Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9073:2011 về Quạt - Từ vựng và định nghĩa các loại quạt

• Số hiệu: TCVN9073:2011
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2011

Thông số	Ký hiệu	Đơn vị
Lưu lượng thể tích	qv	m^3/s
Áp suất của quạt	pF	Pa
Công suất	P	W
Moment xoắn		Nm
Mật độ (khối lượng riêng) của khí	r	kg/m^3
Tốc độ tại đỉnh bộ cánh quạt	u	m/s
Tốc độ tại cửa ra hoặc trong ống dẫn	v	m/s
Tần số quay	n	r/s
Tốc độ quay	N	r/min
Kích thước	-	mm
Momen quán tính	I	kg.m^2
Ứng suất		Pa
Năng lượng	E	J
Nhiệt độ	Q	K
Nhiệt độ	T	°C
Công trên đơn vị khối lượng	W	J/kg
Lực đẩy (được tính toán, được đo)	Tc, Tm	N
CHÚ THÍCH 1: Đối với các đơn vị âm thanh, xem ISO 13347-1. CHÚ THÍCH 2: Đối với các đơn vị hiệu suất, xem ISO 5801.

4.2. Bội số của các đơn vị cơ bản

Việc lựa chọn bội số thích hợp cho một đơn vị thuộc hệ SI cần bảo đảm thuận tiện cho sử dụng. Bội số của một đơn vị lựa chọn cho một ứng dụng riêng phải đảm bảo sao cho có thể dẫn đến các giá trị bằng số trong một phạm vi có tính thực tế (ví dụ, kilopascal đối với áp suất, kilowat đối với công suất và megapascal đối với ứng suất).

4.3. Đơn vị thời gian

Giây là đơn vị thời gian cơ bản của hệ SI, mặc dù vậy, ngoài hệ SI, phút đã được Ủy ban quốc tế về cân và đo lường (CIPM) công nhận là cần thiết phải giữ lại cho sử dụng vì tầm quan trọng của đơn vị này trong thực tế. Do đó các nhà sản xuất có thể tiếp tục sử dụng vòng/phút (r/min) cho tốc độ quay.

4.4. Nhiệt độ của không khí hoặc khí

Kevin là đơn vị nhiệt độ động lực học cơ bản của hệ SI và là đơn vị được ưu tiên sử dụng cho hầu hết các mục đích khoa học và công nghệ. Độ celsius (°C) được chấp nhận cho các ứng dụng trong thực tế.

5. Các loại quạt

5.1. Quy định chung

Quạt có thể được phân loại theo:

...

...

...

b) sự thích hợp của kết cấu (bao gồm cả các đặc điểm yêu cầu về thông khối, độ kín và bảo vệ chống bốc cháy);

c) bố trí truyền động;

d) các điều kiện của cửa vào và cửa ra;

e) phương pháp điều khiển quạt;

f) chuyển động quay và vị trí của các chi tiết, và

g) các kích thước đặc trưng.

Các ví dụ về sử dụng các định nghĩa và các loại để nhận dạng quạt theo đặc tính kỹ thuật được nêu trong Phụ lục A.

5.2. Sự thích hợp về áp suất quạt

Quạt cũng có thể được xác định là có áp suất thấp, trung bình hoặc cao theo mức công suất trên một đơn vị khối lượng và có thể phải tính đến ảnh hưởng của độ nén không khí hoặc khí được vận chuyển. Để có báo cáo chi tiết về những vấn đề này, xem ISO 5801.

...

...

...

Quạt có áp suất thấp được định nghĩa là có tỷ số áp suất (tỷ số nén) lớn hơn 1,02 kPa và nhỏ hơn 1,1 kPa. Số Mach chuẩn phải nhỏ hơn 0,15. Trị số này tương đương với độ tăng áp suất từ 2 kPa đến 10 kPa. Một quạt có áp suất cao được định nghĩa là có tỷ số áp suất và độ tăng áp suất lớn hơn các giá trị đã nêu trên.

5.2.1. Công trên một đơn vị khối lượng

Quy ước được sử dụng cho tất cả các quạt công nghiệp từ quạt phụt (xem ISO 13350) biểu thị công trên một đơn vị khối lượng là thương số của công suất và lưu lượng khối lượng của không khí. Áp suất của quạt xấp xỉ bằng tích số của công trên một đơn vị khối lượng và mật độ (khối lượng riêng) trung bình của lưu chất trong quạt.

5.2.2. Các loại quạt

Tùy theo tốc độ ở biên của các cánh mà một bộ cánh quạt có thể tạo ra áp suất lớn hay nhỏ. Tiêu chuẩn này định ra một phạm vi "các loại quạt” trong đó áp suất của quạt ở hiệu suất lớn nhất và tốc độ quay lớn nhất nhỏ hơn giá trị cho trong Bảng 1. Trong bất cứ trường hợp nào, áp suất của quạt đã được xác định này (như đã chỉ dẫn trong Bảng 1) cũng không được vượt quá 95 % áp suất lớn nhất do quạt tạo ra ở tốc độ lớn nhất của nó.

5.2.3. Thay đổi về mật độ (khối lượng riêng) của không khí

Các loại quạt này cũng phải được sử dụng để chỉ ra rằng phải quan tâm đến sự thay đổi hoặc không thay đổi trong mật độ (khối lượng riêng) của không khí quạt. Đối với áp suất thấp, sự thay đổi này có thể được bỏ qua. Đối với quạt áp suất cao, sự thay đổi này không bỏ qua được. Trong khi đối với quạt có áp suất trung bình, sự thay đổi này có thể được bỏ qua hoặc không được bỏ qua tùy thuộc vào độ chính xác yêu cầu. Thiết kế cơ khí chi tiết và kết cấu của các bộ phận quay được xác định bởi tốc độ ở biên và do đó quy định được áp suất của quạt. Đối với các ví dụ về quạt ly tâm, xem Hình 9.

Bảng 1 - Phân loại quạt theo áp suất của quạt

Mô tả quạt

...

...

...

