Bản án về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản số 369/2020/HSPT

TOÀ ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI HÀ NỘI

BẢN ÁN 369/2020/HSPT NGÀY 24/07/2020 VỀ TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN

Ngày 24 tháng 7 năm 2020 tại trụ sở, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội xét xử phúc thẩm công khai vụ án hình sự phúc thẩm Thụ lý số 199/2020/TLPT-HS ngày 26 tháng 02 năm 2020 đối với bị cáo Đoàn Quang H phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” do có kháng cáo của bị cáo và người bị hại đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 23/2020/HSST ngày 14/01/2020 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội.

* Bị cáo có kháng cáo, bị kháng cáo:

ĐOÀN QUANG H, sinh năm 1983; giới tính: Nam; ĐKNKTT và nơi ở: P810, No 22 khu đô thị Pháp Vân, phường H, quận H, thành phố Hà Nội; quốc tịch: Việt Nam; dân tộc: Kinh; tôn giáo: Không; nghề nghiệp: Lao động tự do; trình độ văn hóa: Lớp 12/12; con ông Đoàn Văn H và bà Ngô Thị D; có vợ là Nguyễn Thị Hồng C và 01 con sinh năm 2011; tiền án, tiền sự: Không; bị tạm giữ, tạm giam ngày 05/7/2019; có mặt.

* Bị cáo có liên quan đến kháng cáo về trách nhiệm dân sự:

ĐÀO THỊ NGỌC H, sinh năm 1957; giới tính: Nữ; nơi ĐKNKTT: Số 10/40 ngõ 96, đường Chiến Thắng, phường V, quận H, thành phố Hà Nội; nơi ở: P2204 chung cư số 89 Phùng Hưng, phường P, quận H, thành phố Hà Nội; quốc tịch: Việt Nam; dân tộc: Kinh; tôn giáo: Không; nghề nghiệp: Cán bộ nghỉ hưu (là đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam đã bị đình chỉ sinh hoạt đảng); trình độ văn hóa: 12/12; con ông Đào Viết K và bà Nguyễn Thị Đ; có chồng là Vũ Bá T và 02 con (con lớn sinh năm 1982 và con nhỏ sinh năm 1983); tiền án, tiền sự: không; bị cáo tại ngoại; vắng mặt.

- Người bào chữa cho bị cáo Đoàn Quang H: Ông Nguyễn Quang T - Luật sư Văn phòng luật sư Đặng Sơn và cộng sự thuộc Đoàn luật sư thành phố Hà Nội; có mặt.

- Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có kháng cáo: Anh Đỗ Mạnh H, sinh năm 1980; trú tại: Số nhà 83, tổ 7, đường L, phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội; có mặt.

NỘI DUNG VỤ ÁN

Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án và bản án sơ thẩm, nội dung vụ án được tóm tắt như sau:

Do có quan hệ quen biết từ trước nên khoảng tháng 4/2017, chị Lê Thị Yến nhờ anh Đỗ Mạnh H xem có ai xin cho con trai chị là Phùng Anh Đức chiến sĩ nghĩa vụ thuộc Phòng 8, Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy Hà Nội được đi học hệ Trung cấp trường Đại học Phòng cháy chữa cháy. Anh Hà đồng ý và nói lại với Đoàn Quang H (là người quen từ trước vì cả hai cùng học Cao học năm 2008 tại Viện đại học Mở Hà Nội) về việc có đứa cháu là Phùng Anh Đức muốn được đi học hệ Trung cấp trường Đại học Phòng cháy chữa cháy, nghe vậy Học nói với anh Hà là để hỏi người quen xem sao. Sau đó, Học đã yêu cầu anh Hà số tiền chi phí để xin cho Đức là 720.000.000 đồng, anh Hà đồng ý. Ngày 05/7/2017, tại nhà anh Hà số 83 L, phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội, anh Hà đã tự bỏ tiền của mình ra đưa cho Học số tiền 620.000.000 đồng. Ngày 06/7/2017, anh Hà chuyển tiếp số tiền 100.000.000 đồng vào tài khoản số 190285789989988 của Đoàn Quang H mở tại Ngân hàng Techcombank và yêu cầu Học viết giấy nhận tiền với nội dung: “Học nhận 720.000.000 đồng từ anh Hà để chạy cho Phùng Anh Đức được đi học tại trường Trung cấp CA và hẹn sau 05 tháng không xong việc sẽ hoàn trả lại anh Hà toàn bộ số tiền, hạn cuối cùng trả tiền là ngày 15/12/2017”.

