Vừa qua, cộng đồng mạng lại tiếp tục xôn xao về vụ việc một người phụ nữ là chủ nợ bị bắt về đồn cảnh sát vì đòi nợ sai cách. Những sự việc “éo le” như vậy dẫu rất khó chấp nhận nhưng nó lại xảy ra hằng ngày. Vậy hãy cùng tìm hiểu, trường hợp chủ nợ đòi sai cách, cả chủ lẫn người đòi nợ có thể bị phạt tù?

1. Pháp luật quy định về nợ như thế nào?

“Nợ” là một vấn đề khá nhức nhối trong xã hội. Chủ nợ có quyền đòi nợ và con nợ phải có trách nhiệm thanh toán các khoản nợ. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố tác động, một số trường hợp, chủ nợ nóng lòng đòi tiền mà sử dụng các biện pháp mạnh như uy hiếp, đe dọa, thậm chí sử dụng vũ lực để đòi tiền con nợ.

Căn cứ điểm h khoản 1 Điều 6 Luật Đầu tư 2020 thì kinh doanh dịch vụ đòi nợ là ngành nghề bị cấm theo pháp luật.

Như vậy hành vi chủ nợ thuê người đòi nợ là trái pháp luật, có thể bị pháp luật xử phạt.

Cụ thể, căn cứ khoản 1 Điều 7 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, quy định:

- Phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng đối với hành vi kinh doanh dịch vụ thuộc danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh.

- Hình thức xử phạt bổ sung: tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm đối với hành vi vi phạm quy định tại quy định trên..

- Biện pháp khắc phục hậu quả: buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại quy định trên.

Như vậy, chủ nợ không được phép thuê người đòi nợ, nếu làm trái, sẽ bị phạt từ 60 triệu đến 80 triệu.

2. Hành vi đòi nợ của chủ nợ và người đòi nợ có bị phạt từ?

Trước hết, như ta đã trình bày, bản chất việc đòi nợ sai cách như trên là trái pháp luật, và bị phạt. Tuy nhiên, do các chủ nợ đòi nợ sai cách, thường sẽ dùng vũ lực đe dọa, uy hiếp tinh thần, tính mạng của con nợ. Từ đó, dẫn đến việc chủ nợ và những người đòi nợ liên quan lại phải chịu những trách nhiệm khác cho hành vi của mình.

Căn cứ điểm a khoản 4 và điểm a khoản 5 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP Quy định về gây rối trật tự công cộng:

- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

+ Tổ chức thuê, xúi giục, lôi kéo, dụ dỗ hoặc kích động người khác gây rối, làm mất trật tự công cộng;

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

+ Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự;

Như vậy, nếu chủ nợ và những người đòi nợ gây thương tích nhẹ cho con nợ có thể bị phạt hành chính từ 3 triệu đến 8 triệu đồng.

Tuy nhiên, xét trên mức độ thực tế, có những trường hợp chủ nợ và những người đòi nợ còn sử dụng bạo lực đánh đập hoặc giam lỏng con nợ, thậm chí đến mức uy hiếp tinh thần con nợ tự tử. Xét trên những trường hợp đó, ta căn cứ Điều 134, 155, 157 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017, quy định các mức án phạt sau;

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

Mức phạt nhẹ nhất từ cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đến cao nhất là chung thân. 

Xem chi tiết tại: Điều 134 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017

Tội làm nhục người khác

Phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm đối với hành vi mức độ nghiêm trọng nhẹ, 2 năm tù giam đối với hành vi mức độ nghiêm trọng nặng.

Xem chi tiết tại: Điều 155  Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017

Tội bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật

Mức phạt nhẹ thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. Mức phạt nặng nhất lên đến 12 năm.

Xem chi tiết tại: Điều 155  Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017

Những căn cứ trên không phải là “vẽ chuyện”, thực tế có rất nhiều vụ người đòi nợ sử dụng nhiều biện pháp tiêu cực khác nhau dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật. Từ đó, có thể khẳng định nếu người đòi nợ lẫn chủ nợ đòi nợ sai cách, hoàn toàn có thể đối diện với án hình sự tùy vào mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

3. Đòi nợ đúng cách theo pháp luật

Đòi nợ đúng cách là không vi phạm các tiêu cực trên. Căn cứ theo Điều 186 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:

- Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Nếu như đến kỳ hạn trả nợ, con nợ vẫn chưa thanh toán, thì chủ nợ nên làm đơn gửi đến tòa án yêu cầu tòa án giúp giải quyết trường hợp trên, đừng tùy tiện thuê người đòi nợ.

Tổng kết lại, hành vi đòi nợ là vi phạm pháp luật, hơn hết những tiêu cực xoay quanh việc đòi nợ sai cách sẽ khiến chủ nợ và các người đòi nợ rơi vào vòng lao lý và có thể đối diện với án tù. Vì thế các chủ nợ phải tỉnh táo, đưa ra những giải quyết hợp lý đúng với các quy định pháp luật, như nhờ tòa án giải quyết là một ví dụ.