Bản án 167/2020/HS-PT ngày 11/03/2020 về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm

         TÒA ÁN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH              

BẢN ÁN 167/2020/HS-PT NGÀY 11/03/2020 VỀ TỘI SẢN XUẤT, BUÔN BÁN HÀNG GIẢ LÀ THỰC PHẨM

Trong các ngày 10 và 11 tháng 03 năm 2020, tại trụ sở Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh xét xử phúc thẩm công khai vụ án Hình sự phúc thẩm thụ lý số: 40/HSPT ngày 08 tháng 01 năm 2020 đối với bị cáo Phan Thị T, do có kháng cáo của bị cáo đối với Bản án hình sự sơ thẩm số: 263/2019/HS-ST ngày 28/11/2019 của Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh.

Bị cáo có kháng cáo:

Phan Thị T; sinh năm 1973 tại tỉnh Quảng Nam; Nơi đăng ký thường trú: Nhà số 198, đường Vườn Lài, phường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh; Chỗ ở: Nhà số 52/23, đường số 8, khu phố 19, phường Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh; nghề nghiệp: Giám đốc; Trình độ học vấn: 12/12; Dân tộc: Kinh; Giới tính: Nữ; Tôn giáo: Không; Quốc tịch: Việt Nam; Con ông Phan Quang N và bà Phan Thị T; có chồng Mai Đức H và 03 người con, lớn nhất sinh năm 1996, nhỏ nhất sinh năm 2013; Tiền án: không;

Tiền sự: Ngày 23/9/2016, bị Công an quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh ra quyết định xử phạt hành chính với số tiền 47.500.000 đồng về hành vi “Sản xuất thực phẩm mà không có giấy công bố hợp quy, hợp chuẩn” và “Sản xuất thực phẩm không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật”, chấp hành xong quyết định ngày 20/11/2016.

Bị cáo tại ngoại có mặt tại phiên tòa.

Người bào chữa cho bị cáo:

1/ Luật sư Nguyễn Thị Sinh, thuộc Đoàn luật sư Thành phố Hồ Chí Minh bào chữa cho bị cáo - Có mặt

2/ Luật sư Phạm Quốc Tuấn, thuộc Đoàn luật sư Thành phố Hồ Chí Minh bào chữa cho bị cáo - Có mặt Giám định viên:

Ông Nguyễn Ngọc Anh T; sinh năm: 1988 là Giám định viên thuộc Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (QUATEST 3) – Có mặt.

NỘI DUNG VỤ ÁN

Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án và diễn biến tại phiên tòa, nội dung vụ án được tóm tắt như sau:

Ngày 28/9/2017, Phòng Cảnh sát môi trường PC.49, Công an Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Bình Tân thực hiện Quyết định số 167/QĐ-KT-Đ4 ngày 22/9/2017 của Công an Thành phố Hồ Chí Minh, tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm đối với Công ty trách nhiệm hữu hạn Sản xuất – Thương mại Hương K (sau đây gọi tắt là Công ty Hương K), tại số 52/23, đường số 8, khu phố 19, phường Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, do Phan Thị T làm giám đốc, với ngành nghề kinh doanh là dịch vụ đóng gói (chi tiết: đóng gói lương thực, thực phẩm); mua bán lương thực, thực phẩm; sản xuất, chế biến lương thực, thực phẩm (trừ sản xuất, chế biến thực phẩm tươi sống), với quy mô hoạt động của Công ty là 600m2, 08 công nhân và sản lượng mỗi tháng là 05 tấn sản phẩm. Tại thời điểm kiểm tra, Công ty Hương K đang hoạt động sản xuất đóng gói thành phẩm vào hộp thiếc theo đơn đặt hàng gồm 52 lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO, loại 900g và 108 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure, loại 900g nên không phát sinh nước thải. Khi đó Công ty xuất trình các loại hồ sơ, giấy tờ như Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm số 000735/2017/ATTP CNDK do Cục An toàn thực phẩm cấp ngày 03/8/2017, các giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm do Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế cấp, giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm do Chi cục Vệ sinh An toàn vệ sinh thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh cấp, giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm do Cục An toàn thực phẩm cấp cho các sản phẩm (nguyên liệu) cùng giấy xác nhận kiến thức an toàn về thực phẩm do Trung tâm tư vấn phát triển thương hiệu và chất lượng cấp ngày 09/9/2016 và sổ khám sức khỏe định kỳ của 08 công nhân.

