Theo dự thảo thông tư của Bộ Giao thông Vận tải về phương án thu phí bảo trì đường bộ, từ ngày 1/6, phí ôtô sẽ do cơ quan đăng kiểm đảm trách, còn với xe máy sẽ do chính quyền cấp tỉnh, thành phố quyết định tùy thuộc theo đặc điểm địa phương.

Dự thảo thông tư nêu rõ, chi phí tổ chức thu phí đối với môtô không quá 5% tổng số thu. Số kinh phí được để lại này chi cho công tác tổ chức thu, như: in ấn chỉ, chi tiền lương, tiền công, tiền thưởng, vật tư văn phòng…

Theo một lãnh đạo Tổng cục Đường bộ, phương án tối ưu nhất là giao cho chính quyền phường xã thu phí bảo trì vì tổ dân phố nắm sát nhất các hộ gia đình có bao nhiêu xe máy. “Chính quyền cơ sở phải có trách nhiệm tạo nguồn thu để có kinh phí cải tạo hạ tầng trên địa bàn”, lãnh đạo Tổng cục Đường bộ nói.

Tuy nhiên, trao đổi với VnExpress, hầu hết lãnh đạo phường xã ở Hà Nội cho rằng giao cho cấp phường xã thu là không khả thi. Ông Nguyễn Tiến Hải, Chủ tịch phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, giải thích nhân lực cấp phường có hạn, trong khi công việc hiện nay rất nhiều, chắc chắn không đủ người để đi thu phí. Nếu giao cho tổ trưởng dân phố thì không đúng chức năng và quyền hạn hiện có. Hiện lực lượng này chỉ đảm nhận chi trả lương hưu, thu thuế đất, còn thu phí bảo trì là lĩnh vực hoàn toàn khác.

Ông Hải cho rằng, nếu giao thêm quyền thu phí cho tổ trưởng dân phố thì vẫn phải có cảnh sát khu vực đi kèm thì người dân mới chấp hành nộp phí. Song vẫn có trường hợp hộ dân không nộp đủ phí của số xe sở hữu, ví dụ một gia đình có 4 xe máy song người ta chỉ kê khai 2 và không hợp tác thì lực lượng của phường rất khó thuyết phục và khó kiểm tra số xe thực tế của gia đình này.

Ôtô, xe máy bắt đầu thu phí bảo trì từ ngày 1/6. Ảnh: Hoàng Hà.

“Tình trạng thu sót là đương nhiên, tỷ lệ này sẽ rất lớn và nảy sinh chuyện bất bình đẳng giữa các gia đình, có hộ đóng ít, hộ đóng nhiều. Quan trọng nhất là phải tạo đồng thuận cho dân, người dân phải tự giác đóng phí bảo trì theo số xe máy của gia đình”, ông Hải nói.

Với nguồn kinh phí được trích lại, lãnh đạo phường Thanh Nhàn cho biết, phường có 5.000 hộ, mỗi hộ tính trung bình 2 xe máy, nếu được trích lại 1-2% nguồn thu thì số tiền được trích lại mỗi năm khoảng 20-30 triệu đồng. Nếu chia cho 75 tổ dân phố thì thù lao cho người đi thu rất ít ỏi.

“Thù lao phải tương xứng chứ ít quá thì lại lợi bất cập hại. Nếu ép các phường thu phí này thì sẽ phản tác dụng và gây khó khăn cho phường, trong khi lượng việc của chính quyền cơ sở rất nhiều”, ông Hải bày tỏ.

Đồng quan điểm, ông Vũ Cao Minh, Phó bí thư quận Thanh Xuân, nhận định công tác thu phí bảo trì đường bộ qua các phường sẽ gặp khó khăn, bởi chức năng của phường hiện chưa có việc thu phí bảo trì đường. Nếu bổ sung chức năng thì phường cũng không thể đủ người đi thu mà phải huy động các tổ trưởng dân phố, cảnh sát khu vực.

“Phải trích lại phần thu được cho phường một mức thích đáng, theo tôi ít nhất là 5% để trả công cho người đi thu và tuyên truyền cho người dân. Nếu quá thấp thì người ta không có động lực và nhiệt tình làm việc”, ông Minh nói.

Theo Bí thư quận Thanh Xuân, các tổ trưởng dân phố sẽ rất ngại đi thu tiền vì thường gặp một số người dân có nhận thức kém. Ngay cán bộ công ty môi trường đi thu phí vệ sinh của từng hộ mà còn rất vất vả, nhiều hộ cố tình trây ỳ, trong khi loại phí này gắn với hộ dân hơn là phí đường bộ.

“Cần có cơ chế đủ mạnh và việc tuyên truyền, vận động người dân nghiêm túc nộp phí, nếu để cho dân tự đến phường nộp thì rất khó. Nhà nước cũng có chế tài phạt, ví dụ trong khi lưu hành, nếu cảnh sát không thấy giấy tờ nộp phí thì có thể phạt nặng”, ông Minh bày tỏ.

Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, dự tính mỗi năm số tiền thu từ đầu ôtô trong cả nước đạt hơn 6.800 tỷ đồng; số tiền thu được từ 50% số môtô, xe máy đã đăng ký sẽ đạt 2.400 tỷ đồng.

Đoàn Loan