Áp suất lớn nhất của quạt (đối với không khí tiêu chuẩn)

kPa

Loại

Áp suất thấp

L

> 0 và ≤ 0,7

> 0,7 và ≤ 1

> 1 và ≤ 1,6

> 1,6 và ≤ 2,0

...

...

...

1

2

3

Áp suất trung bình

M

> 2,0 và ≤ 3,6

> 3,6 và ≤ 6,3

> 6,3 và ≤ 10

4

...

...

...

6

Áp suất cao

H

> 10 và ≤ 16

> 16,0 và ≤ 22,4

> 22,4 và ≤ 30

7

8

9

...

...

...

5.3.1. Phân loại theo kết cấu vỏ quạt

Quạt được sử dụng cho các mục đích rất khác nhau. Không khí hoặc khí được vận chuyển có thể là không khí hoặc khí sạch có độ ẩm hoặc các hạt rắn và có thể ở nhiệt độ môi trường xung quanh hoặc nhiệt độ khác. Mối nối với ống dẫn liên kết với quạt có thể bằng các chi tiết mềm dẻo hoặc ngược lại có thể được nối ghép trực tiếp và như vậy vỏ quạt phải chịu tác dụng của các tải trọng bổ sung do trọng lượng bản thân của các mối nối này. Khi có sự tác động của nhiệt độ cao hoặc thấp, tải trọng có thể tăng thêm do ảnh hưởng của sự giãn nở hoặc co lại. Chiều dày và độ cứng vững của vỏ quạt cũng được xác định bởi khả năng chịu được áp suất quy định của quạt và các tải trọng động lực học và bởi nhu cầu về độ bền dự phòng khi tính đến ảnh hưởng của bất cứ sự xói mòn nào. Vì tất cả các lý do nêu trên và các lý do khác, các phương pháp cấu tạo vỏ quạt và thiết kế chiều dày vỏ quạt khác nhau phải thích hợp cho ứng dụng.

Sự phân loại trong Bảng 2 phản ánh thực tế hiện nay và chỉ được sử dụng để hỗ trợ cho đặc tính kỹ thuật của quạt. Không có cách nào để chỉ ra bất cứ dạng phân loại nào. Loại 1 có giá trị cho quạt thông gió không khí sạch cũng như loại 3 được ưu tiên sử dụng cho các yêu cầu của ngành công nghiệp nặng.

Bảng 2 - Phân loại quạt theo phương pháp cấu tạo vỏ

Loại

Đặc điểm điển hình của vỏ

Công dụng

Chiều dày vỏ

1

...

...

...

- HVAC nhẹ không khí sạch

< 0,0025 D

2

Kết cấu được tạo hình bằng kẹp chặt, hàn lăn hoặc hàn liên tục. Kết cấu bán van năng có lắp ghép bulông trên các tấm bên

- HVAC nặng

- Công nghiệp nhẹ

- Bụi nhẹ hoặc hơi ẩm

< 0,0025 D

3

...

...

...

- Công nghiệp nặng

- Không khí bẩn có chứa hơi ẩm hoặc chất rắn

- Áp suất cao hoặc

- Công suất cao

< 0,00333 D

CHÚ THÍCH: D là đường kính danh nghĩa của bộ cánh quạt, tính bằng milimét.

5.3.2. Ký hiệu đối với quạt khí nóng

Khi quạt thích hợp cho vận hành liên tục tới nhiệt độ lớn nhất quy định (đối với quạt khí nóng, xem 3.7.2.1) thì nhiệt độ này nên được chỉ dẫn trên tấm nhãn quy ước của quạt.

Phải sử dụng ký hiệu sau: T, kèm theo sau là nhiệt độ lớn nhất tính bằng độ Celsius (°C) cho vận hành liên tục.

...

...

...

5.3.3. Ký hiệu và đề nghị phân loại dùng cho quạt khói

Nếu quạt chỉ có thể vận hành trong thời gian ngắn ở nhiệt độ cao thì thông tin này phải được ghi rõ trên một nhãn riêng (xem 3.7.2.2).

5.3.4. Phân loại đối với quạt kín khí

Các quạt kín khí phải được phân loại phù hợp với Bảng 3 (xem 3.7.2.4). Lượng rò rỉ phụ thuộc vào áp suất bên trong vỏ quạt và thời gian duy trì áp suất này. Tốc độ rò rỉ thu được bằng cách khóa cửa vào và cửa ra của quạt và “bơm vào” hoặc trích ra từ vỏ quạt bằng một quạt thử phụ. Phải đo sự thay đổi của áp suất thử bằng một áp kế là hàm số của thời gian. Tốc độ rò rỉ được xác định từ lưu lượng của quạt thử phụ hoặc các nguồn áp suất khác. Tốc độ rò rỉ này phải nhỏ hơn giá trị được tính toán từ công thức thích hợp đối với loại quạt.

Thông thường quạt đứng yên tại chỗ trong thử nghiệm này. Tuy nhiên sự vận hành đúng của vòng bít kín trục phụ thuộc vào chuyển động quay của quạt thì thử nghiệm phải được thực hiện với bộ cánh quạt được tháo ra và cho phần còn lại của quạt vận hành.

Các loại A đến D thích hợp với các cấp được xác lập của tốc độ rò rỉ cho phép của đường ống dẫn được sử dụng trong công nghiệp điều hòa không khí. Loại E thường được quy định cho các hệ thống vận chuyển các khói độc hại, trong khi loại F và G được sử dụng cho các thiết bị hạt nhân và quốc phòng.

Bảng 3 - Phân loại các quạt kín khí - Rò rỉ là hàm số của áp suất thử

Loại theo rò rỉ

Áp suất thử lớn nhất

...

...

...

Thài gian ở áp suất lớn nhất

min

Chuẩn mực chấp nhận/tốc độ rò rỉ lớn nhất

A

B

C

D

E

F

...

...

...

H1

H2

0,5

1

2

2,5

2,5

3

10,5

...

...

...

1,5

15

15

15

15

15

60

15

60

...

...

...

