Xâm phạm quyền tác giả được hiểu đơn giản là việc các cá nhân hay tổ chức sử dụng các tác phẩm được bảo vệ bởi pháp luật Sở hữu trí tuệ một cách trái phép và đã xâm phạm vào một số quyền độc quyền của tác giả, chủ sở hữu tác phẩm.

Theo quy định của pháp luật hiện hành thì các hành vi vi phạm quyền tác giả bao gồm:

- Hành vi chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi mạo danh tác giả được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả, đồng tác giả trong trường hợp có đồng tác giả được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự, uy tín của tác giả được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền (trừ trường hợp có quy định khác) được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi làm tác phẩm phái sinh nhưng không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền (trừ trường hợp có quy định khác) được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi sử dụng tác phẩm mà không dược phép của chủ thể quyền, không trả nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất (trừ trường hợp có quy định khác) được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả, hoặc chủ sở hữu quyền tác giả được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông hoặc các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi xuất bản tác phẩm không được phép của chủ sở hữu quyên tác giả được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi cố ý huỷ bỏ, làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền thực hiện để bảo vệ quyền được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi cố ý xoá bỏ, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác phẩm được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu hoặc cho thuê thiết bị khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị đó làm vô hiệu biện pháp kỹ thuật để bảo vệ quyền của tác giả đối với tác phẩm của mình được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi làm và bán tác phẩm mà chữ ký của tác giả bị giả mạo được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

- Hành vi xuất khẩu, nhập khẩu bản sao tác phẩm mà không được chủ sở hữu quyền tác giả cho phép được quy định là hành vi vi phạm quyền tác giả.

Như vậy, ta nhận thấy, theo quy định được nêu cụ thể bên trên thì các hành vi xâm phạm quyền tác giả bao gồm các hành vi chiếm đoạt, mạo danh tác giả, công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả, sửa chữa…cụ thể theo quy định tại Luật sở hữu trí tuệ 2005 thì các hành vi xâm phạm quyền tác giả đã được quy định bên trên. Đối với các hành vi vi phạm nêu trên, khi có các chủ thể xâm phạm thì tuỳ vào tính chất, mức độ của hành vi thì sẽ bị xử phạt theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Xử lý hành vi xâm phạm quyền tác giả

Tại Điều 199 Luật sở hữu trí tuệ 2005, quy định: Tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân khác thì tùy theo tính chất, mức độ xâm phạm, ­­có thể bị xử lý bằng biện pháp dân sự, hành chính hoặc hình sự.

(1) Biện pháp dân sự

Tòa án áp dụng các biện pháp dân sự sau đây để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:

- Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;

- Buộc xin lỗi, cải chính công khai;

- Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;

- Buộc bồi thường thiệt hại;

- Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.

Được căn cứ tại Điều 202 Luật sở hữu trí tuệ 2005.

(2) Biện pháp hành chính

Tổ chức, cá nhân thực hiện một trong các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ sau đây bị xử phạt vi phạm hành chính:

- Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội;

- Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 Luật sở hữu trí tuệ 2005 hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này;

- Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác mang nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này.

Chính phủ quy định cụ thể về hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử phạt vi phạm hành chính, hình thức, mức phạt và thủ tục xử phạt.

Tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu trí tuệ thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về cạnh tranh.

Được căn cứ tại Điều 211 Luật sở hữu trí tuệ 2005.

Theo đó, Nghị định 131/2013/NĐ-CP có quy định mức xử phạt vi phạm hành chính về các hành vi vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan.

(3) Truy cứu trách nhiệm hình sự

Bên cạnh việc xử lý vi phạm hành chính, hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan tuỳ theo mức độ còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.

Cụ thể, tại Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan như sau:

Người nào không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sau đây, xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:

- Sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình;

- Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình.

Mức phạt cao nhất cho tội này là bị phạt tiền lên đến 1 tỉ đồng và phạt tù đến 03 năm.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20-200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01-05 năm.

Đối với pháp nhân thì mức xử phạt theo quy định tại khoản 4 Điều 225 BLHS 2015 được sửa đổi bởi điểm b Khoản 52 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017.