Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10911:2015 về Thực phẩm - Xác định các nguyên tố vết - natri và magie

• Số hiệu: TCVN10911:2015
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2015

a	là nồng độ nguyên tố trong dung dịch mẫu thử thu được từ đường chuẩn, tính bằng miligam trên lít (mg/l);
V	là thể tích của dung dịch mẫu sau phân hủy, tính bằng mililit (ml);
F	là hệ số pha loãng của dung dịch mẫu thử;
m	là khối lượng mẫu ban đầu, tính bằng miligam (mg).

Nếu cần, lấy nồng độ của dung dịch mẫu thử trừ đi nồng độ của dung dịch mẫu trắng trước khi tính kết quả.

8. Độ chụm

8.1. Yêu cầu chung

Chi tiết của phép thử liên phòng thử nghiệm về độ chụm của phương pháp được nêu trong Phụ lục A. Các giá trị thu được từ phép thử liên phòng này có thể không áp dụng được cho các dải nồng độ phân tích và chất nền khác với dải nồng độ và chất nền đã nêu.

8.2. Độ lặp lại và độ tái lập

Độ lặp lại là chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử độc lập, riêng rẽ, thu được khi tiến hành bởi cùng một phương pháp, trên vật liệu thử giống hệt nhau, trong cùng một phòng thử nghiệm, do cùng một người thực hiện, sử dụng cùng thiết bị, trong một khoảng thời gian ngắn, không quá 5% các trường hợp vượt quá giới hạn lặp lại r nêu trong Bảng 1 và Bảng 2. Độ tái lập là chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử riêng rẽ, thu được khi tiến hành trên cùng một phương pháp, trên vật liệu thử giống hệt nhau, trong hai phòng thử nghiệm khác nhau, do hai người thực hiện, sử dụng các thiết bị khác nhau, không được quá 5% các trường hợp vượt quá giới hạn tái lập R nêu trong Bảng 1 và Bảng 2.

Bảng 1 - Giá trị trung bình, giới hạn lặp lại và tái lập đối với natri

Mẫu

...

...

...

r

mg/kg

R

mg/kg

Bông cải xanh

2 290

210

320

Cà rốt

...

...

...

330

420

Bánh mì trắng

8 260

570

1 040

Cá tuyết philê

2 030

210

...

...

...

Thịt lợn

1 480

77

280

Phomat

5 380

980

1 040

Bảng 2 - Giá trị trung bình, giới hạn lặp lại và tái lập đối với magie

...

...

...

mg/kg

r

mg/kg

R

mg/kg

Thức ăn kiêng mô phỏng (D)

665

70

...

...

...

Thức ăn kiêng mô phỏng (F)

618

76

120

Sữa bột, đông khô

859

51

111

Cá xay, đông khô

...

...

...

50

144

Táo khô

251

15

32

Bánh socola khô

284

16

...

...

...

9. Báo cáo thử nghiệm

Báo cáo thử nghiệm phải bao gồm:

a) mọi thông tin cần thiết để nhận biết đầy đủ về mẫu thử;

b) phương pháp thử đã sử dụng, viện dẫn tiêu chuẩn này;

c) kết quả thu được và đơn vị biểu thị kết quả;

d) ngày kết thúc thử nghiệm;

e) nếu kiểm tra giới hạn lặp lại thì nêu kết quả cuối cùng thu được;

f) mọi thao tác không quy định trong tiêu chuẩn này, hoặc được xem là tùy chọn, cùng với mọi tình huống bất thường có thể ảnh hưởng đến kết quả thử nghiệm.

...

...

...

(Tham khảo)

Các kết quả của phép thử liên phòng thử nghiệm

Độ chụm của phương pháp này do Ủy ban phân tích thực phẩm của Na Uy (NMKL) tổ chức thực hiện các phép thử liên phòng phù hợp với [1]. Phép thử đối với natri được thực hiện năm 2003 và phép thử đối với magie được thực hiện năm 1995. Các kết quả nêu trong Bảng A.1 đến Bảng A.3.