Đoàn kiểm tra yêu cầu Công ty Hương K đưa 02 sản phẩm là bột sinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO loại 900g/hộp và bột dinh dưỡng Goldlay Canxi sure loại 900g/hộp đã được niêm phong đến Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm CASE (gọi tắt là CASE) thuộc Sở khoa học và Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh để phân tích theo công bố sản phẩm của Doanh nghiệp. Căn cứ kết luận giám định số MM17095887 và số MM117095891 ngày 17/10/2017 của CASE thì có một số chỉ tiêu chủ yếu có hàm lượng thấp hơn 70% so với các chỉ tiêu do Công ty Hương K công bố và được các “ Xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm” số 15952/2016/ATTP-XNCB ngày 20/7/2016 và số 51/2017/ATTP-XNCB ngày 04/01/2017 của Cục An toàn thực phẩm – Bộ y tế. Phòng PC.49 nhận thấy Công ty Hương K có dấu hiệu phạm tội sản xuất hàng giả là thực phẩm, nên chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra Công an quận Bình Tân giải quyết theo thẩm quyền.

Đến ngày 23/01/2018, Cơ quan điều tra đã lấy mẫu ngẫu nhiên, đại diện 03 lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO loại 900g và 03 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g gửi đi trưng cầu giám định tại Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (gọi tắt là QUATEST 3) để so sánh với các chỉ tiêu do Công ty Hương K công bố và được các xác nhận của Cục An toàn thực phẩm – Bộ y tế.

Theo thông báo kết quả giám định số 0013/N3.18/TĐ ngày 07/02/2018 của QUATEST 3 về sản phẩm có các chỉ tiêu so với các chỉ tiêu tương ứng do Công ty Hương K công bố và được xác nhận của Cục An toàn thực phẩm – Bộ y tế thì, đối với bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g có các chỉ tiêu chất lượng chủ yếu đạt mức chênh lệch cụ thể như sau: Hàm lượng Protein (-) 12%; Lipid (+) 27%; Vitamin A>100%; Vitamin B1 (+) 37%, Vitamin B2>100%; Vitamin C>100%. Còn sữa bột dinh dưỡng Jumo XO loại 900g/hộp: hàm lượng Lipid (-) 24%; Protein (-) 9%; chỉ số không hòa tan (+) 60%; Lysine (-) 35%; Choline (-) 100%; Vitamine A>100%; Vitamin B2>100%; Vitamin C>100%; Vitamin D3>100%; Taurine>100%; Vitamin B1>100%; Magie>100%; Kẽm>100%. Theo Công văn số 2051/KT3 –N3 ngày 24/7/2018 của Quatest 3 về việc trả lời bổ sung một số thông tin liên quan đến hai mẫu giám định là các chỉ tiêu chì (Pb), cadimi (Cd) và thủy ngân (Hg) phù hợp 100%) so với mức qui định tương ứng nêu tại QCVN8-2:2011/BYT. Đối với các chỉ tiêu khác, chưa có QCVN cho loại sản phẩm này và đồng thời hai mẫu giám định chưa đáp ứng yêu cầu để lưu thông trên thị trường do kết quả thử nghiệm một số chỉ tiêu chất lượng không phù hợp với mức đã công bố như đã nêu tại Thông báo kết quả giám định số 0013/N3.18/TĐ ngày 07/02/2018. Tại Công văn số 1089/BQLATTP-QLCL ngày 25/7/2018 của Ban Quản Lý An Toàn thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh, xác định bộ dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure, bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO là thực phẩm bổ sung, thuộc nhóm thực phẩm chức năng được quy định tại khoản 23 Điều 2 Luật An toàn thực phẩm. Còn theo kết luận định giá tài sản trong tố tụng thì 108 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure và 52 lon bột dinh dưỡng cho trẻ biếng ăn Jumo XO, trị giá 24.000.000 đồng.

