nhận DIN 19529^[5] dựa trên đất và các vật liệu giống đất (xem Bảng 1 đến Bảng 10). Các điều kiện thử nghiệm gần như giống với tiêu chuẩn này ngoại trừ L/S là 2 l/kg và dung dịch rửa giải luôn là nước đã loại khoáng. Có thể giả định rằng nồng độ ở L/S là 10 l/kg chủ yếu nhỏ hơn so với L/S bằng 2 l/kg khi đó có thể gần với giới hạn phát hiện. Cần lưu ý rằng đặc biệt đối với các chất hữu cơ, điều này có thể ảnh hưởng đến các thông số hoạt động của quy trình này.

Sử dụng màng lọc cỡ lỗ 0,45 μm cho các thông số vô cơ và phin lọc sợi thủy tinh cỡ lỗ 0,7 μm được sử dụng cho các hợp chất hữu cơ sau đó được đưa vào máy ly tâm.

Cỡ hạt tối đa của đất được sử dụng trong nghiên cứu xác nhận là < 2 mm hoặc một phần < 10 mm (không nghiền nát trong quá trình chuẩn bị mẫu). Các kết quả chấp nhận theo tiêu chuẩn này có tính đến các giới hạn quy định.

Trong quá trình đánh giá xác nhận các thử nghiệm ngâm chiết (EN 12457-1 đến EN 12457-4) đối với chất thải, đất bị ô nhiễm đã được nghiên cứu bổ sung (xem Tài liệu tham khảo [4,17]). Các thử nghiệm bao gồm các điều kiện thử nghiệm giống với tiêu chuẩn này, ngoại trừ việc sử dụng nước đã loại khoáng làm chất ngâm chiết và không có tùy chọn cho việc chuẩn bị dịch rửa giải để phân tích các chất hữu cơ. Thử nghiệm đánh giá xác nhận dựa trên so sánh liên phòng thí nghiệm sử dụng bốn loại chất thải khác nhau và trong đó có một mẫu đất bị ô nhiễm.

12.2  Kết quả đánh giá xác nhận bằng DIN 19529

12.2.1  Yêu cầu chung

Tất cả các kết quả đánh giá xác nhận thu được phù hợp với các nguyên tắc của TCVN 6910-1 (ISO 5725-1) và TCVN 6910-2 (ISO 5725-2).

...

...

...

12.2.2  Kết quả đối với vật liệu thử có chứa các chất vô cơ

Bảng 1 - Đặc tính của vật liệu thử (vật liệu giống đất bị ô nhiễm, < 10 mm)

Thông số

Kích thước

Giá trị

Độ ẩm

% khối lượng

0,51

Giá trị pH

...

...

...

8,51

Độ dẫn điện

μS/cm

242,1

Hàm lượng cacbonat

% khối lượng

3,77

Lượng mất khi nung

% khối lượng

...

...

...

Tỷ trọng

g/cm^3

2,652

Phân bố kích thước cỡ hạt (sàng khô, không nghiền):

10 mm - 6,3 mm

% khối lượng

2,37

6,3 mm - 2 mm

% khối lượng

...

...

...

2 mm - 0,63 mm

% khối lượng

17,88

0,63 mm - 0,2 mm

% khối lượng

54,65

0,2 mm - 0,063 mm

% khối lượng

13,81

...

...

...

% khối lượng

1,38

Bảng 2 - Đặc tính tính năng

l

n

n_A

n_AP

%

...

...

...

μg/l

s_R

μg/l

CV_R

%

s_r

μg/l

CV_r

%

...

...

...

13

23

13

36,11

1,54

0,65

42,12

0,23

14,87

...

...

...

35

69

8

10,39

18,24

9,29

50,94

4,56

24,98

...

...

...

9

17

2

10,53

2,77

4,15

150,00

3,22

116,39

...

...

...

24

45

10

18,18

16,32

13,41

82,18

7,49

45,90

...

...

...

19

37

8

17,78

4,94

3,53

71,38

1,25

25,34

...

...

...

n = Số kết quả thử nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n_A = Số lượng ngoại lệ;

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

s_r = độ lệch chuẩn lặp lại;

CV_r = hệ số lặp lại [%].

12.2.3  Kết quả đối với vật liệu thử có chứa các chất hữu cơ

...

...

...

(Sử dụng 7 loại đất khác nhau bị ô nhiễm bởi các hydrocacbon thơm đa vòng (PAH), được sàng qua sàng cỡ lỗ 2 mm, không nghiền các hạt quá lớn, nước đã loại khoáng được dung làm chất ngâm chiết).

Bảng 3 - Kết quả về độ đục và điều kiện ly tâm của phép thử đánh giá xác nhận 1

Thông số

Mẫu

Phòng thí nghiệm tham gia

1

2

3

4

...

...

...

6

7

11

13

14

Độ đục (FNU)

đất 1

6,8

6,1

...

...

...

2.3

8,3

3,3

4,1

3,1

13

9,2

đất 2

5,1

...

...

...

1,0

2,5

<2,0

1,0

3,0

2,7

3,3

12,5

đất 3

...

...

...

2,7

< 0,3

0,7

<2,0

2,7

3,2

2,2

1,6

4,8

...

...

...

1,2

-

0,3

0,3

<2,0

1,4

0,9

0,6

0,6

...

...

...

đất 5

1,4

-

1,0

1,5

7,4

1,7

2,2

1,2

...

