Nội dung bản án hình sự sơ thẩm vụ án Alibaba

Chào anh,

Ngày 29/12/2022, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã tuyên Bản án sơ thẩm hình sự 607/2022/HS-ST về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Rửa tiền đối với bị cáo Nguyễn Thái Luyện, Võ Thị Thanh Mai và các bị cáo trong vụ án Alibaba.

1. Nội dung vụ án Alibaba

Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án và diễn biến tại phiên tòa, nội dung vụ án được tóm tắt như sau:

- Công ty cổ phần Địa ốc Alibaba (viết tắt là công ty Alibaba) trụ sở tại 321 Điện Biên Phủ, Phường 15, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh được Sở Kế hoạch đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh ngày 05/05/2016, vốn điều lệ 01 tỷ đồng; 

Thay đổi lần thứ 3 ngày 26/9/2017 tăng vốn điều lệ lên 1.600 tỷ đồng. Công ty Alibaba do Nguyễn Thái Lĩnh làm Giám đốc - Đại diện theo pháp luật, các cổ đông gồm: 

+ Nguyễn Thái Lĩnh giữ 49,5%; 

+ Nguyễn Thái Luyện, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) kiêm Tổng giám đốc điều hành (CEO) (anh trai của Lĩnh) giữ 1%; 

+ Võ Thị Thanh Mai (vợ Luyện) giữ 49,5%; 

+ Ngành nghề kinh doanh chính: Bất động sản.

Phục vụ cho việc kinh doanh của công ty Alibaba, Nguyễn Thái Luyện đã chỉ đạo thành lập 22 pháp nhân, hoạt động ở các lĩnh vực: bất động sản, truyền thông, vận tải..., trong đó đứng tên Giám đốc - Đại diện theo pháp luật là những người thân trong gia đình của Luyện (gồm em ruột Luyện, vợ Luyện) và một số nhân viên của công ty Alibaba.

- Đối với hành vi “Lừa đảo chiếm đảo tài sản”:

Nhận thấy nhu cầu đặc biệt lớn về việc đầu tư bất động sản giá rẻ nhằm kinh doanh, xây dựng nhà ở của nhiều người dân sinh sống trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Đồng Nai, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, tỉnh Bình Thuận và nhiều địa phương trên cả nước:

Luyện đã xây dựng phương thức kinh doanh trên các dự án không có thật, do Luyện tự đặt tên và vẽ ra trên đất nông nghiệp theo quy trình 05 bước sau đó chỉ đạo nhân viên thực hiện nhằm tạo niềm tin cho nhà đầu tư tin tưởng và nộp tiền cho Luyện, cụ thể:

Bước 1: Nguyễn Thái Luyện dùng phần nhỏ tiền cá nhân và phần lớn tiền chiếm đoạt từ khách hàng chỉ đạo các cá nhân là người thân, nhân viên thân tín thuộc công ty Alibaba đứng tên nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp với số lượng lớn, tại các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Thuận;

Bước 2: Những cá nhân đứng tên nhận chuyển nhượng đất như nêu trên lập Hợp đồng ủy quyền cho các pháp nhân do Luyện thành lập để các công ty này tự vẽ “Dự án” không có thật trên nền đất nông nghiệp, phân lô, tách thửa trái quy định theo chỉ đạo của Luyện.

(Tất cả các dự án đều không đăng ký với Cơ quan quản lý đất đai chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tách thửa đất theo quy định của Luật Đất đai 2013; không thực hiện các thủ tục theo quy định pháp luật về việc thành lập dự án).

Bước 3: Sau khi nhận ủy quyền, các pháp nhân nêu trên với tư cách là chủ đầu tư tự vẽ dự án, phân lô (tách thửa từ 100 m2 đến dưới 400 m2 trái quy định, có ghi rõ đất thổ cư, thời hạn sử dụng lâu dài,...) dùng truyền thông để quảng cáo bán sản phẩm.

Bước 4: Luyện tiếp tục chỉ đạo các chủ đầu tư ký Hợp đồng hợp tác kinh doanh phân phối bán đất nền với công ty Alibaba để pháp nhân này trở thành đại lý phân phối đất nền và trực tiếp thu tiền từ khách hàng.

Bước 5: Sau khi khách hàng đồng ý mua, Nguyễn Thái Luyện chỉ đạo các pháp nhân là chủ đầu tư ký Hợp đồng thỏa thuận, chuyển nhượng Quyền sử dụng đất cho khách hàng, nhưng tiền được nộp về công ty Alibaba để Luyện quản lý, sử dụng.

Để tạo lòng tin và thu hút khách hàng, Nguyễn Thái Luyện còn sử dụng thủ đoạn bán hàng như: cam kết mua lại với giá cao hơn từ 30% sau 12 tháng hoặc 38% sau 15 tháng kể từ ngày nộp tiền; hoặc thuê lại với giá 2%/tháng kể từ ngày ký và thanh toán 95% giá trị hợp đồng. 

Với phương thức này, hầu hết khách hàng nhận chuyển nhượng đất dưới dạng nền thổ cư do Công ty Alibaba chào bán đều không nhận được Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sau đây gọi tắt là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) dưới dạng thổ cư như cam kết khi đến hạn, mà sẽ được công ty Alibaba chuyển sang hình thức trả lãi hoặc thu mua trở lại theo các Hợp đồng quyền chọn hoặc Phụ lục hợp đồng kèm theo.