Tại cơ quan điều tra Phan Thị T khai nhận là Giám đốc cũng như làm người đại diện theo pháp luật của Công ty Hương K. Công ty bắt đầu sản xuất thực phẩm bổ sung bột dinh dưỡng các loại từ tháng 12/2006 và bị cáo là người trực tiếp điều hành việc sản xuất, buôn bán các sản phẩm ra thị trường. Do có kinh nghiệm thực tế pha chế sữa bột nên từ năm 2000 đến năm 2006, bị cáo tự đưa ra công thức pha trộn các nguyên liệu để sản xuất ra các loại sản phẩm, trong đó có thực phẩm bổ sung là bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO. Nguyên liệu dùng để sản xuất 02 sản phẩm này do mua của các công ty trong nước mang về công ty pha trộn thủ công rồi đóng gói theo đơn đặt hàng qua điện thoại, khi mua đều có xác nhận công bố an toàn vệ sinh thực phẩm cho từng loại nguyên liệu và hóa đơn giá trị gia tăng. Do công ty sản xuất theo mô hình gia đình, nên bị cáo chỉ kiểm tra chất lượng sản phẩm theo định kỳ còn sau khi sản xuất ra thành phẩm thì không kiểm tra chất lượng như đã công bố. Tuy Công ty có 02 thành viên gồm bị cáo và chồng là anh Mai Đức Hùng nhưng chỉ một mình bị cáo quyết định đưa ra các loại công thức pha trộn để sản xuất các loại thực phẩm bổ sung bột dinh dưỡng các loại và tiêu thụ. Còn các công nhân chỉ là người làm thuê theo sự phân công của bị cáo.

Tại phiên tòa sơ thẩm, bị cáo Phan Thị T đã khai nhận cách thức mua bán, pha trộn các sản phẩm thực phẩm dinh dưỡng đúng như lời khai của bị cáo tại cơ quan điều tra. Bị cáo xác nhận chỉ đến khi sản xuất thành phẩm hai loại thực phẩm là bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO, chuẩn bị giao hàng bị Cơ quan chức năng vào công ty kiểm tra, lấy ngẫu nhiên 02 mẫu sản phẩm này đi giám định (tuy có lập biên bản và niêm phong toàn bộ sản phẩm nhưng không giao cho bị cáo giữ bản nào) thì bị cáo mới biết có một số chỉ tiêu của kết quả giám định có mức chênh lệch quá lớn so với chỉ tiêu đã công bố. Tuy bị cáo thống nhất với kết quả giám định và tổng giá trị sản phẩm 24.000.000 đồng nhưng do bị cáo chỉ mua nguyên liệu về tự pha trộn rồi đóng gói chung cho 02 loại thành phẩm này theo đơn đặt hàng qua điện thoại, nên hành vi của bị cáo không phải “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” như cáo trạng đã truy tố. Riêng 49 lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO, loại 900g và 105 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure, loại 900g đã bị tạm giữ thì đồng ý xử lý tiêu hủy.