0,027 x p^0^,^65

0,009 x p^0^,^65

0,003 x p^0^,^65

0,001 x p^0^,^65

0,0005 x p^0^,^65

Hợp với p < 500 Pa

Không có rò rỉ phát hiện được

Hợp với p < 150 Pa

Hợp với p < 15 Pa

...

...

...

CHÚ THÍCH 2: Trong các loại F, H1 và H2, rò rỉ được định nghĩa là sự tổn thất áp suất. Đặc biệt là khi đo tổn thất áp suất theo các loại H1 hoặc H2 cần chú ý đến các thay đổi của nhiệt độ khí bên trong vỏ quạt hoặc áp suất môi trường quanh trong quá trình đo vì chúng có thể ảnh hưởng đến kết quả một cách đáng kể.

5.4. Bố trí truyền động

Sáu kiểu truyền động thường được sử dụng nhiều nhất như sau:

a) Truyền động trực tiếp từ trục của động cơ hoặc động cơ chính thức khác: bộ cánh quạt được lắp cố định trên phần kéo dài của trục.

b) Truyền động qua một khớp nối trục trực tiếp lắp đồng trục (thẳng hàng): trục dẫn động và trục bộ cánh quạt được lắp cố định với hai nửa của khớp nối trục này và quay với cùng một tốc độ.

c) Truyền động qua một khớp nối trục trượt: trục dẫn động được lắp cố định với nửa chủ động của khớp nối trục và trục bộ cánh quạt được lắp với nửa bị động của khớp nối trục để chúng có thể quay ở các vận tốc khác nhau, độ chênh lệch tương đối của các tốc độ (nghĩa là độ trượt) phụ thuộc vào tốc độ, momen xoắn được truyền và khi thích hợp, mức độ điều chỉnh đối với khớp nối trục.

d) Truyền động qua hộp số: trục dẫn động và trục bộ cánh quạt không cần thiết phải đồng trục, chúng có thể song song hoặc tạo thành với nhau một góc, các tốc độ của chúng được xác định bởi một hoặc nhiều tỷ số truyền đã cho.

e) Truyền động đai: trục dẫn động và trục bộ cánh quạt không đồng trục (thẳng hàng) nhưng song song với nhau, truyền động giữa hai trục được thực hiện bằng đai truyền phẳng, đai truyền răng hoặc đai truyền hình thang (hoặc các đai truyền có các tiết diện khác) và các bánh đai thích hợp. Các tốc độ của chúng được xác định theo tỷ số truyền đã cho và có tính đến độ trượt nhỏ trừ trường hợp đối với đai truyền.

f) Truyền động trực tiếp bằng động cơ: động cơ được đặt bên trong vỏ quạt hoặc bộ cánh quạt như một động cơ rôto bên ngoài.

...

...

...

Bảng 4 - Các phương án bố trí truyền động đối với quạt ly tâm

Phương án bố trí

Mô tả

Vị trí của động cơ (xem Hình 24)

Minh họa

1

Quạt có một cửa vào dùng truyền động đai. Bộ cánh quạt được lắp công xôn trên trục đặt trên hai gối đỡ trục tiêu chuẩn hoặc một gối đỡ trục kép được đỡ bằng bệ đỡ.

-

...

...

...

Quạt có một cửa vào dùng truyền động đai. Bộ cánh quạt được lắp công xôn trên trục vận hành trong hai ổ trục được đỡ bởi một giá chìa gắn vào vỏ quạt.

-

3

Quạt có một cửa vào dùng truyền động đai. Bộ cánh quạt được lắp trên trục vận hành trong các ổ trục bố trí ở hai bên của vỏ quạt và được đỡ bởi vỏ quạt.

-

4

Quạt có một cửa vào dùng truyền động trực tiếp. Bộ cánh quạt được lắp công xôn trên trục động cơ. Động cơ được đặt trên bệ đỡ.

...

...

...

5

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động trực tiếp. Bộ cánh quạt được lắp công xôn trên trục động cơ. Không có các ổ trục trên quạt. Động cơ được gắn vào mặt bên của vỏ bằng mặt bích ở đầu mút có vỏ che.

-

6

Quạt có hai cửa vào, dùng truyền động đai. Bộ cánh quạt được lắp trên trục vận hành trong các ổ trục được bố trí ở hai bên của vỏ quạt và được đỡ bởi vỏ quạt.

-

...

...

...

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động khớp nối trục. Thông thường được bố trí như phương án No. 3 nhưng động cơ được đặt trên bệ đỡ.

-

8

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động khớp nối trục. Thông thường được bố trí như phương án No.1 và động cơ được đặt trên bệ đỡ kéo dài.

-

9

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động khớp nối trục. Thông thường được bố trí như phương án No.1 nhưng động cơ được lắp bên ngoài giá đỡ ổ.

...

...

...

10

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.1 nhưng với động cơ dẫn động ở bên trong giá đỡ ổ.

U

11

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.3 nhưng quạt và động cơ được đỡ bằng khung bệ chung.

W hoặc Z (Rất hiếm đối với X hoặc Y)

...

...

...

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.1 nhưng quạt và động cơ được đỡ bằng khung bệ chung.

W hoặc Z (Rất hiếm đối với X hoặc Y)

13

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.1 nhưng động cơ được cố định bên dưới bệ đỡ ổ trục.

U

14

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.3 nhưng động cơ được đỡ bằng vỏ xoắn của quạt.

...

...

...

15

Quạt có một cửa vào, dùng truyền động đai trực tiếp. Động cơ dẫn động được đặt trong bộ cánh quạt và vỏ quạt.

16

Quạt có hai cửa vào, dùng truyền động trực tiếp. Động cơ dẫn động được đặt trong bộ cánh quạt và vỏ quạt.

...

...

...

Quạt có hai cửa vào, dùng truyền động khớp nối trục. Thông thường được bố trí như phương án No. 6, nhưng động cơ dẫn động được trên bệ đỡ.

18

Quạt có hai cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.6 nhưng quạt và động cơ được đỡ bằng khung bệ chung

W hoặc Z (Rất hiếm đối với X hoặc Y)

19

Quạt có hai cửa vào, dùng truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.6, nhưng động cơ được đỡ bằng xoắn của quạt.

