Đăng ký tham gia Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm thất nghiệp lần đầu trong Hộ kinh doanh

Người làm việc theo hợp đồng lao động (HĐLĐ) không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, kể cả người dưới 15 tuổi là đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Tuy nhiên, cần lưu ý đối với HĐLĐ xác định thời hạn thì chỉ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc khi:

- HĐLĐ có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên đối với BHXH.

- HĐLĐ có thời hạn từ đủ 03 tháng trở lên đối với BHYT, BHTN.

Hộ kinh doanh sử dụng người lao động là đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN có trách nhiệm phải đăng ký tham gia các loại bảo hiểm cho người lao động khi ký kết hợp đồng lao động.

Lưu ý:

(1) Đối với BHXH còn có thêm một số đối tượng bắt buộc tham gia sau:

- Người quản lý hộ kinh doanh có hưởng tiền lương (cũng thuộc đối tượng tham gia BHYT);

- Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

- Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp và có HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn từ đủ 01 năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam. Trường hợp người lao động di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp theo quy định tại khoản 1 Điều 3 của Nghị định 152/2020/NĐ-CP và người lao động đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Điều 169 Bộ luật Lao động 2019.

- Người lao động thuộc các trường hợp nêu bên trên (trừ người lao động là công dân nước ngoài) được cử đi học, thực tập, công tác trong và ngoài nước mà vẫn hưởng tiền lương ở trong nước thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.

(2) Người lao động đang hưởng lương hưu thì không phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp, BHXH bắt buộc và BHYT. 

(3) Người lao động có quyền giao kết hợp đồng lao động với nhiều người sử dụng lao động khác nhau, miễn là đảm bảo thực hiện được đầy đủ các nội dung đã giao kết.

Theo đó, trách nhiệm tham gia bảo hiểm của người sử dụng lao động khi người lao động giao kết nhiều hợp đồng lao động cũng có những quy định riêng biệt - xem chi tiết tại công việc "Giao kết hợp đồng lao động với người lao động có làm việc ở nơi khác".

Trong vòng 30 ngày kể từ ngày giao kết hợp đồng lao động, hộ kinh doanh có trách nhiệm đăng ký tham gia bảo hiểm cho người lao động có trách nhiệm tổng hợp, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ đăng ký bảo hiểm để nộp cho Cơ quan bảo hiểm cấp huyện nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở.

Hồ sơ tham gia BHXH - BHYT - BHTN bắt buộc gồm:

Hộ kinh doanh cần chuẩn bị những giấy tờ sau:

- Tờ khai đơn vị tham gia thông tin bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (Mẫu TK3-TS ban hành kèm theo Quyết định 490/QĐ-BHXH);

- Báo cáo tình hình sử dụng lao động và danh sách tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (Mẫu D02-TL ban hành kèm theo Quyết định 1040/QĐ-BHXH).

Đồng thời, người lao động cần chuẩn bị các giấy tờ sau để nộp cho hộ kinh doanh:

- Tờ khai tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (Mẫu TK1-TS ban hành kèm theo Quyết định 490/QĐ-BHXH);

- Trường hợp người lao động được hưởng quyền lợi BHYT cao hơn: bổ sung Giấy tờ chứng minh được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế cao hơn (nếu có) theo Phụ lục 03 ban hành kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH;

- Hợp đồng lao động có thời hạn ở nước ngoài hoặc HĐLĐ được gia hạn kèm theo văn bản gia hạn HĐLĐ hoặc HĐLĐ được ký mới tại nước tiếp nhận lao động theo hợp đồng (đối với người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng 2020).

Nơi nộp: Hộ kinh doanh có trách nhiệm tổng hợp hồ sơ đăng ký tham gia BHXH, BHYT, BHTN để nộp cho cơ quan BHXH nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở. Đối với người lao động làm việc tại các chi nhánh của hộ kinh doanh hoạt động tại địa bàn nào thì đóng BHXH tại địa bàn đó hoặc đóng tại Hộ kinh doanh.

Cơ quan BHXH sẽ giải quyết cấp mới sổ BHXH, thẻ BHYT: không quá 05 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định.

Lưu ý: Trên thực tế thì các địa phương đều đã có sử dụng phần mềm kê khai bảo hiểm trực tuyến, các DN có thể tải phần mềm này tại website của BHXH Việt Nam về để thực hiện.