...

...

2,0

đất 6

0,9

2,6

0,3

2,5

<2,0

0,5

1,3

...

...

...

1,2

0,3

đất 7

1,1

2,3

0,3

0,5

<2,0

0,5

...

...

...

0,4

2,7

0,3

tốc độ ly tâm (g)

đất 1 đến 7

20 000

2 000

20 000

17 000

...

...

...

8 500

20 000

20 000

20 000

2 000

thời gian ly tâm (h)

đất 1 đến 7

0,5

5,0

...

...

...

0,25

0,5

1,0

0,5

0,5

0,5

5,0

Bảng 4 - Đặc tính hiệu năng đối với PAH của phép thử đánh giá xác nhận 1

Thông số

...

...

...

l

n

n_A

n_AP

%

μg/l

s_R

μg/l

...

...

...

%

s_r

μg/l

CV_r

%

Σ PAH

Đất 1

13

32

...

...

...

0

244

128

52

31,9

13,1

Naphthalen

12

30

...

...

...

0

13,2

7,58

58

1,58

12,0

Phenanthren

12

30

...

...

...

0

48,4

24,4

50

8,33

17,2

Pyren

12

29

...

...

...

9

4,24

2,52

59

0,63

14,8

Σ PAH

Đất 2

12

...

...

...

3

9

101

50,3

50

10,1

10,0

Naphthalen

12

...

...

...

0

0

6,38

3,55

56

0,93

14,6

Phenanthren

11

...

...

...

3

10

20,0

9,94

50

1,47

7,3

Pyren

12

...

...

...

3

9

1,36

0,68

50

0,19

14,3

Σ PAH

Đất 3

...

...

...

32

0

0

144

78,9

55

15,2

10,6

Naphthalen

...

...

...

30

0

0

10,9

6,09

56

1,23

113

Phenanthren

...

...

...

30

0

0

35,2

18,3

52

3,49

9,9

Pyren

...

...

...

32

0

0

1,85

1,02

55

0,18

9,7

Σ PAH

...

...

...

11

26

3

10

86,8

55,4

64

11,0

12,7

...

...

...

11

27

0

0

5,04

3,29

65

0,62

12,3

...

...

...

10

24

0

0

19,6

11,2

57

1,96

10,0

...

...

...

12

29

0

0

1,49

0,92

62

0,18

12,4

...

...

...

Đất 5

9

17

7

29

2,13

1,90

89

0,11

...

...

...

Naphthalen

7

14

1

7

0,215

0 17

79

0,11

...

...

...

Phenanthren

9

17

7

29

0,643

0,88

137

0,034

...

...

...

Pyren

9

18

2

10

0,115

0,07

59

0,019

...

...

...

Σ PAH

Đất 6

12

28

3

10

412

282

68

...

...

...

7,9

Naphthalen

11

26

0

0

11,4

7,24

64

...

...

...

13,5

Phenanthren

12

29

0

0

83,3

56,0

67

...

...

...

13 6

Pyren

13

30

0

0

5,77

3,73

65

...

...

...

9,2

Σ PAH

Đất 7

13

31

0

0

77,9

53,6

...

...

...

10,2

13,1

Naphthalen

10

23

0

0

1,31

0,78

...

...

...

0,24

18,5

Phenanthren

12

27

0

0

24,3

14,0

...

...

...

1,45

6,0

Pyren

13

31

0

0

1,56

0,93

...

...

...

0,16

10,0

l = số phòng thí nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n = Số kết quả thử nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n_A = Số lượng ngoại lệ;

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

...

...

...

CV_r = hệ số lặp lại [%].

12.2.3.2  Phép thử đánh giá xác nhận 2

Phép thử đánh giá xác nhận dựa trên hai loại đất chuẩn khác nhau được trộn với vật liệu giống đất bị ô nhiễm với bốn vật liệu thử nghiệm.

Nước đã loại khoáng được sử dụng làm chất ngâm chiết.

Bảng 5 - Đặc tính của đất chuẩn được sử dụng đề chuẩn bị vật liệu thử nghiệm

Vật liệu thử

Loại đất

pH

‒

...

...

...

% khối lượng

CEC_eff

mmol_c/kg

Đất TL

thịt pha sét

4,97

3,52

118

Đất MS

...

...

...

8,48

0,64

8,3

Cả hai loại đất đều được sàng qua sàng cỡ lỗ 2 μm, không nghiền các vật liệu kích thước lớn.

Các mã số của mẫu được liệt kê trong Bảng 6 đến Bảng 10:

- TL-PAH/PCB

đất (thịt pha sét) nhiễm PAH và PCB, < 2mm;

- TL-PH/TPH/PAH

đất (thịt pha sét) bị ô nhiễm phenol, TPH và PAH, < 2mm;

...

...

...

đất (cát trung bình) nhiễm PAH và PCB, < 2mm;

- MS-PH/TPH/PAH

đất (cát trung bình) nhiễm phenol, TPH và PAH, < 2mm.

Bảng 6 - Đặc trưng của các thông số cơ bản cho phép thử đánh giá xác nhận 2

Thông số

đất

đơn vị

l

n

...

...

...

n_AP

s_R

CV_R

s_r

CV_r

Độ đục

TL-PAH/PCB

FNU

...

...

...

22

2

8,3

3,9

2,9

73,4

0,3

8,0

TL-PH/TPH/PAH

...

...