...

...

...

CHÚ THÍCH: Cũng có thể đưa ra các phương án bố trí 1, 3, 6, 7, 8 và 17 với các ổ trục được đặt trên giá đỡ độc lập đối với thân quạt.

Bảng 5 - Các phương án bố trí truyền động đối với quạt hướng trục

Phương án bố trí

Mô tả

Vị trí của động cơ (xem Hình 24)

Minh họa

1

Truyền động đai. Bộ cánh quạt được lắp công xôn trên trục vận hành trong hai ổ trục được đỡ một cách thích hợp

...

...

...

3

Truyền động đai. Bộ cánh quạt được lắp công xôn trên trục vận hành trong hai ổ trục và được đỡ bằng thân quạt.

-

4

Truyền động trực tiếp. Bộ cánh quạt điện lắp công xôn trên trục động cơ dẫn động. Không có các ổ trục trên quạt. Động cơ dẫn động được lắp trên bệ hoặc được ghép nối trực tiếp với quạt.

-

...

...

...

Truyền động khớp nối trục. Thông thường được bố trí như phương án No.3, nhưng động cơ dẫn động được lắp đặt trên bệ.

-

8

Truyền động khớp nối trục. Thông thường bố trí như phương án No.1 cộng thêm một bệ kéo dài cho động cơ dẫn động

-

9

Truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.1, nhưng động cơ dẫn động ở bên ngoài và được đỡ bằng vỏ quạt

...

...

...

11

Truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.3, nhưng quạt và động cơ dẫn động ở bên ngoài và được đỡ bằng một khung bệ chung

U, V, W hoặc Z (Rất hiếm đối với X hoặc Y)

12

Truyền động đai. Thông thường được bố trí như phương án No.1 cộng thêm một bệ kéo dài cho động cơ dẫn động

U, V, W hoặc Z (Rất hiếm đối với X hoặc Y)

...

...

...

Mã con

Mô tả

Minh họa

Quạt hướng trục

Quạt ly tâm có một cửa vào

Quạt ly tâm có hai cửa vào

U

Quạt có các cửa vào và cửa ra liền kề ngay với vỏ quạt

...

...

...

E

Quạt có cửa vào hình côn hoặc miệng loe và có cửa ra liền kề trực tiếp

D

Quạt có miệng loe trên cửa ra của quạt và có cửa vào liền kề trực tiếp

...

...

...

ED

Quạt có cửa vào hình côn hoặc miệng loe trên phía và miệng loe trên cửa ra

B

Quạt có uốn cong trên phía vào và cửa ra liền kề trực tiếp

...

...

...

BD

Quạt có chỗ uốn cong trên cửa vào và miệng loe trên cửa ra

S

Quạt có lối vào cửa vào dạng hộp ở bên cạnh và cửa ra liền kề trực tiếp

...

...

...

SD

Quạt có lối vào cửa vào dạng hộp ở bên cạnh và miệng loe trên cửa ra của quạt

5.5. Các điều kiện cho cửa vào và ra

Hướng hoặc điều kiện của dòng không khí đi vào hoặc đi ra khỏi quạt có thể được sửa đổi bằng cách bổ sung thêm các điều kiện phụ trợ. Các điều kiện phụ trợ này được nhận bởi các mã con bằng chữ cái (xem Bảng 6).

5.6. Phương pháp điều chỉnh quạt

...

...

...

a) Điều chỉnh tốc độ: tốc độ có thể được thay đổi liên tục hoặc theo từng bậc bằng động cơ có tốc độ thay đổi, khớp trục có tốc độ thay đổi, bộ biến tốc, bộ điều chỉnh áp hoặc bằng sử dụng động cơ được chuyển mạch điện tử hoặc động cơ được chuyển mạch từ trở.

CHÚ THÍCH 1: Ở các điều kiện vận hành có sự biến đổi lớn, điều chỉnh tốc độ có hiệu quả lớn hơn nhiều so với điều chỉnh bằng van điều tiết hoặc van.

b) Điều chỉnh bằng van điều tiết: tính năng của quạt được điều chỉnh bằng van điều tiết trên cửa vào hoặc trên cửa ra để tạo ra sức cần bổ sung thay đổi được của hệ thống.

c) Điều chỉnh bằng cánh: cánh được lắp tại cửa vào của quạt có thể được điều chỉnh để thay đổi tính năng của quạt bằng điều chỉnh dòng xoáy tại cửa vào của quạt.

d) Điều chỉnh bước cánh: điều chỉnh bước cánh có thể thay đổi được (thường chỉ dùng cho quạt hướng trục). Góc cánh quạt của bộ cánh có thể được thay đổi trong khi bộ cánh quạt đang quay, tất cả các cánh được thay đổi cùng một lúc bởi một thao tác.

e) Bước điều chỉnh được: nếu góc cánh của bộ cánh quạt chỉ có thể thay đổi được khi bộ cánh quạt đứng yên thì phương pháp điều chỉnh này được gọi bằng thuật ngữ “bước điều chỉnh được”.

CHÚ THÍCH 2: Khi góc cánh không thể thay đổi được thì quạt có thể được gọi là quạt có “bước cố định".

5.7. Ký hiệu chiều quay và vị trí của các bộ phận của tổ hợp quạt

5.7.1. Quy định chung

...

...

...

5.7.2. Chiều quay

Theo quy ước chiều quay được xác định từ phía đối diện với cửa vào của bộ cánh quạt, với bất cứ vị trí nào của truyền động (xem các Hình 17, Hình 18 và Hình 19). Chiều quay được ký hiệu theo chiều kim đồng hồ (sang phải, ký hiệu RD) hoặc theo chiều ngược kim đồng hồ (sang trái, ký hiệu LG) theo chiều được nhìn dọc theo đường trục của quạt từ phía đối diện với cửa vào bộ cánh quạt. Đối với quạt quay ngược chiều, chuyển động quay của cấp thứ nhất sẽ xác định chiều quay.

