Hướng dẫn áp dụng tình tiết phạm tội đối với 02 người trở lên

Hướng dẫn áp dụng tình tiết phạm tội đối với 02 người trở lên

Nội dung đề cập tại Công văn 20/VKSTC-V4 năm 2023 áp dụng tình tiết phạm tội đối với 02 người trở lên do Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành.

Theo đó, với những khó khăn vướng mắc khi áp dụng tình tiết “Đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự 2015.

Sau khi trao đổi với Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C04), Tòa án nhân dân tối cao (Vụ giám đốc kiểm tra I) và báo cáo Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án ma túy (Vụ 4) có ý kiến như sau:

Hiện nay chưa có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền về việc xác định “Đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự 2015.

Tuy nhiên, ý nghĩa của tình tiết “đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự 2015 với tình tiết “đối với nhiều người” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 197 Bộ luật Hình sự 1999 là tương tự nhau nên có thể tham khảo tinh thần hướng dẫn tại tiểu mục 2.4 mục 2 Phần I Thông tư liên tịch 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP về tình tiết phạm tội “đối với nhiều người”.

Theo đó, để xác định phạm tội “Đối với 02 người trở lên” thì phải xác định người phạm tội đã tổ chức cho 02 người khác (không bao gồm bản thân người phạm tội) sử dụng trái phép chất ma túy.

Trường hợp có nhiều người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy với vai trò đồng phạm thì phải căn cứ xác định số người sử dụng ma túy ít nhất từ 02 người trở lên (không bao gồm người phạm tội) và 02 người trở lên sử dụng ma túy này có thể là không phạm tội hoặc đồng phạm về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy thì bị áp dụng tình tiết “đối với 02 người trở lên”.

Trên đây là ý kiến của Vụ 4 về tình tiết phạm tội “Đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự 2015, trao đổi để các đồng chí nghiên cứu, tham khảo trong quá trình giải quyết vụ án theo thẩm quyền và quy định của pháp luật.

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng tình tiết phạm tội đối với 02 người trở lên (Hình từ internet)

Đề xuất hướng dẫn các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự

Tòa án nhân dân tối cao dự thảo Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 51 và Điều 52 của Bộ luật Hình sự 2015 về các tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Theo đó, một số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 được hướng dẫn tại Dự thảo Nghị quyết như sau:

1. Về tình tiết “Phạm tội có tổ chức” quy định tại điểm a khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 được hiểu là hình thức đồng phạm có sự kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.

Đây là trường hợp nhiều người cố ý cùng bàn bạc, câu kết chặt chẽ với nhau, vạch ra kế hoạch để thực hiện một tội phạm, dưới sự điều khiển của người đứng đầu.

2. Chỉ áp dụng tình tiết “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp” quy định tại điểm b khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự 2015 khi có đầy đủ các điều kiện sau đây:

- Cố ý phạm tội từ 05 lần trở lên về cùng một tội phạm không phân biệt đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xóa án tích;

- Người phạm tội đều lấy các lần phạm tội làm nghề sinh sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính.

Ví dụ: Nguyễn Văn A là một người không nghề nghiệp, chuyên sống bằng nguồn thu thập từ việc phạm tội. Trong một thời gian, A liên tiếp thực hiện năm vụ trộm cắp tài sản (tài sản chiếm đoạt được trong mỗi vụ có giá trị từ 2.000.000 đồng trở lên). Trong trường hợp này, A bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải bị áp dụng tình tiết định khung tăng nặng “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”.

3. Về tình tiết “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội” quy định tại điểm c khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự 2015 được hiểu là việc người có chức vụ, quyền hạn dựa vào chức vụ, quyền hạn được giao để làm trái, không làm hoặc làm không đúng quy định của pháp luật. Người có chức vụ theo quy định của Bộ luật hình sự là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện một nhiệm vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện công vụ, nhiệm vụ.

4. Về tình tiết “Phạm tội có tính chất côn đồ” quy định tại điểm d khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự 2015 được hiểu là hành động coi thường pháp luật, luôn luôn phá rối an ninh trật tự, sẵn sàng dùng vũ lực, thích dùng vũ lực, tạo các băng nhóm chuyên thực hiện hành vi uy hiếp người khác phải khuất phục mình.

Ví dụ: Đi xe đạp, xe máy va quệt vào người khác, có khi chính mình có lỗi nhưng đã kiếm cớ để đánh hoặc giết người va chạm với mình, mặc dù có thể người kia cũng có lỗi nhỏ.

Xem chi tiết tại Dự thảo Nghị quyết.