Sau khi nhận tiền của anh Hà, Học đến gặp Đào Thị Ngọc Hạnh, nguyên là cán bộ Cục X12, Tổng cục 3, Bộ Công an đã nghỉ hưu năm 2010 và đặt vấn đề nhờ xin cho Phùng Anh Đức được đi học hệ Trung cấp trường Đại học Phòng cháy chữa cháy. Mặc dù Hạnh không có chức năng, nhiệm vụ để xin cho người khác được đi học tại trường Đại học Phòng cháy chữa cháy nhưng với mục đích muốn chiếm đoạt tiền để chữa bệnh nên Hạnh đã nhận lời Học xin cho Đức với chi phí là 475.000.000 đồng. Ngày 12/7/2017, Học đưa cho Hạnh số tiền 450.000.000 đồng, Hạnh viết cho Học 01 giấy nhận tiền nhưng không nói rõ nội dung nhận tiền để xin việc cho Phùng Anh Đức. Khoảng 01 tuần sau, Học chuyển số tiền 25.000.000 đồng vào tài khoản của Hạnh (hiện Hạnh và Học không nhớ số tài khoản ngân hàng của Hạnh). Ngày 06/11/2017, do Phùng Anh Đức chưa được đi học nên Hạnh viết 01 giấy nhận tiền cho Học với nội dung: “Đào Thị Ngọc Hạnh nhận 475 triệu đồng của Đoàn Quang H để lo việc cho em Phùng Anh Đức và hẹn đến ngày 16/11/2017 sẽ bàn giao lại tiền nếu không giúp được em Phùng Anh Đức”.

Đối với số tiền mà anh Hà tự bỏ ra đưa cho Học, anh Hà đã thông báo lại cho chị Lê Thị Yến về việc đã đưa 720.000.000 đồng cho Học để chạy việc cho Phùng Anh Đức, chị Yến đã đưa cho anh Hà tổng số tiền 750.000.000 đồng. Sau khi đưa tiền cho Học, anh Hà nhiều lần gọi điện và gặp trực tiếp Học hỏi về việc của Đức nhưng Học đưa ra lý do là phải đợi. Đến ngày 15/12/2017, anh Phùng Anh Đức vẫn không được đi học nên anh Hà đã yêu cầu Học trả lại tiền. Học đã yêu cầu Hạnh trả lại tiền, Hạnh đã trả cho Học 70.000.000 đồng. Ngày 28/12/2017, Học trả cho anh Hà số tiền 100.000.000 đồng, còn lại số tiền 620.000.000 đồng chiếm đoạt (Trong đó có số tiền 405 triệu đồng Hạnh chưa trả lại và 215 triệu đồng Học sử dụng tiêu sài mục đích cá nhân). Anh Hà đã tự bỏ tiền của mình để trả cho chị Lê Thị Yến số tiền 750.000.000 đồng, chị Yến nhận đủ số tiền trên, không có đề nghị gì khác.

Ngày 14/9/2018, Cơ quan điều tra đã thu giữ của anh Đỗ Mạnh H 01 USB có ghi âm cuộc nói chuyện giữa Đoàn Quang H với anh Lê Văn Toàn, sinh năm 1960, trú tại: phường Tứ Liên, quận Tây Hồ, Hà Nội về việc anh Hà đưa tiền cho Học để chạy cho Phùng Anh Đức vào học trường Trung cấp Phòng cháy chữa cháy.

Ngày 21/9/2018, Cơ quan điều tra đã thu giữ của Đoàn Quang H 01 giấy nhận tiền đề ngày 12/7/2017 với nội dung Đào Thị Ngọc Hạnh nhận của Đoàn Quang H số tiền 450 triệu đồng, hẹn đến tháng 10, 11/2017 sẽ thanh toán toàn bộ số tiền trên, có chữ ký của Hạnh.

Ngày 12/7/2019, chị Nguyễn Thị Hồng Chi, sinh năm 1983, HKTT: P810 Nơ 22 khu đô thị Pháp Vân, phường H, quận H, Hà Nội là vợ của Đoàn Quang H giao nộp cho Cơ quan điều tra 01 giấy nhận tiền đề ngày 06/11/2017 có nội dung: Đào Thị Ngọc Hạnh nhận 475.000.000 đồng của Đoàn Quang H với mục đích lo việc cho em Phùng Anh Đức, hẹn đến ngày 16/11/2017 giao lại số tiền trên nếu không giúp được em Phùng Anh Đức, có chữ ký của Hạnh, Học.