CHÚ THÍCH 1: Đối với quạt ly tâm có hai cửa vào và quạt có dòng chảy chéo chiều quay được xác định khi nhìn từ phía dẫn động.

CHÚ THÍCH 2: Chuyển động quay theo chiều kim đồng hồ của quạt có thể đòi hỏi chuyển động quay theo chiều ngược kim đồng hồ của động cơ dẫn động. Chiều quay của động cơ luôn được xác định khi nhìn vào đầu mút dẫn động của trục động cơ.

5.7.3. Vị trí cửa ra của quạt ly tâm

Vị trí góc cửa ra của quạt ly tâm phải được xác định so với một đường thẳng góc vuông góc với bệ đỡ lắp quạt và đi qua trục quay (xem Hình 20 và Hình 21).

Vị trí cửa ra của quạt ly tâm được ký hiệu bằng ký hiệu của chiều quay, nghĩa là LG hoặc RD, theo sau là góc, tính bằng độ, giữa đường thẳng gốc và đường trục của dòng xả, góc được đo theo chiều quay như đã xác định trong 5.7.2 (ví dụ LG 135 hoặc RD 90) (xem Hình 17, Hình 20, và Hình 21).

5.7.4. Vị trí của các bộ phận cấu thành của quạt ly tâm có vỏ xoắn

Vị trí góc của động cơ, hộp hoặc đoạn uốn cong ở cửa vào, cửa kiểm tra hoặc bất cứ các bộ phận nào khác được ký hiệu của chiều quay (nghĩa là LG hoặc RD), theo sau là góc, tính bằng độ, giữa đường thẳng gốc như đã xác định trong 5.7.3 và đường trục của bộ phận này, góc được đo theo chiều quay như đã xác định trong 5.7.2 (xem Hình 22).

...

...

...

5.7.5. Vị trí của các bộ phận cấu thành của quạt hướng trục, quạt hỗn lưu hoặc quạt có cửa vào và ra đồng trục khác

Vị trí góc của động cơ, hộp hoặc đoạn uốn cong ở cửa vào, đoạn uốn cong ở cửa ra, cửa kiểm tra, hộp đầu cáp, chân đỡ lắp ráp, dụng cụ bôi trơn kéo dài và đường trục của truyền đai hoặc trục đầu vào hộp số được xác định bằng góc, tính bằng độ, giữa đường thẳng góc và đường trục của bộ phận được đo khi nhìn dọc theo đường trục quay từ phía đối diện với cửa vào, bất kể chiều quay của quạt (xem Hình 23).

Trường hợp ngoại lệ là quạt hướng trục đảo chiều được nhìn từ phía dẫn động. Khi không áp dụng định nghĩa về đường thẳng gốc được cho trên Hình 23 thì có thể chọn một đường thẳng gốc tùy ý.

5.7.6. Vị trí của động cơ hoặc động cơ chính khác

5.7.6.1. Vị trí trên hình chiếu bằng của động cơ dùng cho truyền động đai hoặc xích

Vị trí của động cơ khi được nhìn theo hướng vuông góc với bệ đỡ lắp quạt phải được biểu thị bằng các chữ cái W, X, Y, Z như đã chỉ dẫn trên Hình 24 và phải quy định xem truyền động ở bên phía cửa vào hoặc bên phía đối diện với cửa vào.

5.7.6.2. Vị trí của động cơ trong quạt hướng trục được dẫn động trực tiếp, quạt hỗn lưu hoặc các quạt khác có cửa vào và cửa ra đồng trục

Vị trí của động cơ đối với quạt được dẫn động trực tiếp có trục nằm ngang hoặc thẳng đứng phải được ký hiệu như chỉ dẫn trên Hình 25.

5.8. Các kích thước đặc trưng và các bộ phận cấu thành

...

...

...

Các ký hiệu của cỡ quạt và các mặt bích cửa vào và ra phải theo quy định trong ISO 13351. Định nghĩa của ký hiệu cỡ quạt được cho trong 3.8.4.

Các Hình 26 đến Hình 29 giới thiệu các phương án bố trí của các quạt điển hình. Trong mỗi trường hợp, cửa vào của quạt được nhận dạng bởi “1” trong khi cửa ra được nhận dạng bởi “2” và đường kính đỉnh bộ cánh quạt bởi “3”.

5.8.2. Thuật ngữ dùng cho các bộ phận cấu thành của quạt

Các minh họa trên các Hình 26, Hình 27, Hình 28 và Hình 29 đã được lựa chọn làm ví dụ để chỉ ra các bộ phận cấu thành của quạt (Bảng 7 cho các ký hiệu bằng chữ cái của các bộ phận của quạt và Bảng 8 liệt kê các thuật ngữ ưu tiên dùng cho các bộ phận cấu thành của quạt). Có thể có nhiều đặc điểm và phương án bố trí khác nhau và không nên xem các hình minh họa đã lựa chọn là các thiết kế tiêu chuẩn cho các loại quạt có liên quan.

Hình 1 - Loại thiết bị

Hình 2 - Quạt ly tâm

...

...

...

1 Ống dẫn

^a Dòng không khí

Hình 3 - Quạt hướng trục

^a Dòng không khí

Hình 4 - Quạt ly tâm đồng trục (thẳng hàng)

^a Dòng không khí

Hình 5 - Quạt hỗn lưu

...

...

...

^a Dòng không khí

Hình 6 - Quạt có vách ngăn

^a Dòng không khí

Hình 7 - Quạt phụt

Hình 8 - Quạt tuần hoàn

^a Dòng không khí

...

...

...

^a Dòng không khí

Hình 10 - Bộ cánh quạt của quạt hướng trục

^a Dòng thông khí

Hình 11 - Bộ cánh quạt của quạt hỗn lưu

^a Dòng không khí

Hình 12 - Quạt có dòng chảy chéo

...

...

...

Hình 13 - Quạt dạng đầu cắm

Hình 14 - Quạt có khoảng thông gió trần

CHÚ DẪN

1) Lưu chất

2) Cánh

3) Vỏ quạt

4) Nhiệt độ cửa vào, °C

...