...

9

19

0

9,9

6,1

61,5

3,9

39,5

...

...

...

FNU

11

21

2

8,7

4,9

4,6

93,9

0,2

...

...

...

MS-PH/TPH/PAH

FNU

8

17

3

15,0

2,0

1,9

93,6

...

...

...

41,8

DOC

TL-PAH/PCB

mg/l

11

22

0

52,7

...

...

...

41,5

2,0

3,9

TL-PH/TPH/PAH

mg/l

7

15

2

11,8

...

...

...

48,1

10,6

14,7

3,3

MS-PAH/PCB

mg/l

10

20

2

...

...

...

19,4

5,6

28,7

0,9

4,6

MS-PH/TPH/PAK

mg/l

8

17

...

...

...

0

440,8

25,2

5,7

25,2

5,7

pH

TL-PAH/PCB

‒

...

...

...

21

0

7,61

0,29

3,8

0,08

1,0

TL-PH/TPH/PAH

...

...

...

9

19

0

7,09

0,24

3,4

0,14

2,0

...

...

...

‒

10

21

0

8,09

0,35

4,3

0,17

...

...

...

MS-PH/TPH/PAH

‒

8

16

3

15,8

7,87

0,53

6,7

...

...

...

2,1

l = số phòng thí nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n = Số kết quả thử nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n_A = Số lượng ngoại lệ;

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

s_r = độ lệch chuẩn lặp lại;

...

...

...

Bảng 7 - Đặc trưng của PAH đối với phép thử đánh giá xác nhận 2

Thông số

Đất

đơn vị

l

n

n_A

n_AP

...

...

...

CV_R

s_r

CV_r

Naphthalen

TL-PAH/PCB

μg/l

12

22

3

...

...

...

3,7

2,6

70,7

0,4

10,0

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

12

24

...

...

...

0

271,6

126,2

46,5

24,0

8,8

MS-PAH/PCB

μg/l

15

...

...

...

0

12,6

8,9

70,3

3,3

26,6

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

21

3

12,5

339,2

140,1

41,3

23,5

6,9

Acenaphthen

...

...

...

μg/l

14

26

2

7,1

4,0

2,7

65,7

0,3

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

11

23

1

4,2

5,6

3,0

54,1

...

...

...

14,7

MS-PAH/PCB

μg/l

16

29

0

27,2

16,8

...

...

...

4,2

15,5

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

11

22

2

8,3

10,3

...

...

...

56,4

0,6

6,2

Fluoren

TL-PAH/PCB

μg/l

13

24

4

...

...

...

1,8

1,4

76,3

0,2

9,6

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

12

24

...

...

...

0

19,0

11,1

58,2

2,3

12,3

MS-PAH/PCB

μg/l

14

...

...

...

2

7,1

11,8

9,9

83,8

0,9

7,3

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

24

0

15,3

16,5

107,9

2,5

16,6

Phenanthren

...

...

...

μg/l

11

19

5

20,8

1,3

1,4

106,4

0,1

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

12

23

0

25,5

13,1

51,3

...

...

...

10,0

MS-PAH/PCB

μg/l

14

26

2

7,1

12,1

11,6

...

...

...

1,4

11,9

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

12

24

0

38,0

...

...

...

39,6

3,2

8,5

Anthracen

TL-PAH/PCB

μg/l

13

25

3

...

...

...

1,5

1,0

64,4

0,5

31,3

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

11

22

...

...

...

8,3

4,3

2,3

53,7

0,2

5,0

MS-PAH/PCB

μg/l

11

...

...

...

6

22,2

12,3

9,8

80,1

0,5

3,9

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

24

0

10,1

4,4

43,1

0,9

8,5

Fluoranthen

...

...

...

μg/l

14

26

2

7,1

0,7

0,3

48,6

0,1

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

11

23

0

4,0

3,3

81,9

...

...

...

71,5

MS-PAH/PCB

μg/l

16

29

0

4,7

2,5

...

...

...

0,7

14,1

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

10

21

2

8,7

4,8

...

...

...

53,6

0,8

17,4

Pyren

TL-PAH/PCB

μg/l

13

23

5

...

...

...

0,3

0,2

68,9

0,01

4,7

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

10

21

...

...

...

8,7

1,9

0,8

44,9

0,2

8,2

MS-PAH/PCB

μg/l

14

...

...

...

1

3,6

2,2

1,0

46,0

0,4

19,4

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

20

2

9,1

2,9

1,2

43,2

0,3

11,6

Benzo(a) anthracen

...

...

...

μg/l

5

8

5

38,5

0,02

0,01

39,1

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

9

18

1

5,3

0,23

0,09

40,0

...

...

...

12,2

MS-PAH/PCB

μg/l

12

22

2

8,3

0,21

0,27

...

...

...

0,02

11,2

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

8

17

3

15,0

0,30

...

...

...

34,2

0,06

21,5

Chrysen

TL-PAH/PCB

μg/l

6

11

3

...

...

...

0,02

0,01

50,0

0,01

25,0

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

10

19

...

...

...

0

0,19

0,08

41,4

0,03

18,3

MS-PAH/PCB

μg/l

10

...

...

...

3

13,0

0,01

0,04

42,9

0,02

21,4

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

18

3

14,3

0,23

0,08

36,0

0,06

24,9

Benzo(b) fluoranthen

...

...

...