* Tại Bản kết luận giám định số 7502/KLGĐ-PC09 (Đ4) ngày 26/9/2018 của Phòng kỹ thuật hình sự - Công an thành phố Hà Nội, kết luận: Chữ viết, chữ ký đứng tên Đoàn Quang H trên Giấy nhận tiền lo việc đề ngày 05/7/2017 với chữ viết, chữ ký đứng tên Đoàn Quang H trên các mẫu so sánh là chữ do cùng một người viết và ký ra.

* Tại Bản kết luận giám định số 5589/C09-P6 ngày 23/11/2018 và Bản kết luận giám định số 816/C09-P6 ngày 18/3/2019 của Viện khoa học hình sự - Bộ Công an, kết luận:

“Tiếng nói của người nam giới được gọi là “Học” trong mẫu cần giám định và tiếng nói của người nam giới trong mẫu so sánh là của cùng một người.

Nội dung lời thoại trong mẫu cần giám định đã được dịch thành văn bản”. Theo bản dịch nội dung xác định: Học có nhận tiền của anh Hà để lo cho Phùng Anh Đức.

* Tại Bản kết luận giám định số 4646/KLGĐ-PC09 (Đ4) ngày 24/7/2019 của Phòng kỹ thuật hình sự - Công an thành phố Hà Nội, kết luận:

- Chữ viết, chữ ký đứng tên Đào Thị Ngọc Hạnh trên các giấy nhận tiền đề ngày 12/7/2017 và 06/11/2017 với chữ viết, chữ ký đứng tên Đào Thị Ngọc Hạnh trên các mẫu so sánh là chữ do cùng một người viết và ký ra.

- Chữ ký, chữ viết dòng họ tên Đoàn Quang H dưới chữ ký trên giấy nhận tiền đề ngày 06/11/2017 với chữ ký, chữ viết đứng tên Đoàn Quang H trên mẫu so sánh là chữ do cùng một người ký và viết ra.

Quá trình điều tra, tiến hành xác minh tại trường Đại học Phòng cháy chữa cháy – Bộ Công an và Phòng cảnh sát Phòng cháy chữa cháy Hà Nội, xác định: Anh Phùng Anh Đức là chiến sĩ nghĩa vụ thuộc Phòng 8 – Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy Hà Nội từ tháng 3/2015 đến ngày 09/3/2018 thì có Quyết định xuất ngũ. Quá trình thực hiện nghĩa vụ tại Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy Hà Nội, anh Đức có dự thi tuyển sinh năm 2017 vào trường Đại học Phòng cháy chữa cháy - Bộ Công an nhưng không đủ điểm đỗ vào Đại học cũng như hệ Trung cấp của trường Đại học Phòng cháy chữa cháy.

Quá trình điều tra, ngày 04/9/2019 ông Đoàn Văn Hinh là bố đẻ bị can Đoàn Quang H đã tự nguyện nộp cho Cơ quan điều tra số tiền 215.000.000 đồng để khắc phục hậu quả. Ngày 30/9/2019, Cơ quan điều tra đã ra Quyết định xử lý vật chứng trao trả số tiền trên cho anh Đỗ Mạnh H. Hiện anh Hà yêu cầu Học phải bồi thường số tiền còn chiếm đoạt là 405.000.000 đồng.

Tại Cơ quan điều tra, Đoàn Quang H, Đào Thị Ngọc Hạnh khai nhận hành vi phạm tội của mình như đã nêu trên. Học khai chỉ đưa trước cho Hạnh số tiền 475 triệu đồng, số tiền còn lại khi nào Đức được đi học thì đưa nốt cho Hạnh và Hạnh mới trả cho Học số tiền 70 triệu đồng nhưng Hạnh không thừa nhận mà khai chỉ yêu cầu số tiền 475 triệu đồng để xin cho Đức nên Học mới đưa cho Hạnh số tiền trên và đã trả cho Học tổng số tiền 180 triệu đồng nhưng không có giấy tờ, tài liệu chứng minh.

Đối với anh Đỗ Mạnh H do có mối quan hệ quen biết nên anh Hà đã nhận tiền của chị Lê Thị Yến và chuyển cho Đoàn Quang H nhờ xin cho Phùng Anh Đức được đi học hệ Trung cấp Phòng cháy chữa cháy. Khi Học không lo được việc, không trả lại tiền, anh Hà đã tự bỏ tiền cá nhân để trả lại cho chị Lê Thị Yến số tiền 750.000.000 đồng. Căn cứ vào tài liệu điều tra xác định anh Hà không có mục đích chiếm đoạt tài sản, không hưởng lợi gì nên Cơ quan điều tra không xử lý đối với anh Hà.