Chín phòng thử nghiệm tham gia phép thử liên phòng về hiệu năng của phương pháp (nghiên cứu cộng tác) để xác định natri trong thực phẩm bằng đo phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (AAS) sau khi phân hủy ướt bằng kỹ thuật lò vi sóng [2]. Phương pháp này được đánh giá trên sáu nền mẫu thực phẩm (bông cải xanh, cà rốt, bánh mì, cá tuyết philê, thịt lợn và phomat) chứa hàm lượng natri trong dải từ 1 480 mg/kg đến 8 260 mg/kg. Các mẫu được chuyển cho các đơn vị tham gia là các mẫu kép mù và các đơn vị thực hiện các phép xác định riêng rẽ trên từng mẫu. Giá trị độ lệch chuẩn tương đối tái lập (RSD_R) cao nhất đã tìm thấy trong phomat và chỉ nghiên cứu trên mẫu ướt.

Bảng A.1 - Các kết quả thống kê về natri trong các mẫu thử đông khô

Thông số

Mẫu

Bông cải xanh

Cà rốt

...

...

...

Cá tuyết philê

Thịt lợn

Phomat^*

Số lượng phòng thử nghiệm

9

9

9

9

9

...

...

...

Số lượng phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

9

9

9

9

8

7

Số lượng phòng thử nghiệm ngoại lệ

0

...

...

...

0

0

1

2

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

2 290

3 540

8 260

2 030

...

...

...

5 380

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r (mg/kg)

70

120

200

80

30

350

Độ lệch chuẩn tương đối lặp lại, RSD_r, (%)

...

...

...

3,3

2,5

3,8

1,9

6,5

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

210

330

570

...

...

...

77

980

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R (mg/kg)

110

150

370

120

100

370

...

...

...

5,0

4,2

4,4

6,1

6,7

6,9

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

320

420

...

...

...

350

280

1 040

Chỉ số R Horrat

1,0

0,9

1,1

1,2

1,3

...

...

...

* là mẫu tươi.

Mười một phòng thử nghiệm tham gia phép thử liên phòng thử nghiệm về hiệu năng của phương pháp (nghiên cứu cộng tác) để xác định magie trong thực phẩm bằng đo phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (AAS) sau khi phân hủy ướt bằng kỹ thuật lò vi sóng [3]. Phương pháp này được đánh giá trên bảy mẫu thực phẩm khô (cám lúa mì, thức ăn kiêng mô phỏng D và F, sữa bột, cơ thịt cá, táo và bánh socola) chứa hàm lượng magie trong dải từ 251 mg/kg đến 4 120 mg/kg. Các mẫu được chuyển cho các thành viên tham gia là các mẫu kép mù và các thành viên thực hiện các phép xác định riêng rẽ trên từng mẫu. Giá trị độ lệch chuẩn tương đối tái lập (RSD_R) cao nhất đối với magie đã tìm thấy trong mẫu cám lúa mì.

Bảng A.2 - Các kết quả thống kê và magie trong các mẫu đông khô

Thông số

Mẫu

Cám lúa mì^*

Thức ăn kiêng mô phỏng (D)

Thức ăn kiêng mô phỏng

(F)

...

...

...

Cơ thịt cá

Táo

Bánh socola

Số lượng phòng thử nghiệm

11

11

11

11

11

...

...

...

11

Số lượng phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

11

11

11

10

11

10

10

...

...

...

0

0

0

1

0

1

1

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

4 120

...

...

...

618

859

749

251

284

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r (mg/kg)

190

25

27

...

...

...

18

5

6

Độ lệch chuẩn tương đối lặp lại, RSD_r, (%)

4,7

3,8

4,4

2,1

2,4

...

...

...

2,0

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

540

70

76

51

50

15

16

...

...

...

530

46

43

39

51

11

11

Độ lệch chuẩn tương đối tái lập, RSD_R, (%)

13

...

...

...

6,9

4,6

6,8

4,5

4,0

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

1490

129

120

...

...

...