μg/l

2

4

5

55,6

0,01

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

7

14

3

17,6

0,07

0,02

21,7

...

...

...

10,1

MS-PAH/PCB

μg/l

7

14

3

17,6

0,04

0,01

...

...

...

0,01

24,3

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

5

11

3

21,4

0,08

...

...

...

44,9

0,03

37,2

Fluoranthen

TL-PAH/PCB

μg/l

14

26

2

...

...

...

0,7

0,3

48,6

0,1

8,3

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

11

23

...

...

...

0

4,0

3,3

81,9

2,9

71,5

MS-PAH/PCB

μg/l

16

...

...

...

0

4,7

2,5

54,3

0,7

14,1

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

21

2

8,7

4,8

2,6

53,6

0,8

17,4

Benzo(k) fluoranthen

...

...

...

μg/l

3

5

4

44,4

0,01

0,02

128,6

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

8

16

0

0,06

0,05

85,2

...

...

...

32,8

MS-PAH/PCB

μg/l

7

14

3

17,6

0,02

0,01

...

...

...

0,004

21,1

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

6

13

0

0,05

...

...

...

73,1

0,04

67,3

Benzo(a) pyren

TL-PAH/PCB

μg/l

4

7

9

...

...

...

0,03

0,04

116,7

0,01

20,0

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

8

14

...

...

...

12,5

0,09

0,06

64,7

0,01

11,8

MS-PAH/PCB

μg/l

7

...

...

...

3

17,6

0,03

0,02

57,1

0,01

21,4

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

14

0

0,11

0,11

101,8

0,06

56,9

Benzo(g,h,i) perylen

...

...

...

μg/l

5

9

0

0,02

0,03

137,5

0,01

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

5

9

2

18,2

0,03

0,02

48,4

...

...

...

16,1

MS-PAH/PCB

μg/l

6

11

3

21,4

0,02

0,01

...

...

...

0,004

23,5

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

4

8

0

0,10

...

...

...

117,3

0,07

62,5

Dibenzo(a,h) anthracen

TL-PAH/PCB

μg/l

2

4

5

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

4

6

...

...

...

0

0,02

0,01

55,6

0,01

55,6

MS-PAH/PCB

μg/l

2

...

...

...

5

55,6

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

6

0

0,04

0,04

105,4

0,02

54,1

Indeno(1,2,3-cd) pyren

...

...

...

μg/l

3

5

4

44,4

0,01

0,02

164,3

...

...

...

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

6

10

3

23,1

0,05

0,01

29,8

...

...

...

10,6

MS-PAH/PCB

μg/l

3

5

6

54,5

0,04

0,08

...

...

...

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

7

12

0

0,15

...

...

...

91,2

0,06

40,8

tổng 15 PAH

TL-PAH/PCB

μg/l

13

25

2

...

...

...

13,5

8,3

61,8

2,6

19,4

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

11

22

...

...

...

0

385,1

227,2

59,0

27,3

7,1

MS-PAH/PCB

μg/l

13

...

...

...

2

7,4

88,3

50,9

57,6

5,2

5,8

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

19

3

13,6

468,5

199,3

42,5

11,7

2,5

l = Số phòng thí nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

...

...

...

n_A = Số lượng ngoại lệ;

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

s_r = độ lệch chuẩn lặp lại;

CV_r = hệ số lặp lại [%].

Bảng 8 - Đặc trưng của PCB đối với phép thử đánh giá xác nhận 2

Thông số

...

...

...

đơn vị

l

n

n_A

n_AP

s_R

CV_R

s_r

...

...

...

PCB 28 + 31

TL-PAH/PCB

μg/l

13

26

1

3,7

0,025

0,014

...

...

...

0,005

20,0

MS-PAH/PCB

μg/l

14

26

0

0,097

...

...

...

76,3

0,013

13,4

PCB 52

TL-PAH/PCB

μg/l

13

25

2

...

...

...

0,206

0,107

51,9

0,022

10,7

MS-PAH/PCB

μg/l

14

26

...

...

...

0

0,764

0,396

51,8

0,105

13,7

PCB 101

TL-PAH/PCB

μg/l

...

...

...

24

3

11,1

0,118

0,040

33,9

0,021

17,8

MS-PAH/PCB

...

...

...

13

25

1

3,8

0,316

0,131

41,5

0,060

19,0

...

...

...

TL-PAH/PCB

μg/l

11

22

5

18,5

0,045

0,015

33,3

...

...

...

8,9

MS-PAH/PCB

μg/l

12

23

3

11,5

0,095

0,051

...

...

...

0,018

18,9

PCB 138

TL-PAH/PCB

μg/l

11

22

5

18,5

...

...

...

0,022

37,9

0,006

10,3

MS-PAH/PCB

μg/l

12

23

3

...

...

...

0,122

0,064

52,5

0,017

13,9

PCB 180

TL-PAH/PCB

μg/l

12

...

...

...

2

8,0

0,150

0,006

4,0

0,003

2,0

MS-PAH/PCB

μg/l

...

...

...

21

3

12,5

0,027

0,013

48,1

0,004

14,8

tổng PCB

...

...

...

μg/l

12

24

2

7,7

0,460

0,158

34,3

0,052

...

...

...

MS-PAH/PCB

μg/l

12

23

2

8.0

1,569

0,770

49,1

...

...

...

6,9

l = số phòng thí nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n = Số kết quả thử nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n_A = Số lượng ngoại lệ;

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

s_r = độ lệch chuẩn lặp lại;

...