Tại Cáo trạng số 383/CT-VKSHN-P3 ngày 11/11/2019, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội đã truy tố Đoàn Quang H tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo điểm a khoản 4 Điều 174 Bộ luật hình sự. Đào Thị Ngọc Hạnh tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo điểm a khoản 3 Điều 174 Bộ luật hình sự.

Về trách nhiệm dân sự: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là anh Đỗ Mạnh H yêu cầu bị cáo Học phải trả anh nốt số tiền 405 triệu đồng.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 23/2020/HSST ngày 14/01/2020 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã quyết định:

Áp dụng điểm a khoản 4 Điều 174; điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 54; Điều 38 Bộ luật hình sự, xử phạt: Đoàn Quang H 07 (Bảy) năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Hạn tù tính từ ngày 05/7/2019.

Về trách nhiệm dân sự: Áp dụng Điều 48 Bộ luật hình sự; Điều 136, Điều 331, Điều 333 Bộ luật tố tụng hình sự.

Buộc Đoàn Quang H phải bồi thường cho anh Đỗ Mạnh H số tiền 245.000.000 (Hai trăm bốn lăm triệu) đồng. Xác nhận Học đã bồi thường xong.

Buộc Đào Thị Ngọc Hạnh phải bồi thường cho anh Đỗ Mạnh H số tiền 475.000.000 đồng. Xác nhận Hạnh đã bồi thường 70.000.000 đồng, còn phải bồi thường 405.000.000 (Bốn trăm linh năm triệu) đồng.

Ngoài ra, bản án sơ thẩm còn quyết định về tội danh và hình phạt đối với bị cáo Đào Thị Ngọc Hạnh, án phí và thông báo quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.

Sau khi xét xử sơ thẩm, Ngày 17/01/2020, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là anh Đỗ Mạnh H có đơn kháng cáo về phần trách nhiệm dân sự, yêu cầu bị cáo Học phải trả anh nốt số tiền 405 triệu đồng;

Ngày 21/01/2020, bị cáo Đoàn Quang H có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.

Tại phiên toà phúc thẩm: Bị cáo Đoàn Quang H và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là anh Đỗ Mạnh H giữ nguyên nội dung kháng cáo.

Quá trình xét hỏi thì bị cáo Đoàn Quang H xin rút đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt; bị cáo tự nguyện nhận trách nhiệm bồi thường cho anh Hà số tiền 405 triệu đồng; anh Hà nhất trí.

Đại diện Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội kết luận: Về chấp hành các quy định tố tụng của cơ quan tiến hành tố tụng cũng như của Hội đồng xét xử đúng các quy định.

Về nội dung: Bị cáo đã nhận thức được hành vi phạm tội và hình phạt mà tòa án cấp sơ thẩm đã quyết định là phù hợp nên rút kháng cáo. Đề nghị Hội đồng xét xử căn cứ Điều 348 Bộ luật Tố tụng hình sự đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với kháng cáo của bị cáo. Về kháng cáo của anh Hà thì tại phiên tòa bị cáo tự nguyện nhận trách nhiệm bồi thường cho anh Hà toàn bộ 405 triệu đồng; đề nghị Hội đồng xét xử ghi nhận và sửa án sơ thẩm về phần trách nhiệm dân sự, buộc bị cáo Hạnh phải trả cho bị cáo Học khoản tiền này.

Luật sư bào chữa cho bị cáo Học trình bày bản luận cứ: Nhất trí với kết luận của đại diện Viện kiểm sát tại phiên toà.

NHẬN ĐỊNH CỦA HỘI ĐỒNG XÉT XỬ

Nghiên cứu hồ sơ vụ án, bản án sơ thẩm, diễn biến tại phiên tòa phúc thẩm, kết quả xét hỏi và tranh tụng tại phiên tòa phúc thẩm, Hội đồng xét xử phúc thẩm đánh giá và nhận định như sau:

[1] Về tố tụng: Đơn kháng cáo của bị cáo và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan làm trong hạn nên được chấp nhận để xem xét.