144

32

32

Chỉ số R Horrat

2,8

1,2

1,2

0,8

1,2

...

...

...

0,58

* không thuộc phạm vi của phương pháp.

Các kết quả phân tích chất chuẩn đã được chứng nhận trong phép thử sơ bộ từ nghiên cứu cộng tác, được nêu trong Bảng A.3 và Bảng A.4 Z-score được tính theo quy trình của NMKL số 9 [4].

Bảng A.3 - Các giá trị chứng nhận đối với natri (n = 8)

Mẫu

Giá trị phân tích
mg/kg

s_R
mg/kg

Giá trị chứng nhận
mg/kg

Z-score

...

...

...

2 220 (n = 8)

240

2 420

-1,6

Sữa bột không chứa chất béo (NIST 1549)

4 720 (n = 8)

240

4 970

-2,1

...

...

...

Mẫu

Giá trị phân tích
mg/kg

s_R
mg/kg

Giá trị chứng nhận
mg/kg

Z-score

Thịt hàu (NIST 1566 b)

1 180

79

1 180

...

...

...

Bột lúa mì (NIST 1567 a)

390

20

400

-1,0

Thức ăn kiêng mô phỏng (D)

665

46

676

...

...

...

Thức ăn kiêng mô phỏng (F)

618

43

647

-0,9

Các chất chuẩn (NIST 1577 b và NIST 1549) đã được sử dụng trong phép thử sơ bộ và các chất chuẩn chứng nhận (thức ăn kiêng mô phỏng D và F, Cục Thực phẩm quốc gia Thụy Điển) đã được sử dụng trong nghiên cứu cộng tác.

PHỤ LỤC B

(Tham khảo)

...

...

...

B.1. Xác định canxi

B.1.1. Xem phần nội dung chính để phân tích canxi

Các phương pháp xác định Na, Mg và Ca phần lớn giống nhau. Nội dung trong B.1.2 có liên quan đến phần nội dung chính của tiêu chuẩn và chỉ rõ các điều kiện đối với Ca có hơi khác.

B.1.2. Nguyên tắc (xem Điều 3)

B.1.2.1. Yêu Cầu chung

Các mẫu được phân hủy bằng hỗn hợp axit nitric và hydro peroxit trong bình kín trong lò vi sóng. Dung dịch tạo thành được pha loãng bằng nước và hàm lượng natri, magie và canxi được xác định bằng đo phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa sử dụng chất bổ chính nền.

B.1.2.2. Dung dịch canxi

B.1.2.2.1. Dung dịch gốc canxi, nồng độ khối lượng ρ(Ca) = 1 000 mg/l

B.1.2.2.2. Dung dịch chuẩn canxi, nồng độ khối lượng ρ(Ca) = 10 mg/1

...

...

...

B.1.2.3. Đèn nguyên tố đặc thù (xem 5.4)

Đối với canxi, sử dụng đèn nguyên tố đặc thù với bước sóng 422,7 nm.

B.1.2.4. Chuẩn bị mẫu (xem 6.2)

Sử dụng dung dịch thử, thu được sau khi phân hủy bằng lò vi sóng, theo phương pháp quy định trong TCVN 9525 (EN 13805) để xác định canxi.

B.1.2.5. Pha loãng (xem 6.3)

Dùng pipet lấy một lượng dung dịch mẫu thích hợp, thêm dung dịch lantan 5% (4.6) và pha loãng bằng axit nitric 0,65% (4.2.3) sao cho nồng độ cuối cùng của canxi nằm trong dải tuyến tính của phép đo các nguyên tố. Trong ví dụ này, các dải đường chuẩn được chọn như sau: đối với canxi từ 0,5 mg/l đến 4,0 mg/l. Điểm dưới cùng có thể thấp hơn, tùy theo nồng độ của dung dịch mẫu. Thêm dung dịch lantan 5% (4.6) đến khi thu được phần khối lượng cuối cùng của lantan là 1 % (ví dụ: 2 ml dung dịch 5% được pha loãng đến 10 ml).