...

...

Bảng 9 - Đặc trưng của TPH đối với phép thử đánh giá xác nhận 2

Thông số

đất

đơn vị

l

n

n_A

n_AP

...

...

...

CV_R

s_r

CV_r

TPH

C₁₀-C₂₂

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

8

16

...

...

...

11,1

411,9

121,2

29,4

77,0

18,7

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

10

...

...

...

0

0

589,8

353,5

59,9

121,5

20,6

TPH

C₁₀-C₄₀

...

...

...

μg/l

10

19

0

0

602,2

338,6

56,2

64,7

...

...

...

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

10

21

0

0

704,9

454,1

64,4

...

...

...

16,9

l = Số phòng thí nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n = Số kết quả thử nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n_A = Số lượng ngoại lệ;

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

s_r = độ lệch chuẩn lặp lại;

...

...

...

Bảng 10 - Đặc trưng của phenol đối với phép thử đánh giá xác nhận 2

Thông số

đất

đơn vị

l

n

n_A

n_AP

...

...

...

CV_R

s_r

CV_r

phenol

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

7

14

0

...

...

...

709

323

45,6

170

24,0

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

7

15

...

...

...

0

995

982

98,7

371

37,3

2-methyl phenol

(o-cresol)

TL-PH/TPH/PAH

...

...

...

7

14

0

0

14,5

7,4

51,4

3,8

26,1

...

...

...

μg/l

7

15

0

0

1283

1052

82,0

497

...

...

...

3-methyl phenol

(m-cresol)

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

6

11

3

21,4

933

...

...

...

35,4

80,9

8,7

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

7

15

0

0

...

...

...

1275

68,0

666

35,5

4-methyl phenol

(p-cresol)

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

5

...

...

...

2

18,2

6,6

1,9

29,2

1.5

22,7

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

...

...

...

13

0

0

1366

705

51,6

487

35,6

2,6-dime-thyl phenol

...

...

...

μg/l

5

9

0

0

1,7

1,5

90,3

1,2

...

...

...

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

3

6

7

53,8

4,5

1,8

41,0

...

...

...

15,5

3,4-dimethyl phenol

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

4

7

3

30,0

4,4

...

...

...

35,2

0,4

8,0

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

6

13

0

0

...

...

...

209

41,2

140

27,7

sum phenols

TL-PH/TPH/PAH

μg/l

6

12

...

...

...

0

2055

1148

55,9

949

46,2

MS-PH/TPH/PAH

μg/l

7

...

...

...

0

0

5966

4216

70,7

2221

37,2

l = số phòng thí nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

n = Số kết quả thử nghiệm sau khi loại bỏ ngoại lệ

...

...

...

n_Ap = phần trăm ngoại lệ;

 = giá trị trung bình;

s_R = độ lệch chuẩn tái lập;

CV_R = hệ số tái lập [%];

s_r = độ lệch chuẩn lặp lại;

CV_r = hệ số lặp lại [%].

Phụ lục A

(Tham khảo)

...

...

...

A.1  Khái quát

Trong phụ lục này, các thông tin được cung cấp về các nguồn biến thiên có thể xảy ra. Chủ yếu đề cập đến quá trình ngâm chiết các chất vô cơ, nhưng một số vấn đề cụ thể liên quan đến việc áp dụng tiêu chuẩn này đến quá trình ngâm chiết các chất hữu cơ được đưa ra trong A.3.5.

A.2  Các khía cạnh chung

Sự ngâm chiết các chất ra khỏi đất và vật liệu giống đất được kiểm soát bởi một số thông số và yếu tố bên ngoài. Các yếu tố này bao gồm bản chất hóa học của vật liệu, đặc biệt là độ pH, tính chất khử và hàm lượng chất hữu cơ dễ phân hủy, bản chất của chất ngâm chiết, thời gian tiếp xúc của chất ngâm chiết với vật liệu và việc ngâm chiết các chất có được kiểm soát hay không bởi sự hòa tan hoặc bởi sự khuếch tán. Ngoài ra, bản chất hóa học, vật lý và địa kỹ thuật của môi trường mà vật liệu tiếp xúc là rất quan trọng. Ảnh hưởng và tầm quan trọng của các yếu tố này cần được kiểm tra bằng các thử nghiệm đặc tính cơ bản để hiểu rõ hơn cách ngâm chiết của vật liệu. Trong EN 12920, các bước cần thiết để đạt được xác định như vậy được quy định đối với chất thải. Cách tiếp cận tương tự có thể được thực hiện đối với đất và vật liệu giống đất. Điều này thường yêu cầu thực hiện một số phép thử, sử dụng hoặc thiết lập mô hình và đánh giá xác nhận mô hình.

Cần lưu ý rằng, trong thử nghiệm sự phù hợp này, các điều kiện cuối cùng của thử nghiệm được quyết định bởi chính vật liệu. Các yếu tố chính trong thử nghiệm này được đề cập trong A.3.