Bản án sơ thẩm nhận định: Căn cứ vào Kết luận giám định của QUATEST 3 thì sản phẩm bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure có 6/12 chỉ tiêu không phù hợp với các chỉ tiêu như công bố, và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO có 10/13 chỉ tiêu không phù hợp chất lượng như công bố và có hai chỉ tiêu chất lượng chủ yếu là Lysine chênh lệch (-) 35% và Choline chênh lệch (-) 100% (dưới 70%). Theo điểm a khoản 8 Điều 3 Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 và khoản 3 Điều 1 Nghị định số 124/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 thì hai sản phẩm nêu trên là hàng giả. Hành vi phạm tội của bị cáo xảy ra trước 0 giờ 00 phút ngày 01/01/2018 nhưng do điều luật quy định về mức hình phạt của tội danh này trong Bộ luật hình sự năm 2015 so với điều luật tương ứng của Bộ luật hình sự năm 1999 thì có lợi cho bị cáo, nên cần áp dụng Nghị quyết 41/2017/QH14 ngày 20/6/2017 của Quốc Hội để giải quyết vụ án này theo hướng có lợi cho bị cáo. Do đó bị cáo đã phạm “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” theo khoản 1 Điều 193 Bộ luật hình sự năm 2015.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 263/2019/HS-ST ngày 28-11-2019 của Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định:

Về tội danh: Tuyên bố bị cáo Phan Thị T phạm tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” Về điều luật áp dụng và phạt: Áp dụng khoản 1 Điều 193; điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015; phạt bị cáo Phan Thị T 03 (ba) năm tù, thời hạn tù tính từ ngày bắt chấp hành án.

Ngoài ra bản án còn tuyên về xử lý vật chứng, án phí và quyền kháng cáo theo quy định.

Sau khi xét xử sơ thẩm, ngày 0 5 tháng 1 2 năm 2019, bị cáo Phan Thị T có đơn kháng cáo.

* Tại phiên tòa phúc thẩm:

- Bị cáo Phan Thị T đã khai nhận: Bị cáo là Giám đốc chịu trách nhiệm toàn bộ đối với các sản phẩm của Công ty Hương K. Với các nguồn nguyên liệu đầu vào, công ty Hương K nhập của những công ty có uy tín, có đầy đủ các chứng nhận chỉ tiêu an toàn thực phẩm theo quy định. Việc pha trộn các loại nguyên liệu thì căn cứ theo các chỉ tiêu chất lượng sản phẩm mà công ty đã công bố và được Cục an toàn thực phẩm- Bộ y tế xác nhận. Nhưng do Công ty của bị cáo sản xuất theo mô hình gia đình, nên bị cáo không kiểm tra đối với từng lô hàng xuất bán ra mà bị cáo chỉ kiểm tra chất lượng sản phẩm theo định kỳ 06 tháng 01 lần, đối với lô hàng Công an thu giữ ngày 22/9/2017 để giám định bị cáo chưa kiểm tra. Bị cáo thừa nhận không thực hiện chế độ kiểm tra thường xuyên đối với các mặt hàng bột dinh dưỡng thành phẩm nên để xảy ra việc có một số chỉ tiêu của hai sản phẩm thực phẩm là bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO không đúng với chỉ tiêu công ty đã công bố, nhưng đây chỉ là hàng hóa kém chất lượng do có sai sót trong khâu pha trộn, chứ không phải hàng giả. Công ty của bị cáo không làm giả sản phẩm của ai và việc sai sót trên không phải là chủ ý của công ty, công ty Hương K không có mục đích vụ lợi gì khi để xảy ra sai sót trên. Tòa án quận Bình Tân xét xử bị cáo về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” là không đúng. Đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm xem xét lại toàn bộ bản án sơ thẩm và Hủy bản án sơ thẩm.