B.1.2.6. Chuẩn bị dung dịch chuẩn (xem 6.4)

Từ dung dịch chuẩn canxi (B.1.2.2.2), chuẩn bị các dung dịch chuẩn làm việc canxi: 0,5 mg/l, 1,0 mg/l, 2,0 mg/l và 4,0 mg/l. Cho 0,25 ml, 0,5 ml, 1,0 ml và 2,0 ml vào các bình định mức 50 ml riêng rẽ, thêm 10 ml dung dịch lantan 5% (4.6) và pha loãng đến vạch bằng dung dịch axit nitric loãng 2 (4.2.3). Chuẩn bị dung dịch này trong ngày sử dụng.

Kiểm tra để chắc chắn rằng nồng độ axit nitric dư trong dung dịch mẫu không ảnh hưởng đến phép xác định canxi. Mọi ảnh hưởng có thể được loại trừ bằng cách sau:

...

...

...

b) Sử dụng phương pháp thêm chuẩn. Chuẩn bị dung dịch zero của đường chuẩn bằng cách lấy 2 ml dung dịch lantan 5 % (4.6) cho vào bình định mức 10 ml và pha loãng bằng dung dịch axit nitric loãng 2 (4.2.3)đến vạch.

B.2. Kết quả của phép thử liên phòng thử nghiệm đối với canxi

Độ chụm của phương pháp đã được Ủy ban phân tích Thực phẩm Na Uy (NMKL) tổ chức, nghiên cứu liên phòng phù hợp với [1]. Phép thử được thực hiện năm 1995. Kết quả được nêu trong Bảng B.1 đến Bảng B.3.

Bảng B.1 - Giá trị trung bình, giới hạn lặp lại và tái lập đối với canxi

Mẫu

mg/kg

r

mg/kg

...

...

...

mg/kg

Sữa bột, đông khô

9 450

940

1 670

Cá xay, đông khô

3 830

253

635

...

...

...

Thông số

Mẫu

Cám lúa mì

Thức ăn kiêng mô phỏng (D)

Thức ăn kiêng mỏ phỏng (F)

Sữa bột

Cá xay

Táo

Bánh socola

...

...

...

11

11

11

11

11

11

11

Số lượng phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

11

...

...

...

9

11

11

11

11

Số lượng phòng thử nghiệm ngoại lệ

0

0

2

...

...

...

0

0

0

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

824

458

254

9 450

3 830

...

...

...

839

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r (mg/kg)

48

23

12

245

86

19

63

...

...

...

5,5

4,7

4,3

3,6

2,4

7,8

7,3

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

128

...

...

...

30

940

253

52

172

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R (mg/kg)

157

104

38

...

...

...

227

53

166

Độ lệch chuẩn tương đối tái lập, RSD_R, (%)

19

23

15

6,3

5,9

...

...

...

20

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

439

290

107

1 670

635

149

465

...

...

...

3,3

3,6

2,1

1,5

1,3

3,1

3,4

Bảng B.3 - Các giá trị chứng nhận đối với canxi (n = 9)

Mẫu

...

...

...

s_R
mg/kg

Giá trị chứng nhận
mg/kg

Z-score

Thịt hàu (NIST 1566 b)

1 964

220

1 960

+ 0.1

Bột lúa mì (NIST 1567 a)

...

...

...

28

191

- 2,2

Thức ăn kiêng mô phỏng (D)

448

104

510

- 0,6

Thức ăn kiêng mô phỏng (F)

...

...

...

38

262

- 0,5

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Guidelines for Collaborative Study Procedures to Validate Characteristic of a Method of Analysis (1995) J.AOAC Int. 78, 143 A -160 A.

[2] MNKL no 180 (2005). Sodium; determination in foodstuffs by flame atomic absorption spectrometry after microwave digestion.

[3] NMKL no 147 (2003). Magnesium and calcium; determination in foodstuffs using flame atomic absorption spectrometry after microwave oven digestion.

[4] NMKL no 9 (2001). Evaluation of results derived from the analysis of certified reference materials.