Tại phiên toà, bị cáo Đoàn Quang H tự nguyện xin rút kháng cáo về việc xin giảm nhẹ hình phạt. Việc rút kháng cáo của bị cáo tại phiên tòa là hoàn toàn tự nguyện. Do đó, căn cứ Điều 348 Bộ luật tố tụng hình sự đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với kháng cáo của bị cáo Đoàn Quang H. Quyết định của bản án sơ thẩm về hình phạt đối với bị cáo Đoàn Quang H có hiệu lực pháp luật. Hội đồng xét xử chỉ xem xét đối với kháng cáo của người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.

[2] Về nội dung:

Xét kháng cáo về yêu cầu trả lại khoản tiền đã bị các bị cáo chiếm đoạt: Tại phiên toà phúc thẩm, bị cáo thừa nhận toàn bộ hành vi phạm tội như bản án sơ thẩm đã xác định về việc bị cáo Học đã nhận của anh Hà số tiền là 720.000.000 đồng để xin cho Phùng Anh Đức đi học Trung cấp Phòng cháy chữa cháy khi không có chức năng và khả năng nên tự nguyện nhận toàn bộ trách nhiệm hoàn trả cho anh Hà số tiền trên. Anh Hà đồng ý với sự tự nguyện của bị cáo vì phù hợp với nội dung kháng cáo của anh Hà. Do vậy, cần ghi nhận sự thỏa thuận của anh Hà và bị cáo để sửa bản án sơ thẩm về trách nhiệm hoàn trả số tiền do các bị cáo chiếm đoạt. Đối với trách nhiệm của bị cáo Hạnh: Bị cáo Hạnh đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai nhưng vẫn vắng mặt tại phiên tòa, việc sửa án sơ thẩm về trách nhiệm hoàn trả số tiền này không ảnh hưởng tới quyền lợi của bị cáo nên bị cáo sẽ phải hoàn trả cho bị cáo Học số tiền 405.000.000 đồng theo quy định.

[3] Các quyết định khác của bản án sơ thẩm không có kháng cáo, kháng nghị có hiệu lực pháp luật kể từ khi hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.

[4] Bị cáo và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm.

Vì các lẽ trên, 

QUYẾT ĐỊNH

1. Căn cứ vào khoản 1 Điều 348 của Bộ luật tố tụng hình sự.

Đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của bị cáo Đoàn Quang H. Các quyết định của Bản án sơ thẩm số 23/2020/HSST ngày 14/01/2020 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội về phần hình phạt đối với bị cáo Đoàn Quang H có hiệu lực pháp luật. Cụ thể:

Tuyên bố: Đoàn Quang H phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Áp dụng điểm a khoản 4 Điều 174; điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51;

Điều 54; Điều 38 Bộ luật hình sự.

Xử phạt: Đoàn Quang H 07 (Bảy) năm tù. Thời hạn tù tính từ ngày 05/7/2019.

2. Áp dụng Điều 48 Bộ luật hình sự; Điều 300 Bộ luật tố tụng dân sự;

điểm b khoản 1 Điều 355 Bộ luật tố tụng hình sự, sửa một phần bản án sơ thẩm về phần trách nhiệm dân sự. Cụ thể:

Buộc Đoàn Quang H phải bồi thường cho anh Đỗ Mạnh H số tiền 245.000.000 (Hai trăm bốn mươi lăm triệu) đồng. Xác nhận bị cáo Học đã bồi thường xong.

Ghi nhận sự thỏa thuận của bị cáo Đoàn Quang H và anh Đỗ Mạnh H: Bị cáo Học bồi thường cho anh Đỗ Mạnh H toàn bộ số tiền 405.000.000 đồng (Bốn trăm lẻ lăm triệu đồng).

Buộc Đào Thị Ngọc Hạnh phải hoàn trả cho Đoàn Quang H số tiền 405.000.000 đồng (Bốn trăm lẻ lăm triệu đồng).

Kể từ ngày án có hiệu lực pháp luật hoặc có đơn yêu cầu thi hành án của người được thi hành án cho đến khi thi hành án xong tất cả các khoản tiền, hàng tháng bên phải thi hành án còn phải chịu khoản tiền lãi của số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả. Lãi suất phát sinh do chậm trả được thực hiện theo khoản 2 Điều 357 Bộ luật dân sự năm 2015.

3. Các quyết định khác của bản án sơ thẩm không có kháng cáo, kháng nghị có hiệu lực kể từ ngày hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.

4. Về án phí: Bị cáo Đoàn Quang H không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm; anh Đỗ Mạnh H không phải chịu án phí phúc thẩm.

Bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án.