- Đại diện Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu quan điểm về việc xét xử vụ án: Căn cứ vào Kết luận giám định của QUATEST 3 thì sản phẩm là bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure có 6/12 chỉ tiêu không phù hợp với các chỉ tiêu như công bố. Bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO có 10/13 chỉ tiêu không phù hợp chất lượng như công bố và có hai chỉ tiêu chất lượng chủ yếu là Lysine chênh lệch (-) 35% và Choline chênh lệch (-) 100% (dưới 70%) so với tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký. Theo điểm a khoản 8 Điều 3 Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 và khoản 3 Điều 1 Nghị định số 124/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 của Chính phủ thì hai sản phẩm nêu trên là hàng giả. Tòa án cấp sơ thẩm xét xử bị cáo Phan Thị T về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” là có căn cứ đúng người, đúng tội, đúng quy định của pháp luật. Do hành vi phạm tội của bị cáo xảy ra trước 0 giờ 00 phút ngày 01/01/2018 nhưng do điều luật quy định về mức hình phạt của tội danh này trong Bộ luật hình sự năm 2015 là nhẹ hơn, có lợi cho bị cáo so với quy định về tội danh tương ứng trong Bộ luật hình sự năm 1999, nên căn cứ Nghị quyết 41 của Quốc Hội, áp dụng quy định Bộ luật hình sự năm 2015 để giải quyết vụ án. Tòa án cấp sơ thẩm xét xử bị cáo theo khoản 1 Điều 193 Bộ luật hình sự năm 2015 là có căn cứ. Do bị cáo có nhân thân xấu, đã có 01 tiền sự về hành vi liên quan đến sản xuất thực phẩm, nên cần phải xử lý nghiêm. Tòa án cấp sơ thẩm đã áp dụng các tình tiết giảm nhẹ theo quy định tại điểm s khoản 1 khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự, xử phạt bị cáo mức án 03 năm tù là tương xứng với tí nh ch ất mức đ ộ hành vi phạm tội c ủa bị cáo, tại phiên tòa phúc thẩm bị cáo không bổ sung được tình tiết giảm nhẹ nào mới. Vì vậy đề nghị không chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của bị cáo Phan Thị T, giữ nguyên bản án sơ thẩm.

- Người bào chữa cho bị cáo Phan Thị T trình bày ý kiến bào chữa:

+ Luật sư Phạm Quốc Tuấn: Trong vụ án này Tòa án cấp sơ thẩm đã không chứng minh được động cơ mục đích phạm tội của bị cáo, bởi vì trong cả hai sản phẩm được cho là vi phạm thì có đa số các chỉ tiêu chất lượng của sản phẩm đều vượt các chỉ tiêu công bố, chỉ có số ít chỉ tiêu thấp hơn;

Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 và Nghị định số 124/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 của Chính phủ là các quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại sản xuất, tại sao trong trường hợp của bị cáo lại xử lý hình sự, đây có phải là hình sự hóa quan hệ hành chính hay không. Tòa án cấp sơ thẩm kết tội bị cáo Phan Thị T là không có căn cứ, nên đề nghị tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm.

+ Luật sư Nguyễn Thị Sinh: Thống nhất với quan điểm của Luật sư Tuấn, ngoài ra bổ sung thêm các ý kiến sau: Bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure không có chỉ tiêu nào dưới 70% so với công bố và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO có 02 chỉ tiêu dưới 70% là Lysine và Choline, nhưng hai chỉ tiêu này có phải là các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng của hàng hóa hay không thì chưa được làm rõ;

Tại sao với cùng một loại sản phẩm là bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO, nhưng lại có hai cơ quan lấy mẫu giám định và kết quả của hai cơ quan giám định về các chỉ tiêu chất lượng của cùng một sản phẩm lại có sự khác biệt nhau quá xa và cơ quan điều tra lại căn cứ vào kết quả của của một cơ quan giám định làm cơ sở kết tội bị cáo mà lại không sử dụng kết quả giám định của cơ quan kia, việc làm này là không đảm bảo tính khách quan;

Việc Cảnh sát môi trường Công an TP HCM và cơ quan điều tra Công an quận Bình Tân lấy mẫu sản phẩm tại Công ty Hương K để giám định không tuân theo đúng quy định của Bộ y tế;

Hai sản phẩm trên của Công ty Hương K có đa số các chỉ tiêu vượt mức so với công bố, chỉ có ít chỉ tiêu thấp hơn so với chỉ tiêu do chính Công ty công bố, vì vậy đây chỉ là hàng hóa kém chất lượng do cách thức pha trộn thủ công chứ không phải hàng giả, Công ty Hương K không có động cơ mục đích gì khi làm ra các sản phẩm được cho là giả và mức độ ảnh hưởng của các sản phẩm này đối với xã hội như thế nào cũng không được chứng minh. Căn cứ kết tội bị cáo là mơ hồ không rõ ràng;

