Bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1 đến 2 con (Đề xuất)

Mới đây, Bộ Y tế đã công bố dự thảo Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số 2003.

Đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1 đến 2 con

Cụ thể, Bộ Y tế đề xuất sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số 2003 theo hướng như sau:

Quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động dân số và kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản:

(1) Quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh;

(2) Bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các nghĩa vụ khác liên quan đến sức khỏe sinh sản.

 Như vậy, có thể thấy tại dự thảo Pháp lệnh sửa đổi lần này, Bộ Y tế đã đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1 đến 2 con đang được quy định hiện nay.

Thay vào đó, cặp vợ chồng, cá nhân có quyền được quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh. Đồng nghĩa với việc có thể được quyết định sinh nhiều hơn 02 con.

Đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1 đến 2 con (Hình từ internet)

Tại dự thảo Tờ trình Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh dân số,  Bộ Y tế đã có lý giải về việc sửa quy định cho phép các cặp vợ chồng tự quyết định số con. Theo Bộ:

Từ năm 2006 đến năm 2021, nước ta đã đạt và duy trì mức sinh thay thế; duy trì mức độ gia tăng dân số phù hợp;

Quy mô dân số năm 2023 đạt hơn 104 triệu người (vượt mục tiêu đến 2030 đạt quy mô dân số là 104 triệu người). Việt Nam đang ở thời kỳ dân số vàng, tạo ra những lợi thế to lớn cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội; phân bố dân số đã hợp lý hơn; chất lượng dân số, chỉ số phát triển con người (HDI) của nước ta không ngừng tăng lên; tuổi thọ bình quân người Việt Nam ngày càng được nâng cao.

Kết quả nêu trên là tiền đề quan trọng để chuyển chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Tuy nhiên, thực trạng dân số Việt Nam đã phát sinh những vấn đề nghiêm trọng phải kịp thời giải quyết:

Mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế, từ 2,11 con/phụ nữ (2021) xuống 2,01 con/phụ nữ (2022), 1,96 con/phụ nữ (2023) và 1,91 con/phụ nữ (2024) - thấp nhất trong lịch sử và được dự báo là sẽ tiếp tục xuống thấp trong các năm tiếp theo.

Theo dự báo, kịch bản mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039 Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm. Lúc đó, hệ lụy của mức sinh thấp kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.

Trong hai thập kỷ qua, mức sinh khu vực thành thị đã xuống dưới mức sinh thay thế, dao động quanh 1,7-1,8 con/phụ nữ; mức sinh khu vực nông thôn luôn cao hơn mức sinh thay thế, ở mức 2,2-2,3 con/phụ nữ. Tuy nhiên, năm 2023, mức sinh khu vực nông thôn giảm xuống còn 2,07 con , dưới mức sinh thay thế, mức thấp nhất từ trước đến nay.

Do đó, nhằm tạo cơ sở pháp lý thể chế hóa các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về công tác dân số, trong đó chú trọng về mức sinh; quy định quyền nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc sinh con, bảo đảm quyền con người trong thực hiện chính sách dân số, góp phần duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên phạm vi cả nước, khắc phục tình trạng chênh lệch đáng kể mức sinh giữa các vùng, đối tượng. Bộ Y tế đề xuất sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số 2003 theo nội dung đã nêu tại đầu bài viết.

Sẽ không xử lý kỷ luật trường hợp đảng viên sinh con thứ ba trở lên từ 17/02/2025

Ngày 17/02/2025, ban chấp hành trung ương Công văn 13421-CV/VPTW sơ kết thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW năm 2017 về công tác dân số trong tình hình mới và sửa đổi các quy định của Đảng và Nhà nước liên quan đến chính sách dân số.

Cụ thể, xem xét đề nghị của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc rà soát các quy định của Đảng liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số (Công văn 5187-CV/UBKTTW năm 2024) và báo cáo của Ban cán sự đảng Bộ Y tế về việc sơ kết 7 năm thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW năm 2017 (Tờ trình 33-TTr/BCSĐ năm 2024); ý kiến của các cơ quan liên quan, Bộ Chính trị có ý kiến như sau:

- Giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu, sửa đổi Quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số và chủ động sửa đổi Hướng dẫn 05-HD/TW năm 2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ ba trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật (không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật).

- Giao Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Công an Trung ương chỉ đạo khẩn trương hoàn thành việc xây dựng, kết nối đồng bộ dữ liệu về con người (trên cơ sở dữ liệu gốc là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư) để đánh giá chính xác sự biến động về dân số (cả về số lượng, chất lượng), phục vụ chính xác, kịp thời, hiệu quả công tác hoạch định, triển khai các chính sách dân số trong thời gian tới.

Xem thêm Công văn 13421-CV/VPTW ban hành ngày 17/02/2025.