...

...

Hình 15 - Quạt có dòng chảy theo chu vi

Hình 16 - Các kiểu bộ cánh quạt ly tâm

a) LG - Quay ngược chiều kim đồng hồ

b) RD - Quay theo chiều kim đồng hồ

^a Dòng không khí

^b Chiều quay

Chiều chuyển động của quạt có một cửa vào phải được xác định từ phía đối diện với cửa vào, không kể đến vị trí thực của truyền động

...

...

...

a) LG - Quay ngược chiều kim đồng hồ

b) RD - Quay theo chiều kim đồng hồ

^a Dòng không khí

^b Chiều quay

CHÚ THÍCH: Chuyển động quay của quạt hướng trục được xác định từ phía đối diện của cửa vào

Hình 18 - Chiều quay của quạt hướng trục và quạt hỗn lưu

Hình 19 - Chiều quay của quạt có dòng chảy chéo

...

...

...

^a Dòng không khí

Hình 20 - Ký hiệu qui ước của vị trí cửa ra của quạt ly tâm

Hình 21 - Các vị trí được khuyến nghị đối với cửa ra của quạt ly tâm

VÍ DỤ:

Cửa ra LG 315

Cửa ra RD 0

Cửa quan sát LG 135

...

...

...

Hộp cửa vào LG 45

Hộp cửa vào RD 0

Động cơ LG 40

Động cơ RD 135

Hình 22 - Ký hiệu qui ước của vị trí góc của các bộ phận cấu thành của quạt ly tâm có vỏ xoắn

VÍ DỤ: Cửa quan sát 90^o

Động cơ 315°

Hình 23 - Ký hiệu qui ước của vị trí góc của các bộ phận cấu thành của quạt hướng trục, quạt hỗn lưu và các quạt khác có cửa vào và cửa ra đồng trục

...

...

...

CHÚ DẪN:

1 Quạt

U Mức bên dưới ổ trục của quạt

V Mức bên trên ổ trục của quạt

Hình 24 - Ký hiệu qui ước của các vị trí lựa chọn trên hình chiếu bằng của một động cơ dòng cho quạt điện dẫn động bằng truyền động đai

A

Phía trước động cơ

B

...

...

...

Trục nằm ngang

Trục thẳng đứng

U

Xả lên trên

D

...

...

...

Hình 25 - Ký hiệu qui ước của vị trí lựa động cơ trong quạt hướng trục, quạt hỗn lưu và các quạt khác được dẫn động trực tiếp có cửa vào và cửa ra đồng trục

Bảng 7 - Minh họa quạt bằng ký hiệu chữ cái

Ký hiệu

Kiểu quạt

Đặc điểm

Aa

Ab

...

...

...

Ad

Ae

Af

Ag

Ah

Ly tâm

Cánh cong về phía sau - Truyền động gián tiếp

Cánh cong về phía trước - Truyền động trực tiếp

Cánh khuấy - Truyền động gián tiếp

...

...

...

Hai cửa vào

Nhiều cấp

Hai cấp có mối nối ống dẫn (kép)

Cánh hướng tâm

Ba

Bb

Bc

Bd

Be

...

...

...

Hướng trục

Vỏ dài - Cánh dẫn hướng - truyền động trực tiếp

Vỏ ngắn - Truyền động trực tiếp

Truyền động gián tiếp

Động cơ được bảo vệ (tách đôi) - Truyền động trực tiếp

Nhiều cấp - Truyền động gián tiếp

Quạt chong chóng

Ca

Hỗn lưu

...

...

...

Da

Dòng chảy chéo

Truyền động trực tiếp

Bảng 8 - Danh mục các thuật ngữ ưu tiên cho các bộ phận cấu thành của quạt

Bộ phận

Bộ phận cấu thành^a)

A^b

B^b

C^b

...

...

...

a

b

c

d

e

f

g

a

b

...

...

...

d

e

f

a

a

10

Bộ cánh quạt

a

b

...

...

...

d

e

f

g

a

b

c

d

e

...

...

...

a

a

11

Cánh

a

b

c

e

...

...

...

a

b

c

d

e

f

a

a

...

...

...

Đỉnh (đầu) cánh

a

b

c

f

...

...

...

13

Đỉnh (đầu) cánh

...

...

...

a

b

c

d

...

...

...

f

a

14

Cạnh (mép) vào của cánh

a

b

c

...

...

...

f

...

...

...

15

Cạnh trước của cánh

...

...

...

b

e

f

16

Cạnh sau của cánh

...

...

...

a

b

...

...

...

e

f

17

Chân cánh

...

...

...

a

b

c

d

e

...

...

...

18

May ơ (vành trong)

a

b

e

...

...

...

a

b

c

d

e

f

a

19

...

...

...

a

b

c

e

f

a

b

...

...

...

a

20

Đĩa may ơ

b

...

...

...

a

b

...

...

...

a

21

Vành may ơ

...

...

...

a

b

a

...

...

...

Nan hoa may ơ

c

...

...

...

23

Tấm chắn sau của bộ cánh quạt

a

...

...

...

f

...

...

...

24

Tấm đỡ giữa của bộ cánh quạt

...

...

...

...

...

...

25

Tấm chắn đầu mút của bộ cánh quạt

...

...

...

a

26

Vỏ bảo vệ bộ cánh quạt

...

...

...

b

e

f

...

...

...

27

Vỏ bảo vệ trung tâm của bộ cánh quạt

a

...

...

...

...

...

...

28

Vỏ quạt

a

b

c

d

e

f

...

...

...

a

b

c

d

e

a

a

29

...

...

...

a

b

c

d

e

f

g

...

...

...

30

Phần cong chuyển tiếp của vỏ quạt

a

...

...

...

f

...

...

...

31

Phần cong chuyển tiếp kéo dài của vỏ quạt

b

e

...

...

...

...

...

...

Tấm mặt bên cửa vào của vỏ quạt

a

b

c

d

e

f

g

...

...

...

33

Tấm sau của vỏ quạt

a

...

...

...

c

d

f

g

...

...

...