Công ty Hương K được thành lập hợp pháp, có đầy đủ các loại giấy phép, giấy chứng nhận đối với từng sản phẩm cụ thể. Sở dĩ hai sản phẩm của Công ty có một số chỉ tiêu thấp hơn so với chỉ tiêu công ty công bố là do pha trộn nguyên liệu thủ công chứ Công ty không có sản xuất. Bị cáo Thanh không cố ý và không có mục đích gì để sản xuất hàng giả, ngoài ra công ty Hương K cũng như bị cáo Thanh có rất nhiều đóng góp cho địa phương nơi thường trú cũng như nơi tạm trú. Nếu chỉ vì một vài chỉ tiêu của sản phẩm không phù hợp với chỉ tiêu công bố của chính công ty mà dùng biện pháp Hình sự để xử lý dẫn đến sự phá sản của Công ty, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người lao động làm việc tại đây cũng như môi trường sản xuất kinh doanh của Doanh nghiệp là không phù hợp. Đề nghị tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm.

- Đại diện viện kiểm sát tranh luận đối đáp với các luật sư:

Theo Công văn số 858/TTrB-P1 của Thanh tra Bộ y tế thì hàng giả được xác định theo Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 và Nghị định số 124/2015/NĐ-CP ngày 19/11/2015 của Chính phủ. Căn cứ điểm a khoản 8 Điều 3 Nghị định số 185/2013/NĐ-CP và khoản 3 Điều 1 Nghị định số 124/2015/NĐ-CP thì hai sản phẩm là bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure và bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO, của Công ty Hương K là hàng giả. Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định số 185/2013/NĐ-CP thì hành vi pha trộn nguyên liệu, đóng gói tạo ra sản phẩm thực phẩm dinh dưỡng của Côngty Hương K là hành vi sản xuất. Nên đại diện Viện kiểm sát vẫn giữ nguyên quan điểm như đã đề nghị.

Sau khi tranh luận đối đáp các bên vẫn giữ nguyên quan điểm như đã trình bày.

- Giám định viên phát biểu giải thích các nội dung tại Thông báo kết quả giám định số 0013/N3.18/TĐ ngày 07/02/2018 của Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (QUATEST 3) như sau:

Sản phẩm sữa bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure nếu có đa số các chỉ tiêu chất lượng vượt quá mức chỉ tiêu công bố thì vẫn có giá trị sử dụng, công dụng tùy theo tỷ lệ vượt quá của từng chỉ tiêu. Tuy nhiên để xác định tỷ lệ vượt quá như thế nào là phù hợp và vẫn có giá trị sử dụng thì cần phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền của Bộ y tế.

Các chỉ tiêu Choline và Lysine có phải là các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng, công dụng sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO hay không cần phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền của Bộ y tế.

Kết luận giám định của hai cơ quan giám định có sự khác biệt đối với cùng một chỉ tiêu chất lượng trong cùng một sản phẩm là điều thường có thể xảy ra trên thực tế, bởi vì có sự khác nhau về trang thiết bị, điều kiện làm việc, cách thức tiến hành của từng cơ quan giám định. Tuy nhiên sự khác biệt chỉ trong một tỷ lệ nhất định, không thể có sự khác biệt quá lớn được.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

Trên cơ sở nội dung vụ án, căn cứ vào các tài liệu trong hồ sơ vụ án đã được tranh tụng tại phiên tòa, Hội đồng xét xử nhận định như sau:

[1] Về tố tụng:

Ngày 28/11/2019 Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh xét xử bị cáo Phan Thị T về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” theo quy định tại khoản 1 Điều 193 Bộ luật hình sự. Ngày 05 tháng 12 năm 2019 bị cáo Phan Thị T có đơn kháng cáo bản án sơ thẩm. Đơn kháng cáo của bị cáo làm trong hạn luật định, nên vụ án được xem xét lại theo trình tự phúc thẩm.