A.3  Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình ngâm chiết

A.3.1  Ảnh hưởng của thời gian tiếp xúc

Thử nghiệm sự phù hợp dựa trên giả định rằng trạng thái cân bằng hoặc bán cân bằng đạt được trong các điều kiện thử nghiệm. Thời gian tiếp xúc yêu cầu để đạt trạng thái cân bằng hoặc bán cân bằng phụ thuộc vào sự kết hợp của loại đất và các chất cần khảo sát. Có một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến lượng ngâm chiết, như các phản ứng kết tủa tan, hấp phụ - rửa giải, trao đổi cation, hoạt động của vi sinh vật, v.v... có thể xảy ra đồng thời trong quá trình ngâm chiết. Kích thước hạt của đất và loại đất, chẳng hạn như đất ven biển, đất núi lửa, đất hữu cơ, v.v..., là những yếu tố quan trọng quyết định mức độ nhanh chóng đạt đến trạng thái cân bằng hoặc bán cân bằng.

Mặc dù công việc thực nghiệm để xác định độ dài thời gian khuấy trộn thích hợp cần thiết để đạt được các điều kiện cân bằng hoặc bán cân bằng, thông tin vẫn chưa được kết luận, như đối với một số chất đạt được điều kiện ổn định (cân bằng), trong khi đối với những chất khác, điều kiện này không đạt được. Trong vòng 24 h, điều kiện ổn định được coi là đã đạt đến mức đủ đối với nhiều thông số từ nhiều loại vật liệu khác nhau.

...

...

...

A.3.2  Ảnh hưởng của tỷ lệ chất lỏng trên chất rắn (L/S)

Trong hai tiêu chuẩn được thực hiện song song TCVN 13668-1(ISO 21268-1) và TCVN 13668-2 (ISO 21268-2), các tỷ lệ L/S khác nhau được quy định (10 và 2), thường cho các kết quả thử nghiệm khác nhau. Điều này một mặt gây ra bởi các lượng khác nhau của chất ngâm chiết được tiếp xúc với cùng một lượng vật liệu và mặt khác, do các điều kiện ngâm chiết khác nhau do chính vật liệu quyết định (do các hợp chất của vật liệu hòa tan vào dịch ngâm chiết). Cần lưu ý rằng không có mối liên hệ nào sẵn có để có thể áp dụng cho các kết quả thu được với một tỷ lệ L/S nhất định để xác định kết quả, kết quả này sẽ đạt được nếu phép thử được thực hiện ở một L/S khác.

Ở tỷ lệ L/S thấp hơn, một số chất có trong dịch ngâm chiết ở nồng độ cao hơn, do lượng chất ngâm chiết có sẵn thấp hơn.

Với tỷ lệ L/S = 2, thử nghiệm không áp dụng được cho các loại vật liệu khác nhau có sẵn hàm lượng nước trước khi thử nghiệm (như trầm tích). Với tỷ lệ L/S = 10, những hạn chế như vậy chỉ xuất hiện trong một số trường hợp.

A.3.3  Ảnh hưởng của pH

Trong phép thử sự phù hợp này, các điều kiện cuối cùng của thử nghiệm do chính vật liệu áp đặt. Điều này thường xảy ra đối với độ pH. Độ nhạy của quá trình ngâm chiết đối với những thay đổi tương đối nhỏ của pH có thể là đáng kể. Độ nhạy như vậy có thể cho các kết quả khác nhau. Ngoài ra, việc tiếp xúc với CO₂ hoặc O₂ trong không khí, thì nồng độ CO₂ tăng lên trong quá trình lưu trữ, xử lý mẫu và thực hiện ngâm chiết và phân tích có thể ảnh hưởng đến kết quả thử nghiệm, vì có thể làm thay đổi pH/oxy hóa khử trong dịch rửa giải.

A.3.4  Ảnh hưởng của tính khử

Vật liệu được thử nghiệm có thể có các đặc tính khử, điều này thể hiện rõ ràng từ khả năng oxy hóa khử thấp trong dịch ngâm chiết. Để đánh giá đúng vật liệu, điều quan trọng là phải nhận thức được khía cạnh này vì các mức độ oxy hóa khác nhau trong xử lý và bảo quản mẫu có thế dẫn đến các kết quả khác nhau.

A.3.5  Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình ngâm chiết các chất hữu cơ

...

...

...

Trong phân loại các chất hữu cơ, có sự khác biệt đáng kể giữa biểu hiện của các hợp chất phân cực hơn, tương đối hòa tan trong nước và các chất hữu cơ kỵ nước không phân cực. Trong trường hợp của các chất hữu cơ kỵ nước không phân cực, cơ chế chiết ra (ví dụ liên kết giữa các hạt hoặc liên kết cacbon hữu cơ hòa tan) có thể quan trọng hơn. Phép thử và kết quả cần được sử dụng để ngâm chiết các chất hữu cơ khi đã xem xét kỹ lưỡng các tính chất cụ thể của các chất được đề cập và các vấn đề tiềm ẩn liên quan.

A.3.6  Yêu cầu đặc biệt đối với các phép thử xem xét các chất bán bay hơi

Để chuẩn bị các mẫu có chứa các chất bán bay hơi, phải tránh làm giảm kích thước (xem 7.2). Tốt nhất, nên tính đến các biện pháp làm mát nếu cần giảm kích thước hạt, ví dụ: do sự có mặt của vật liệu nhân tạo trong mẫu.

A.4  Sai số của thử nghiệm ngâm chiết

Độ lặp lại kém có thể là do các phép đo sát với giới hạn phát hiện, nên áp dụng các phương pháp phân tích có đủ độ nhạy. Trong một số trường hợp, độ lặp lại kém có thể do quá nhạy với những thay đổi tương đối nhỏ của pH cuối cùng trong dịch chiết (xem A.3.3).