34

Tấm che của vỏ quạt

c

...

...

...

...

...

...

35

Mặt bích cửa vào

b

c

d

f

...

...

...

d

e

a

36

Đầu nối cửa vào

...

...

...

...

...

...

37

Cửa vào được tạo hình

a

b

...

...

...

e

a

b

...

...

...

38

Hộp cửa vào

b

...

...

...

a

39

...

...

...

a

c

f

g

a

...

...

...

d

e

a

40

Đầu nối cửa ra

b

...

...

...

e

...

...

...

41

Phần biến thể ở cửa ra

a

...

...

...

...

...

...

Phần mở rộng ở cửa ra

f

a

...

...

...

e

43

Phần thu ở cửa ra

...

...

...

c

...

...

...

44

Ống dẫn nối liên kết

...

...

...

g

...

...

...

45

Chóp rê dòng (ở tâm quạt)

...

...

...

a

46

Chóp rê dòng ở đầu dòng (phía trước)

...

...

...

a

...

...

...

e

a

47

Chóp rê dòng ở cuối dòng (phía sau)

...

...

...

a

e

...

...

...

48

Giá đỡ chóp rê dòng

...

...

...

a

e

a

49

...

...

...

f

...

...

...

e

50

Cánh dẫn hướng ở đầu dòng (một bộ)

...

...

...

a

...

...

...

51

Cánh dẫn hướng ở cuối dòng (một bộ)

...

...

...

a

e

a

...

...

...

Các nẹp tăng cường cho vỏ quạt

a

...

...

...

a

53

Các thép góc của bệ đỡ

a

...

...

...

c

d

...

...

...

54

Chân đỡ

...

...

...

a

c

a

...

...

...

55

Rãnh thoát nước của vỏ quạt

c

...

...

...

56

Lối vào hoặc cửa kiểm tra

...

...

...

c

a

c

...

...

...

57

Vành lắp ráp (gỡ lắp)

...

...

...

b

...

...

...

58

Vầu lắp ráp

...

...

...

b

59

...

...

...

...

...

...

f

60

Bệ đỡ động cơ

b

...

...

...

...

...

...

61

Giá chìa lắp động cơ

...

...

...

c

d

...

...

...

Nan hoa động cơ

...

...

...

f

63

Giá đỡ động cơ

...

...

...

a

...

...

...

a

64

Gối đỡ ổ trục

a

...

...

...

...

...

...

65

Giá chìa lắp ổ trục

c

...

...

...

e

66

Bệ đỡ ổ trục

...

...

...

d

...

...

...

67

Giá đỡ ổ trục

...

...

...

e

c

...

...

...

68

Khung đế

a

c

...

...

...

e

69

...

...

...

c

...

...

...

e

70

Tấm đế liên hợp

...

...

...

d

...

...

...

71

Động cơ hoặc động cơ chính khác

b

c

d

...

...

...

g

a

b

c

d

e

f

a

a

...

...

...

Các ổ trục

a

c

d

e

...

...

...

c

e

a

73

Trục

a

...

...

...

c

d

e

f

a

b

c

d

...

...

...

f

a

a

74

Phần kéo dài của trục

a

b

c

...

...

...

a

...

...

...

75

Vòng bít kín trục

b

...

...

...

76

Đĩa làm mát (hoặc chong chóng)

...

...

...

...

...

...

77

Bánh đai (puli) quạt

c

...

...

...

c

e

...

...

...

78

Bánh đai (puli) động cơ

c

...

...

...

c

e

79

...

...

...

c

...

...

...

e

80

Khớp trục

...

...

...

d

...

...

...

81

Lưới chắn bảo vệ cửa vào

a

...

...

...

a

a

...

...

...

Lưới chắn bảo vệ phía động cơ

...

...

...

f

83

Lưới chắn bảo vệ phía bộ cánh quạt

...

...

...

b

...

...

...

f

84

Vỏ che bảo vệ trục

a

d

...

...

...

...

...

...

85

Vỏ che bảo vệ truyền động

c

...

...

...

c

e

86

Vỏ che bảo vệ khớp trục

...

...

...

d

...

...

...

87

Vỏ che bảo vệ đĩa làm mát (hoặc chong chóng làm mát)

a

...

...

...

...

...

...

88

Bộ điều chỉnh cánh ở cửa vào

d

...

...

...

...

...

...

...

...

...

1

Cửa vào của quạt

a

b

...

...

...

d

f

g

a

d

e

...

...

...

a

a

2

Cửa ra của quạt

a

b

c

e

...

...

...

g

a

b

d

e

a

a

...

...

...

Đường kính đỉnh bộ cánh quạt

a

b

c

a

...

...

...

c

d

e

f

a

4

Khe hở đỉnh bộ cánh quạt

...

...

...

a

b

c

d

...

...

...

f

a

5

Khe hở cửa vào bộ cánh quạt

a

b

c

...

...

...

f

...

...

...

^a Xem các Hình 26, Hình 27, Hình 28 và Hình 29

^b Xem Bảng 7.

a) Ví dụ 1

b) Ví dụ 2

c) Ví dụ 3

CHÚ THÍCH: Xem các Bảng 7 và Bảng 8.

...

...

...

a) Ví dụ 1

b) Ví dụ 2

c) Ví dụ 3

d) Ví dụ 4

...

...

...

e) Ví dụ 5

f) Ví dụ 6

CHÚ THÍCH: Xem các Bảng 7 và Bảng 8.

Hình 27 - Hình vẽ minh họa quạt hướng trục

CHÚ THÍCH: Xem các Bảng 7 và Bảng 8.

Hình 28 - Hình vẽ minh họa quạt hỗn lưu tách đôi

...

...

...

Hình 29 - Hình vẽ minh họa quạt có dòng chảy chéo

CHÚ DẪN:

1 Quạt tạo màn chắn không khí

2 Vòi phun cửa ra

3 Màn chắn không khí

4 Dòng không khí

Hình 30 - Hình vẽ minh họa màn chắn không khí và quạt tạo màn chắn không khí

...

...

...