[2] Về nội dung:

Ngày 28/9/2017, Phòng Cảnh sát môi trường PC.49 Công an Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Bình Tân tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm đối với Công ty Hương K, tại quận Bình Tân do Phan Thị T làm giám đốc đối với ngành nghề kinh doanh đã được đăng ký. Tại thời điểm kiểm tra, Công ty Hương K đang hoạt động sản xuất đóng gói thành phẩm gồm 52 lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO, loại 900g và 108 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure, loại 900g. Đoàn kiểm tra yêu cầu Công ty Hương K đưa 02 sản phẩm trên đã được niêm phong đến Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm CASE thuộc Sở Khoa học Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh để giám định. Kết quả giám định của CASE cho thấy 02 sản phẩm này có một số chỉ tiêu chủ yếu có hàm lượng thấp hơn các chỉ tiêu do Công ty Hương K công bố. Nhận thấy Công ty Hương K có dấu hiệu phạm tội sản xuất hàng giả là thực phẩm nên Phòng PC.49 chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra Công an quận Bình Tân giải quyết theo thẩm quyền.

Đến ngày 23/01/2018, Cơ quan điều tra Công an quận Bình Tân đã lấy mẫu ngẫu nhiên, đại diện 03 lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO loại 900g và 03 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g gửi đi trưng cầu giám định tại Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (QUATEST3) để so sánh với các chỉ tiêu do Công ty Hương K công bố và được các xác nhận của Cục An toàn thức phẩm – Bộ y tế.

Theo thông báo kết quả giám định số 0013/N3.18/TĐ ngày 07/02/2018 của QUATEST 3 về sản phẩm có các chỉ tiêu so với các chỉ tiêu tương ứng do Công ty Hương K công bố, thì đối với:

- Bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g có 6/12 chỉ tiêu chất lượng chủ yếu có mức chênh lệch cụ thể như sau: 01 chỉ tiêu có mức thấp hơn (-) 12% và 05 chỉ tiêu có mức cao hơn từ (+) 27% đến 100%. Không có chỉ tiêu chất lượng nào đạt mức dưới 70% so với chỉ tiêu chất lượng đã công bố;

- Bột dinh dưỡng Jumo XO loại 900g/hộp có: 10/13 chỉ tiêu chất lượng chủ yếu có mức chênh lệch như sau: 09 chỉ tiêu cao hơn mức công bố và 04 chỉ tiêu dưới mức công bố, trong đó có 02 chỉ tiêu dưới 70% là Choline và Lysin.

Xét thấy theo quy định tại điểm a khoản 8 Điều 3 Nghị định số 185/2013/NĐ-CP và khoản 3 Điều 1 Nghị định số 124/2015/NĐ-CP, hàng giả bao gồm:

Hàng hóa không có giá trị sử dụng, công dụng, có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với nguồn gốc, bản chất tự nhiên, tên gọi của hàng hóa; có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố hoặc đăng ký.

Hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với chỉ tiêu chất lượng đã đăng ký công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn bao bì hàng hóa.

Theo giải thích của Giám định viên tại phiên tòa phúc thẩm thì: Sản phẩm có các chỉ tiêu chất lượng vượt quá mức chỉ tiêu công bố vẫn có giá trị sử dụng, công dụng tùy theo tỷ lệ vượt quá của từng chỉ tiêu. Để xác định tỷ lệ vượt quá như thế nào mà vẫn có giá trị sử dụng, công dụng thì cần phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền của Bộ y tế; Các chỉ tiêu Choline và Lysine có phải là các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng, công dụng sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO loại 900g/hộp hay không cần phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền của Bộ y tế.

Theo các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án thì chưa có các tài liệu, chứng cứ của các cơ quan có thẩm quyền của Bộ y tế về các vấn đề trên.