A.5  Đánh giá kết quả thử nghiệm

Kết quả thử nghiệm thu được phù hợp với các thử nghiệm quy định trong tiêu chuẩn này chỉ cho phép so sánh trực tiếp với các giới hạn quy định để cho kết quả đạt hay không đạt. Việc đánh giá phép thử ngâm chiết cần có cơ sở hoặc khuôn khổ tham chiếu như ISO 18772.

Phụ lục B

...

...

...

Ví dụ về quy trình tách pha rắn-lỏng cụ thể đối với các mẫu đất (chỉ áp dụng cho quá trình ngâm chiết các chất vô cơ)

B.1  Yêu cầu chung

Phạm vi ban đầu của các thử nghiệm ngâm chiết bao gồm, đặc biệt là các chất rắn có chứa lượng muối hòa tan lớn hơn. Tính khả thi chung của các phương pháp này có những hạn chế khi cần xác định độ hòa tan của các chất trong các mẫu đất, đặc biệt là khi kim loại nặng bị oxy hóa, hấp phụ hoặc liên kết hữu cơ khá khó hòa tan trong các vật liệu đó. Mặc dù có độ hòa tan thấp, các kim loại nặng vẫn quan trọng theo quan điểm môi trường. Độ hòa tan “tinh khiết” của kim loại nặng trong mẫu đất bị ô nhiễm càng thấp thì ảnh hưởng tương đối của các phần hạt keo trong dịch rửa giải đến kết quả cuối cùng càng cao.

Đặc biệt trong trường hợp của các mẫu đất mịn giàu mùn nhưng kém điện ly, thì các bánh lọc tạo ra trong quá trình lọc có các lỗ xốp rất mịn và ít chất keo lọt qua màng lọc. Do đó, việc sinh ra các bánh lọc này ảnh hưởng phần lớn đến “độ hòa tan” của kim loại nặng, được xác định bằng phương pháp này. Để có được kết quả có thể so sánh được, cần quy định các yếu tố xác định chiều cao của bánh lọc. Ngoài các đặc tính của mẫu, độ dày của bánh lọc chủ yếu được xác định bởi đường kính màng lọc và thể tích của dịch rửa giải được lọc. Sự hấp thụ của bánh lọc có thể được giảm bớt khi một phần dung dịch chiết được lọc.

B.2  Thiết bị

B.2.1  Bộ lọc áp suất, dùng cho màng lọc (đường kính 142 mm).

B.2.2  Màng lọc, cỡ lỗ 0,45 μm.

Nếu sử dụng kích thước màng lọc khác, thì thể tích cần lọc sẽ được sửa đổi theo bề mặt màng lọc; điều kiện tiên quyết là mối quan hệ giữa thể tích được lọc và bề mặt màng lọc được tuân thủ [mối quan hệ: thể tích khoảng 1 l cho bề mặt màng lọc 158 cm^2 (đường kính 142 mm)].

B.2.3  Vật liệu dẫn môi trường (tiếp xúc với dịch chiết), bằng polytetrafluoroethylen.

...

...

...

Đề lắng các hạt lớn, để yên huyền phù 15 min sau khi lắc.

Gạn gần như hoàn toàn chất lỏng nổi phía trên vào ống ly tâm hoặc bình.

Áp dụng ly tâm (30 min ở 2 000g).

Gạn gần như hoàn toàn chất lỏng nổi phía trên sang bộ lọc áp suất (B.2.1).

Sau 5 min lọc không áp suất, dùng áp suất 100 kPa để lọc nhanh. Nếu sau 15 min mà ít hơn 2/3 lượng dịch rửa giải đi qua màng lọc thì tăng áp suất lên 200 kPa. Nếu cần, tăng áp suất lên tối đa 350 kPa sau 30 min. Tiếp tục lọc cho đến khi tất cả phần nổi phía trên của quá trình ly tâm đi qua màng lọc. Nếu sau 2 h vẫn chưa hoàn tất quá trình lọc thì dừng quá trình lọc, thu lấy phần dịch lọc chưa hoàn chỉnh và chuẩn bị để phân tích.

Sử dụng quy trình này, có thể giảm đáng kể các sai số có thể xảy ra do tỷ lệ keo, kim loại nặng hòa tan trong dịch lọc. Sau đó, không được gạn phần dịch lọc đầu tiên và cho luôn vào màng lọc, phương pháp này khá phổ biến trong một số phòng thí nghiệm.

Phụ lục C

(Tham khảo)

...

...

...

C.1  Yêu cầu chung

Trong 8.2.3 đưa ra hai phương án ly tâm dịch rửa giải làm ví dụ (ly tâm trong 30 min ở 20 000 g đến 30 000 g bằng máy ly tâm tốc độ cao hoặc 5 h ở 2000 g đến 3 000 g). Kết quả của cả hai phương pháp ly tâm được cho là có thể tương đương. Phụ lục này đưa ra hướng dẫn để tính kết hợp thay thế khác của gia tốc ly tâm và thời gian liên quan đến đặc tính kỹ thuật của rôto để đảm bảo các điều kiện có thể so sánh được (hiệu quả lọc) cho bất kỳ phương án nào khác được áp dụng.

