Vừa qua, cộng đồng mạng xôn xao với clip được lan truyền một người không chấp nhận tiền lẻ của một quán ăn và có những hành động không chuẩn mực. Vậy vấn đề được đặt ra là chúng ta có quyền từ chối nhận tiền lẻ không? Việc từ chối nhận tiền lẻ có vi phạm pháp luật?

Căn cứ tại Điều 23 Luật Ngân hàng Nhà nước 2010 quy định về các hành vi bị cấm như sau:

- Làm tiền giả; vận chuyển, tàng trữ, lưu hành tiền giả.

- Huỷ hoại đồng tiền trái pháp luật.

- Từ chối nhận, lưu hành đồng tiền đủ tiêu chuẩn lưu thông do Ngân hàng Nhà nước phát hành.

- Các hành vi bị cấm khác theo quy định của pháp luật.

Theo đó, việc từ chối nhận tiền đủ tiêu chuẩn lưu thông do Ngân hàng Nhà nước phát hành là một trong các hành vi bị cấm. Đây là hành vi vi phạm pháp luật.

Đồng thời, Điều 3 Quyết định 130/2003/QĐ-TTg cũng quy định về những hành vi bị nghiêm cấm như sau:

- Làm tiền giả, vận chuyển, tàng trữ, lưu hành, mua, bán tiền giả.

- Hủy hoại tiền Việt Nam bằng bất kỳ hình thức nào.

- Sao chụp tiền Việt Nam với bất kỳ mục đích nào không có sự chấp thuận trước bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước.

- Từ chối nhận, lưu hành đồng tiền do Ngân hàng Nhà nước phát hành trong lãnh thổ Việt Nam.

Như vậy, không được quyền từ chối nhận tiền đủ tiêu chuẩn lưu thông do Ngân hàng Nhà nước phát hành trong lãnh thổ Việt Nam.

Vậy tiền như thế nào là đủ tiêu chuẩn lưu thông? Có bao gồm tiền lẻ không?

Tại Điều 3 Thông tư 25/2013/TT-NHNN quy định tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là các loại tiền giấy (tiền cotton và tiền polymer), tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành, đang lưu hành nhưng bị rách nát, hư hỏng hay biến dạng theo quy định về tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được quy định tại Thông tư 25/2013/TT-NHNN

Theo đó, căn cứ tại Điều 4 Thông tư 25/2013/TT-NHNN  quy định tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như sau:

(1) Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình lưu thông (nhóm nguyên nhân khách quan)

- Tiền giấy bị thay đổi màu sắc, mờ nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số; nhàu, nát, nhòe, bẩn, cũ; rách rời hay liền mảnh được can dán lại nhưng còn nguyên tờ tiền;

- Tiền kim loại bị mòn, han gỉ, hư hỏng một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền.

(2) Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản (nhóm nguyên nhân chủ quan)

- Tiền giấy bị thủng lỗ, rách mất một phần; tiền được can dán; cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao; giấy in, màu sắc, đặc điểm kỹ thuật bảo an của đồng tiền bị biến đổi do tác động của hóa chất (như chất tẩy rửa, axít, chất ăn mòn...); viết, vẽ, tẩy xóa; đồng tiền bị mục hoặc biến dạng bởi các lý do khác nhưng không do hành vi hủy hoại;

- Tiền kim loại bị cong, vênh, thay đổi định dạng, hình ảnh thiết kế do tác động của ngoại lực hoặc nhiệt độ cao; bị ăn mòn do tiếp xúc với hóa chất.

(3) Tiền bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh hoặc mất màu in, lấm bẩn mực in và các lỗi khác trong khâu in, đúc.

Cũng theo Nghị định 40/2012/NĐ-CP quy định rằng tiền không đủ tiêu chuẩn sẽ được Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Kho bạc Nhà nước tổ chức thu, đổi tiền theo quy định của Ngân hàng Nhà nước

Như vậy, tiền lẻ là tiền vẫn đang được lưu hành do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành và nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 3 Thông tư 25/2013/TT-NHNN và Điều 4 Thông tư 25/2013/TT-NHNN thì là tiền đủ tiêu chuẩn.

Theo đó, việc từ chối nhận tiền lẻ là hành vi vi phạm pháp luật.

Như vậy, hành vi từ chối nhận, lưu hành đồng tiền đủ tiêu chuẩn lưu thông do ngân hàng Nhà nước phát hành là hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm điều cấm trong Luật ngân hàng nhà nước nên cơ quan chức năng cũng sẽ xem xét xử lý đối với hành vi này bằng chế tài hành chính để cảnh tỉnh, răn đe.