SỞ HỮU TRÍ TUỆ

Bảo hộ phần mềm máy tính

Thúy Vy

14:35 06/01/22

IT trở thành một trong những ngành hot nhất, các công ty về phần mềm liên tục được thành lập theo làn sóng công nghệ bùng nổ. Và người ta tin rằng, kinh doanh phần mềm máy tính sẽ mang lại siêu lợi nhuận. Bài viết dưới đây sẽ đem lại những thông tin liên quan đến bảo hộ phần mềm mà mọi người nên biết

>> Các trường hợp Nhãn hiệu trùng, tương tự và cơ chế xử lý vi phạm

>> Muốn đưa hàng hóa ra thị trường: Doanh nghiệp cần làm gì?

bảo hộ phần mềm máy tính

Thế nhưng, phần đông doanh nghiệp phần mềm máy tính lại thường bỏ qua vấn đề bảo hộ cho đối tượng kinh doanh của mình. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tranh chấp và thất thoát lợi nhuận trong quá trình kinh doanh

1. Phần mềm máy tính được bảo hộ như thế nào?

Theo định nghĩa tại Khoản 1 Điều 22 của Luật sở hữu trí tuệ: “Chương trình máy tính được bảo hộ như tác phẩm văn học, dù được thể hiện dưới dạng mã nguồn hay mã máy”.

Như vậy, pháp luật hiện hành chỉ quy định bảo hộ quyền tác giả đối với phần mềm máy tính. Trên cơ sở đó, việc bảo hộ phần mềm máy tính sẽ có nhưng đặc điểm như sau:

- Tác giả, chủ sở hữu của quyền tác giả sẽ được bảo hộ đầy đủ các quyền nhân thân, quyền tài sản được quy định tại Điều 19 và Điều 20 của Luật sở hữu trí tuệ đối với phần mềm máy tính của mình.

- Phần mềm máy tính được bảo hộ phải mang tính nguyên gốc và thể hiện sự sáng tạo của chủ sở hữu;

- Được bảo hộ theo cơ chế tự động mà không cần bắt buộc phải thực hiện bất cứ thủ tục nào;

- Không mang tính tuyệt đối, bởi lẽ đối với các phần mềm đã được công bố, phổ biến và tác phẩm không bị cấm sao chụp thì cá nhân, tổ chức được phép sử dụng phần mềm của người khác nếu việc sử dụng đó không nhằm mục đích kinh doanh, ảnh hưởng đến việc sử dụng, khai thác bình thường của phần mềm, không xâm hại đến các quyền, lợi ích hợp pháp khác của tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả.

- Thời hạn bảo hộ là suốt cuộc đời tác giả cộng với 50 năm sau khi tác giả qua đời.

Về nguyên tắc là vậy, nhưng thực tế nếu doanh nghiệp không thực hiện các thủ tục cần thiết để cơ quan nhà nước ghi nhận quyền tác giả của mình đối với phần mềm máy tính, thì khi có tranh chấp xảy ra, sẽ rất khó để chứng minh quyền tác giả, đặc biệt là với tư cách pháp nhân.

Mặt khác, trong khi phần lớn phần mềm hiện nay được tạo ra, xây dựng trên cơ sở mã nguồn mở, mã nguồn có sẵn hay thậm chí là một phần mềm đã được ra đời trước đó, thì tính nguyên gốc - được sáng tạo ra một cách độc lập và không sao chép từ những tác phẩm khác, lại là một trong những điều kiện quan trọng để bảo hộ quyền tác giả.

Bên cạnh đó, phải chăng thời hạn bảo hộ quyền tác giả, như đã đề cập ở trên, là quá dài so với vòng đời của một phần mềm máy tính và không cần thiết?

2. Đăng ký bảo hộ phần mềm máy tính theo quy định của pháp luật Việt Nam

Doanh nghiệp là chủ sở hữu quyền tác giả đối với phần mềm máy tính có thể trực tiếp hoặc ủy quyền cho tổ chức, cá nhân khác nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan thông qua hình thức nộp trực tiếp hoặc qua đường bưu điện.

Xem chi tiết hồ sơ và trình tự thực hiện tại công việc Đăng ký bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan.

Nếu hồ sơ là hợp lệ và phần mềm máy tính đảm bảo đủ điều kiện để được bảo hộ, doanh nghiệp sẽ được cấp Giấy chứng nhận sở hữu quyền tác giả.

3. Bảo hộ phần mềm máy tính theo quy định của pháp luật quốc tế

Khoản 1 điều 10 Hiệp định TRIPS và điều 4 Hiệp ước của WIPO về quyền tác giả (WCT) nêu rõ phần mềm máy tính được bảo hộ như một tác phẩm văn học theo điều 2 của Công ước Berne.

Hiệp ước hợp tác về sáng chế (Patent Coorporation Treaty - PCT) tại quy tắc 39/67 (vi) cho phép loại trừ CTMT được cấp patent (Bằng sáng chế).

Điều 52 Công ước châu Âu về sáng chế (European Patent Convention - EPC) loại trừ khả năng CTMT được cấp patent. Nhưng vào năm 1985, Văn phòng sáng chế châu Âu (European Patent Office - EPO) lại đề nghị loại bỏ hạn chế đã được nêu tại điều 52 EPC, nhiều tổ chức phần mềm miễn phí đã phản đối đề nghị này của EPO.

Như vậy, bảo hộ quyền tác giả đối với phần mềm máy tính vẫn là quy phạm phổ biến hơn cả. Nó khôn chỉ được nhiều điều ước quốc tế quy định, mà còn được cụ thể hóa trong quy định của nhiều quốc gia.

Tuy nhiên, tại một số quốc gia, chẳng hạn như Mỹ, thuật ngữ “sáng chế phần mềm” được thừa nhận. Vì vậy nếu xét thấy đủ điều kiện để bảo hộ sáng chế theo quy định của các quốc gia đó, doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ xin công nhận sáng chế theo quy định của nước sở tại, để đảm bảo phần mềm của mình được bảo hộ chặt chẽ hơn.

- Nội dung nêu trên là phần giải đáp, tư vấn của chúng tôi dành cho khách hàng của Pháp luật doanh nghiệp. Nếu quý khách còn vướng mắc, vui lòng gửi về Email [email protected].

- Nội dung bài viết mang tính chất tham khảo;

- Điều khoản được áp dụng có thể đã hết hiệu lực tại thời điểm bạn đang đọc.