2. Một số nhận định Hội đồng xét xử trong vụ án Alibaba

- Bị cáo Nguyễn Thái Luyện cho rằng việc lập dự án nói trên không cần xin phép cơ quan chức năng, lại có quan điểm bào chữa của luật sư cho rằng các dự án trên đều có thật nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Hội đồng xét xử đánh giá như sau: Đất đai là nguồn tài sản hữu hạn nên mọi quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đều có chính sách quản lý việc sử dụng đất, cụ thể Điều 6 Luật Đất đai 2013 quy định:

“Điều 6. Nguyên tắc sử dụng đất

1. Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đúng mục đích sử dụng đất.

2. Tiết kiệm, có hiệu quả, bảo vệ môi trường và không làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của người sử dụng đất xung quanh."

Theo đó, mỗi địa phương đều có quy định giới hạn về hạn mức sử dụng đất. Tuy nhiên, để thâu tóm được thật nhiều đất nông nghiệp, Nguyễn Thái Luyện dùng thủ đoạn nhờ nhiều người thân và nhân viên dưới quyền đứng tên giùm, tính đến ngày vụ án bị phát hiện, bị cáo đã nhận chuyển nhượng 2.078.481,2 m2 tại tỉnh Bình Thuận, 838.074 m2 tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và 1.519.783,96 m2 tại tỉnh Đồng Nai, vượt hạn mức quy định rất nhiều lần.

Bản thân bị cáo có kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản từ năm 2012, biết rõ “Dự án đầu tư xây dựng kinh doanh nhà ở để bán hoặc để bán kết hợp cho thuê được chuyển nhượng quyền sử dụng đất dưới hình thức phân lô, bán nền” phải đảm bảo các điều kiện:

(1) Đất thực hiện dự án phải có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;

(2) Được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư;

(3) Đã chuyển mục đích sang đất ở;

(4) Đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng gồm các công trình dịch vụ, công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội theo quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 đã được phê duyệt; đảm bảo kết nối với hệ thống hạ tầng chung của khu vực trước khi thực hiện việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho người dân tự xây dựng nhà ở; đảm bảo cung cấp các dịch vụ thiết yếu gồm cấp điện, cấp nước, thoát nước, thu gom rác thải;

(5) Đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai của dự án.

Tuy nhiên, đối chiếu tài liệu có trong hồ sơ vụ án và lời khai nhận của Nguyễn Thái Luyện tại phiên tòa, xác định bị cáo không có bất kỳ văn bản nào xin phép chủ trương đầu tư đối với 58 dự án mà bị cáo đã thực hiện. Tại thời điểm ký hợp đồng thỏa chuyển nhượng quyền sử dụng đất, các dự án hầu hết đều là đất nông nghiệp chưa được chuyển mục đích sang đất ở, công ty Alibaba cũng chưa thực hiện xây dựng kết cấu hạ tầng mà chỉ dùng ở việc chặt cây, san lấp, gắn biển quảng cáo phân lô, bán nền dự án. Nhưng các bị cáo lại tự lập bản vẽ chi tiết 1/500 thể hiện kết cấu hạ tầng gồm các công trình dịch vụ, công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và bản đồ phân lô. Do đó, Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh xác định toàn bộ 58 dự án không có thật là có căn cứ nên Hội đồng xét xử không chấp nhận trình bày của bị cáo và quan điểm bào chữa của luật sư về vấn đề này.

- Luật sư cho rằng công ty Alibaba có đất và phần lớn đều nằm trong quy hoạch đất ở nông thôn, do đó việc các bị cáo thỏa thuận chuyển nhượng tài sản hình thành trong tương lai và chưa tới thời hạn bàn giao tài sản nên đây là giao dịch dân sự hợp pháp.

Hội đồng xét xử cho rằng: đất đai là tài sản đặc biệt do đó Nhà nước có quy định chặt chẽ về điều kiện giao dịch. Tuy nhiên, toàn bộ đất nền các bị cáo đã bán đều không đảm bảo 05 điều kiện để chuyển nhượng như đã nêu trên, hầu hết đều là đất nông nghiệp, thậm chí là đất rừng sản xuất (như dự án Alibaba Long Phước 15), chưa được chuyển mục đích sang đất ở.

Ngoài ra, hầu hết dự án, các bị cáo đều thực hiện tự vẽ dự án và bán cho khách hàng ngay sau khi thỏa thuận chuyển nhượng đất nông nghiệp và đặt cọc cho người dân mà chưa thực hiện các thủ tục cập nhật biển động, đăng ký chuyển đổi tên người sử dụng đất. Dự án Ali Venice City, dự án Alibaba Tóc Tiên Residence 3, mặc dù công ty Alibaba mới thực hiện đặt cọc, chưa công chứng hợp đồng chuyển nhượng với chủ đất nhưng các bị cáo đã thực hiện phân lô và bán cho khách hàng.

File Word Bản án sơ thẩm vụ án Alibaba: https://cdn.thuvienphapluat.vn/uploads/DanLuat-BanAn/2023/Ban%20an%20hinh%20su%20so%20tham_Nguyen%20Thai%20Luyen_Alibaba.docx

Xem thêm Bản án về tội rửa tiền và lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Vụ địa ốc Alibaba) số 300/2023/HS-PT