C.2  Tính toán

Cần xem xét các nguyên tắc cơ bản sau đây để đảm bảo các điều kiện ly tâm có thể so sánh được:

Nhìn chung, lực ly tâm tương đối (F_RC) được biểu thị bằng bội số của g phụ thuộc vào tốc độ rôto n (số vòng quay trên phút, n.min^-^1) và vào bán kính của rôto r (tính bằng cm), xem Công thức (C.1):

F_RC = 0,000 01118. n^2 .r

(C.1)

Tùy thuộc vào tốc độ rôto, mỗi rôto được đặc trưng bởi hệ số k, mô tả mức độ hiệu quả lắng cặn. Hệ số k càng nhỏ thì quá trình lắng càng hiệu quả. Thông thường, hệ số k của rôto được quy định trong biểu dữ liệu của nó và có thể được sử dụng để tính thời gian ly tâm cần thiết để có được hiệu suất tương tự đối với các tốc độ rôto khác nhau.

Hệ số k có thể được tính toán bằng cách sử dụng Công thức (C.2):

...

...

...

(C.2)

Trong đó:

k là hệ số cụ thể của rôto;

r_max là bán kính lớn nhất của trục rôto tính bằng cm;

r_min là bán kính nhỏ nhất của trục rôto tính bằng cm;

n là tốc độ rôto tính bằng vòng/phút, r.min^-^1.

Hệ số k phải được xác định để so sánh cả hai tốc độ rôto. Thời gian ly tâm cần thiết để đạt được hiệu quả lắng như nhau được tính theo Công thức (C.3):

(C.3)

...

...

...

k_a là hệ số của rôto cụ thể ở tốc độ rôto a;

k_b là hệ số của rôto cụ thể ở tốc độ rôto b;

t_b là thời gian ly tâm ở tốc độ rôto b, tính bằng phút (min);

t_a là thời gian ly tâm ở tốc độ rôto a, cần thiết để có được hiệu suất lắng tương tự như đối với tốc độ quay b trong khoảng thời gian t_b, tính bằng phút (min).

Thư mục tài liệu tham khảo

[1] Harmonisation of leaching/extraction tests, 1997. Studies in Environmental Science, Volume 70. Eds H.A. van der Sloot, L. Heasman, Ph. Quevauviller, Elsevier Science, Amsterdam, 292 pp

[2] ISO 18772, Soil quality- Guidance on leaching procedures for subsequent chemical and ecotoxicological testing of soils and soil materials

[3] EN 12920, Characterization of waste - Methodology for the determination of the leaching behaviour of waste under specified conditions

...

...

...

[5] DIN 19529, Elution von Feststoffen - Schϋttelverfahren zur Untersuchung des Elutionsverhaltens von organischen und anorganischen Stoffen bei einem Wasser/Feststoff-Verhӓltnis von 2 l/kg (Leaching of solid materials - Batch test for the examination of the leaching behaviour of inorganic and organic substances at a liquid to solid ratio of 2 l/kg)

[6] ISO 15799, Soil quality- Guidance on the ecotoxicological characterization of soils and soil materials

[7] ISO 17616, Soil quality - Guidance on the choice and evaluation of bioassays for ecotoxicological characterization of soils and soil materials

[8] Krϋger O., Kalbe U., Meiβner K., Sobottka S., Sorption effects interfering with the analysis of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) in aqueous samples. Talanta 122 (2014), Elsevier B.V., Sn. 151-156

[9] TCVN 6647 (ISO 11464), Chất lượng đất - Xử lý sơ bộ mẫu để phân tích lý - Hóa

[10] ISO 18400-101, Soil quality - Sampling - Part 101: Framework for the preparation and application of a sampling plan

[11] ISO 18400-104, Soil quality- Sampling - Part 104: Strategies

[12] ISO 18400-105, Soil quality - Sampling - Part 105: Packaging, transport, storage and preservation of samples

[13] ISO 18400-202, Soil quality - Sampling - Part 202: Preliminary investigations

...

...

...

[15] TCVN 6910-1 (ISO 5725-1), Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo - Phần 1: Nguyên tắc và định nghĩa chung

[16] TCVN 6910-2 (ISO 5725-2), Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo - Phần 2: Phương pháp cơ bản xác định độ lặp lại và độ tái lập của phương pháp đo tiêu chuẩn

[17] Van der Sloot H.A., Hjelmar O., Bjerre Hansen J., Woitke P., Lepom P., Leschber R., Bartet B., Debrucker N., 2001): Validation of CEN/TC 292 Leaching Tests and Eluate Analysis Methods PrEN 12457 part 1- 4, ENV 13370 and ENV 12506 in Co-operation with CEN/TC 308. 2001. ECN- C-01-117

MỤC LỤC

Lời nói đầu

Lời giới thiệu

1  Phạm vi áp dụng

2  Tài liệu viện dẫn

...

...

...

4  Nguyên tắc

5  Thuốc thử

6  Thiết bị, dụng cụ

7  Xử lý sơ bộ mẫu

8  Cách tiến hành

9  Tính toán

10  Báo cáo thử nghiệm

11  Xác định phép phân tích

12  Đặc tính tính năng

...

...

...

Phụ lục B (Tham khảo) Ví dụ về quy trình tách pha rắn-lỏng cụ thể đối với các mẫu đất (chỉ áp dụng cho quá trình ngâm chiết các chất vô cơ)

Phụ lục C (Tham khảo) Tính thời gian ly tâm tùy thuộc vào tốc độ ly tâm và kích thước rôto

Thư mục tài liệu tham khảo