Công văn số 2051/KT3-N3 ngày 24/7/2018 của QUATEST 3 chỉ khẳng định: “Hai mẫu giám định chưa đáp ứng yêu cầu để lưu thông trên thị trường do kết quả thử nghiệm một số chỉ tiêu chất lượng không phù hợp với mức đã công bố”, chứ không kết luận hai sản phẩm thử nghiệm không có giá trị sử dụng, công dụng, có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với nguồn gốc, bản chất tự nhiên, tên gọi của hàng hóa; có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố.

Như vậy chưa có đủ căn cứ để khẳng định sản phẩm bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure có giá trị sử dụng hay không; 02 chỉ tiêu Choline và Lysine có phải là các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng, công dụng sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO hay không, nên chưa có đủ cơ sở vững chắc để kết luận 02 sản phẩm trên là hàng giả.

Mặt khác kết quả giám định các chỉ tiêu của sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO loại 900g và bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g của hai cơ quan giám định là CASE và QUATEST3 lại không giống nhau, trong đó có những chỉ tiêu có sự khác biệt rất lớn, như sau:

Bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g

Bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO loại 900g

Theo giải thích của Giám định viên tại phiên tòa thì Kết luận giám định của hai cơ quan giám định có sự khác biệt đối với cùng một chỉ tiêu chất lượng trong cùng một sản phẩm là điều thường có thể xảy ra trên thực tế. Tuy nhiên sự khác biệt chỉ trong một tỷ lệ nhất định, không thể có sự khác biệt quá lớn được. Nhưng cấp sơ thẩm không làm rõ nguyên nhân và lý do của sự khác biệt đó mà chỉ căn cứ vào kết quả giám định của một cơ quan giám định (Quates3) làm căn cứ kết luận 02 sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO loại 900g và bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900g là hàng giả là chưa có đủ căn cứ vững chắc.

Về động cơ mục đích phạm tội của bị cáo chưa được làm rõ, bởi vì theo bị cáo khai Công ty Hương K mua nguyên liệu về, sau đó pha trộn thủ công ra các loại bột dinh dưỡng bán ra thị trường với gia cả ổn định trong thời gian dài, không có lợi ích gì hơn khi bán các sản phẩm có các chỉ tiêu, chất lượng không đúng như công bố.

Công ty Hương K là Công ty TNHH gồm có 02 thành viên góp vốn là bị cáo Thanh và ông Mai Đức Hùng, trong đó bị cáo là người đại diện theo pháp luật của Công ty. Tuy nhiên khi xử lý các vi phạm pháp luật của bị cáo có liên quan đến tài sản của Công ty cũng như quyền lợi, nghĩa vụ của ông Hùng trong công ty nhưng không đưa ông Hùng vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đến vụ án là thiếu sót.

[3] Nhận định trên đây cũng là quan điểm của Hội đồng xét xử đối với quan điểm của Đại diện Viện kiểm sát và quan điểm của các Luật sư tại phiên tòa.

[4] Từ những phân tích nhận định nêu trên, nhận thấy việc điều tra, truy tố, xét xử ở cấp sơ thẩm chưa đầy đủ, còn thiếu các chứng cứ quan trọng mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được. Kháng cáo của bị cáo là có cơ sở nên chấp nhận, hủy bản án hình sự sơ thẩm số 263/2019/HS-ST ngày 28/11/2019 của Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Giao hồ sơ vụ án về cho Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh để chuyển điều tra, truy tố, xét xử lại theo thủ tục chung.

[5] Bị cáo không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm theo luật định.

Vì các lẽ trên:

QUYẾT ĐỊNH

[1] Căn cứ vào điểm c khoản 1 Điều 355, điểm b khoản 1 Điều 358 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015;

Chấp nhận kháng cáo của bị cáo.

Hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 263/2019/HS-ST ngày 28/11/2019 của Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh và giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh để chuyển điều tra, truy tố, xét xử lại theo thủ tục chung.

[2] Bị cáo không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm.

[3] Bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án.