Ghi nhận thành tích xóa đói giảm nghèo của Việt Nam song các nhà tài trợ quốc tế gần đây không ít lần cảnh bảo về hình thức nghèo mới ở Việt Nam - nghèo đô thị. Quan điểm của bà?

Việt Nam không được quên nghèo đói vẫn là vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt đối với người dân miền núi, vùng sâu vùng xa, dân tộc ít người. Vẫn còn nhiều việc phải làm để đối phó với nghèo đói ở những khu vực này.

Song cũng phải lưu ý một chiều khác của đói nghèo đang gia tăng ở Việt Nam, liên quan trực tiếp đến những người lao động từ nông thôn lên thành thị tìm việc làm. Họ chủ yếu làm những việc dịch vụ giản đơn, có thể kiếm được nhiều tiền hơn so với ở nông thôn, nhưng thường chỉ trong thời gian ngắn. Khi mất việc hoặc phải trở về quê, họ phải đối mặt với nguy cơ tái nghèo.

Bà Fiona Lappin: Việt Nam cần có hệ thống phúc lợi xã hội toàn diện hơn

Bộ phận dân cư này tuy ở đô thị nhưng thực sự nghèo, không những không được hưởng phúc lợi xã hội mà còn dễ bị tổn thương về mặt kinh tế. Hầu hết không có công việc ổn định nên nếu mất đi nguồn thu nhập, hoặc gặp những khó khăn về sức khỏe, họ và gia đình sẽ gặp vấn đề lớn.

Những vấn đề bà nêu đặt ra những thách thức cho Chính phủ, cũng như các hoạch định chính sách trong nỗ lực giảm nghèo như thế nào?

Việt Nam cần có một hệ thống phúc lợi xã hội toàn diện hơn. Bảo hiểm xã hội là một chính sách tốt, nhưng quan trọng là quỹ này phải được đảm bảo về tài chính, được quản lý tốt và chi tiêu đúng mục đích. Hiện quỹ này mới chỉ dành cho những người có công việc ổn định, cần có phương án mở rộng để cả những người làm việc không ổn định cũng được hưởng.

Nghị quyết 11 của Chính phủ cũng là một giải pháp tốt để duy trì tăng trưởng, nhưng tất cả mọi người cần phải được hưởng lợi từ sự tăng trưởng đó. Các giải pháp đảm bảo an sinh xã hội trong nghị quyết này phải được thực hiện mạnh mẽ, nghiêm túc hơn.

Cần một chiến lược đối phó nghèo đói mới, với sự tham gia ý kiến của người dân. Tình trạng nghèo đói có thể thay đổi rất nhanh nên cần có một lộ trình đối phó rõ ràng, ổn định.

Bà có cho rằng khoảng cách thu nhập đang gia tăng cũng như nền kinh tế ngày càng mang tính chất thị trường và cạnh tranh có thể tác động đến công cuộc xóa đói giảm nghèo?

Tôi nghĩ là có. Chính vì vậy, Chính phủ cần tạo thêm điều kiện cho người nghèo, đặc biệt ở vùng nông thôn, tiếp cận thị trường. Khi người nông dân hiểu được quy luật vận hành của thị trường, họ có thể bán được nông sản mình sản xuất ra. Khi mở cửa thị trường, Chính phủ cũng cần chú ý giúp đỡ nông dân tìm kiếm cơ hội xuất khẩu nông sản.

Việt Nam đã là thành viên WTO và hội nhập kinh tế quốc tế, các cam kết mở cửa thị trường phải được đảm bảo. Việt Nam có đội ngũ lao động trẻ, tay nghề tốt, song chiến lược phát triển kinh tế xã hội cần đội ngũ lao động được đào tạo tốt và có tay nghề cao hơn nữa.