^a Dòng không khí

Hình 32 - Hình vẽ minh họa quạt quay ngược chiều

Phụ lục A

(Tham khảo)

Các ví dụ

A.1 Ví dụ 1 - Quạt ly tâm

Quạt ly tâm truyền động bằng khớp trục, có chế độ làm việc nặng với bộ cánh quạt được bố trí giữa các ổ trục được thiết kế cho công suất 38 m^3/s và áp suất của quạt 6,3 kPa.

...

...

...

Loại lắp đặt

Loại D

3.4 Hình 1

Kiểu quạt theo chức năng

Quạt lắp ống dẫn

3.5

Kiểu quạt theo đường lưu chất

Ly tâm

3.6

...

...

...

Áp suất, Loại M/6

5.2, Bảng 1

Kết cấu vỏ

Loại 3

5.3.1, Bảng 2

Loại nhiệt độ

Quạt kín khí, Loại G

5.3.4, Bảng 3

Bố trí truyền động

...

...

...

5.4, Bảng 4

Điều kiện cửa vào/ra

SD

5.5, Bảng 6

Phương pháp điều chỉnh quạt

Điều khiển cánh

5.6

Các bộ phận cấu thành

Cửa ra RD 45

...

...

...

Cửa kiểm tra RD 315

Hộp cửa vào RD 0

Vị trí động cơ

Đồng trục (thẳng hàng)

5.8, Hình 22

...

...

...

Quạt hướng trục truyền động đai có động cơ lắp với ống dẫn cho cửa vào hở, cửa ra lắp với ống dẫn có miệng loe cho dòng xả. Áp suất quạt là 1,0 kPa và lưu lượng 20 m^3/s ở mật độ (khối lượng riêng) không khí tiêu chuẩn. Quạt cũng được yêu cầu vận hành trong các tình trạng khẩn cấp với nhiệt độ của khí 300 °C trong 1 h. Có cửa kiểm tra trên vỏ quạt.

Loại lắp đặt

Loại B

3.4 Hình 1

Kiểu quạt theo chức năng

Quạt lắp ống dẫn

3.5

Kiểu quạt theo đường lưu chất

Hướng trục

...

...

...

Sự thích hợp đối với áp suất

Áp suất trung bình

5.2, Bảng 1

Loại L/2

Kết cấu vỏ

Loại 2

5.3.1, Bảng 2

...

...

...

Quạt thông khói, Loại D

5.3.3

(HT/300/1,0)

Bố trí truyền động

Truyền động đai: phương án bố trí No.9

5.3.4, Bảng 5

Điều kiện cửa vào/ra

...

...

...

5.5, Bảng 6

Phương pháp điều chỉnh quạt

Điều chỉnh cánh

5.6

Các bộ phận cấu thành

Quay RD

5.7, Hình 18

Cửa kiểm tra 90°

...

...

...

Vị trí động cơ

Động cơ 0

5.7, Hình 23

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] ISO 12499, Industrial fans - Mechanical safety of fans - Guarding (Quạt công nghiệp - An toàn về cơ khí của quạt - Rào chắn bảo vệ).

[2] ISO 12759, Fans - Efficiency classification for fans1) (Quạt - Phân loại hiệu suất đối với quạt).

[3] ISO 13347-1, Industrial fans - Determination of fan sound power levels under standardized laboratory conditions - Part 1: General overview (Quạt công nghiệp - Xác định các mức công suất âm thanh của quạt trong các điều kiện chuẩn ở phòng thí nghiệm - Phần 1: Mô tả ngắn gọn chung).

[4] ISO 13347-2, Industrial fans - Determination of fan sound power levels under standardized laboratory conditions - Part 2: Reverberant room method (Quạt công nghiệp - Xác định các mức công suất âm thanh của quạt trong các điều kiện chuẩn ở phòng thí nghiệm - Phần 2: Phương pháp phòng dội lại âm thanh).

...

...

...

[6] ISO 13347-4, Industrial fans - Determination of fan sound power levels under standardized laboratory conditions - Part 4: Sound intensity method (Quạt công nghiệp - Xác định các mức công suất âm thanh của quạt trong các điều kiện chuẩn ở phòng thí nghiệm - Phần 4: Phương pháp cường độ âm thanh).

[7] TCVN 9072 (ISO 13348), Quạt công nghiệp - Dung sai, phương pháp chuyển đổi và trình bày các dữ liệu kỹ thuật.

[8] TCVN 9074 (ISO 13350), Quạt công nghiệp - Thử đặc tính của quạt phụt.

[9] TCVN 9075 (ISO 14694), Quạt công nghiệp - Đặc tính kỹ thuật về chất lượng cân bằng và các mức rung.

[10] TCVN 9076 (ISO 14695), Quạt công nghiệp - Phương pháp đo rung của quạt.

[11] ISO 27327-1, Fans - Air curtain units - Part 1: Laboratory methods of testing air curtain units for aerodynamic performance rating (Quạt - Bộ phận màn chắn không khí - Phần 1: Phương pháp phòng thí nghiệm để thử quạt bộ phận màn chắn không khí về hiệu suất khí động lực học danh định).

[12] ISO 80000-1, Quantities and units - Part 1: General (Các đại lượng và đơn vị - Phần 1: Quy định chung).

MỤC LỤC

...

...

...

1. Phạm vi áp dụng

2. Tài liệu viện dẫn

3. Thuật ngữ và định nghĩa

4. Ký hiệu và đơn vị

4.1. Ký hiệu

4.2. Bội số của các đơn vị cơ bản

4.3. Đơn vị thời gian

4.4. Nhiệt độ của không khí hoặc khí

5. Các loại quạt

...

...

...

5.2. Sự thích hợp về áp suất quạt

5.3. Sự thích hợp của kết cấu

5.4. Bố trí truyền động

5.5. Các điều kiện cho cửa vào và ra

5.6. Phương pháp điều chỉnh quạt

5.7. Ký hiệu chiều quay và vị trí của các bộ phận của tổ hợp quạt

Phụ lục A

Thư mục tài liệu tham khảo

1) Đang soạn thảo