Bản án 380/2020/HSPT ngày 08/07/2020 về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản

TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BẢN ÁN 380/2020/HSPT NGÀY 08/07/2020 VỀ TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN

Ngày 08 tháng 7 năm 2020 tại trụ sở Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành Phố Hồ Chí Minh xét xử phúc thẩm vụ án hình sự thụ lý số 679/2019/TLPT-HS ngày 29 tháng 10 năm 2019 đối với bị cáo Châu Hoài T do có kháng cáo của bị hại đối với bản án hình sự sơ thẩm số 347/2019/HSST ngày 17/09/2019 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.

Bị cáo có kháng cáo:

Châu Hoài T; sinh năm 1987 HKTT: Liên tỉnh 5, Phường 6, Quận 8, Thành phố Hồ Chi Minh; Chỗ ở: B7/34 Quốc lộ 50, xã Bh H, huyện B Ch, Thành phố Hồ Chí Minh; Nghề nghiệp: nhân viên kế toán Hiệp hội rau quả V N; Trình độ học vấn: 12/12; Con ông Châu Hoàng S, sinh năm 1961 và bà Lê Thị Hoài Nh, sinh năm 1969; Hoàn cảnh gia đình: có chồng và 01 con sinh năm 2013; Tiền án, tiền sự: không; Bị cáo đã chấp hành án từ ngày 10/12/2019 (có mặt)

Người bào chữa cho bị cáo: Luật sư Phạm Quang H, thuộc Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh (có mặt)

Bị hại: Ngân hàng BH- chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh.

Địa chỉ: 2A Ph Đ Ch, phường Ng Th B, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.

Đại diện theo ủy quyền: ông Trịnh Văn M - Phó trưởng phòng kiểm tra kiểm soát nội bộ - phụ trách pháp chế (có mặt) Minh Minh

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1/ Hiệp hội rau quả V N

Địa chỉ: 24 Tr Đ, Phường 6, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.

Đại diện: Ông Đinh Văn H - Chủ tịch Hiệp hội rau quả V N (có mặt)

2/ Ông Hồ Viết Đông L

Thường trú: 281/21/6 Lê Văn Sỹ, Phường 1, quận T B, Thành phố Hồ Chí

3/ Bà Lê Thị Kim Nh

Thường trú: 350/55/5 L Đ Th, Phường 6, quận G v, Thành phố Hồ Chí Minh

4/ Bà Lê Thị Cẩm Nh

Thường trú: 1746 khu phố 1, phường B Th, Quận 7, Thành phố Hồ Chí

5/ Bà Lê N

Thường trú: 8A/A9 Th Văn L, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

6/ Ông Đặng V N

Thường trú: 34/2A Nguyễn Đ Ch, Phường 3, quận Ph Nh, Thành phố Hồ Chí Minh

7/ Bà Trương Thúy H

Thường trú: B10/2 ấp 2, xã Q Đ, huyện B Ch, Thành phố Hồ Chí Minh

8/ Bà Đặng Thị Thúy A

Thường trú: 809/29 Trần H Đ, Phường 1, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh

9/ Bà Lê Thị Thanh V

Thường trú: B01 - 08 chung cư C - 1848 V V K, Phường 16, Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh

10/ Bà Phạm Thị Thiên L

Thường trú: 98 H B K, Phường 15, Quận 10, Thành phố Hồ Chi Minh

11/ Bà Nguyễn Thị Th T

Thường trú: 313/10C Tỉnh lộ 10, phường L A, quận B T, Thành phố Hồ Chí Minh

12/ Bà Nguyễn Diệp T

Thường trú: 220/50A/98E Xô V Ng T, Phường 4, quận B Th, Thành phố Hồ Chí Minh.

NỘI DUNG VỤ ÁN

Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, nội dung vụ án được tóm tắt như sau: Hiệp hội rau quả V N (tên viết tắt là Vina) là tổ chức phi chính phủ của các cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, chế biến rau quả. Hỉệp hội hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, tự trang trải về tài chính dựa trên nguồn vốn góp của hội viên và tài trợ của các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước.

Năm 2007, Châu Hoài T được tuyển dụng vào làm việc tại Hiệp hội rau quả V N, được phân công nhiệm vụ kiểm tra công văn đến, đi, giữ con dấu, lập phiếu thu khi hội viên nộp tiền; theo dõi, cập nhật sổ sách, chứng từ kế toán, quản lý tiền mặt và liên hệ với ngân hàng để thực hiện các giao dịch chuyển khoản có liên quan đến tài khoản số 1700201024179 của Hiệp hội mở tại Ngân hàng BH- chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh (sau đây gọi tắt là Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh) do ông Nguyễn Văn K - nguyên Tổng thư ký Hiệp hội rau quả V N được uỷ quyền làm chủ tài khoản.

Quá trình thực hiện các lần uỷ nhiệm chi tiền, Châu Hoài T phát hiện các sơ hở trong quy trình thực hiện giao dịch tại ngân hàng. Khi uỷ nhiệm chi cho các đơn vị cần thanh toán, chỉ cần đưa uỷ nhiệm chi có chữ ký của chủ tài khoản và con dấu của Hiệp hội mà không cần đưa hợp đồng hay phụ lục kèm theo. Vì vậy T đã nảy sinh ý định giả chữ ký của chủ tài khoản chiếm đoạt tiền của Hiệp hội để sử dụng cho mục đích cá nhân. Để thực hiện ý định, T nhiều lần tập giả chữ ký của ông Kỳ, sau đó T ký giả chữ ký của ông Kỳ trên mục “chủ tài khoản”, để sử dụng con dấu của Hiệp hội đóng vào uỷ nhiệm chi, đến ngân hàng đề nghị chuyển tiền vào tài khoản của mình hoặc của người thân rồi rút ra chiếm đoạt.

Trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến tháng 9/2017, Châu Hoài T đã lập và ký giả chữ ký của ông Kỳ tổng cộng 34 uỷ nhiệm chi để chuyển vào tài khoản của T và người thân chiếm đoạt 720.331.000 đồng. Trong đó T đã giả 28 uỷ nhiệm chi, chuyển 387.331.000 đồng vào các tài khoản số 6440205309746 do Châu Hoài T đứng tên mở tại Ngân hàng BH - chi nhánh Binh Chánh và tài khoản số 060060192777 mở tại Ngân hàng Sacombank - chi nhánh Sài Gòn; chuyển 57.000.000 đồng ( trên 03 uỷ nhiệm chi) vào tài khoản số 143233199 đứng tên Ngô Hạnh Tr (bạn của T ) mở tại Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu; chuyển 276.000.000 đồng (trên 03 uỷ nhiệm chi) vào tài khoản số 217748949 đứng tên Châu Hoàng Th (em ruột T ) mở tại Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu.

Tại Cơ quan điều tra, Châu Hoài T khai nhận hành vi chiếm đoạt tài sản như trên. Ngoài ra, T còn khai nhận vào các ngày 24/4/2017 và 25/4/2017, sau khi các Hiệp hội gồm công ty TNHH EIMSKIP Việt Nam, công ty TNHH Than Phương Nam đóng tiền quỹ hội hằng năm là 5.000.000 đồng và 3.000.000 đồng cho Hiệp hội rau quả V N, T đã lập phiếu thu tiền giao cho hội viên nhưng không nhập quỹ số tiền nêu trên mà giữ lại sử dụng cá nhân hết.

Đến ngày 30/8/2017, sau khi ông Nguyễn Văn K thực hiện ký Sec và cùng T đến Ngân hàng Nông nghiệp và phát triên nông thôn (BH) nhận số tiền 75.000.000 đồng và nhập quỹ, sau khi nhận tiền T không giao nộp quỹ Hiệp hội. T xác nhận toàn bộ số tiền 720.331.000 đồng và 83.000.000 đồng đã sử dụng hết vào mục đích cá nhân như mua sắm đồ tết, chi trả tiền thuê mà, xăm hình Thái... đến nay không có khả năng khắc phục.

Đối với số tiền 83.000.000 đồng, Hiệp hội rau quả không cung cấp được sổ sách kế toán, sổ quỹ tiền mặt để đối chiếu người nộp quỹ, ngoại trừ thu được 02 phiếu thu (bản photo) của công ty TNHH EIMSKIP Việt Nam với số tiền 5.000.000 đồng; công ty TNHH Than Phương Nam 3.000.000 đồng. Đồng thời người quản lý Hiệp hội là ông Kỳ đã chết nên Cơ quan điều tra không đủ cơ sở xử lý hình sự đối với hành vi sử dụng 83.000.000 đồng của T. Tổng số tiền Châu Hoài T chiếm đoạt của Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh là 720.331.000 đồng.

Đối với Ngô Hạnh Tr và Châu Hoàng Th: mặc dù các khoản tiền Châu Hoài T chuyển đến tài khoản của Trang và Thiện đều là tiền do phạm tội mà có nhưng khi nhận được tiền các đối tượng này không biết rõ nguồn gốc cũng như không ai chiếm đoạt sử dụng, mà đều giao lại hết cho T hoặc thanh toán theo các khoản do T yêu cầu nên không có cơ sở để xử lý.

Tại bản án hình sự sơ thẩm số 347/2019/HSST ngày 17 tháng 9 năm 2019, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh quyết định:

Áp dụng điểm a khoản 4 Điều 139 của Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009; điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51 của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017;

- Xử phạt: Châu Hoài T 12 (mười hai) năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Thời hạn tù tính từ ngày bắt bị cáo chấp hành án.

Áp dụng Điều 46, Điều 48 của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017; Điều 106 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015

- Buộc bị cáo Châu Hoài T bồi thường tổng cộng 720.331.000 đồng cho Ngân hàng BH- chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh.

- Buộc Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn BH chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh phải có trách nhiệm phục hồi lại toàn bộ số tiền 720.331.000 đồng mà Hiệp hội rau quả V N đã gửi trong tài khoản của Ngân hàng.

Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định về án phí và quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.

Ngày 01/10/2019 Ngân hàng BH chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh kháng cáo.

Tại phiên tòa phúc thẩm:

Đại diện Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh giữ nguyên kháng cáo yêu cầu:

- Xác định tư cách tố tụng Ngân hàng BH là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

- Buộc bị cáo Châu Hoài T bồi thường cho Hiệp hội rau quả V N số tiền đã chiếm đoạt là 720.331.000 đồng. Với lý do: Chủ tài khoản phải chịu trách nhiệm về số dư và biến động tài khoản của mình vì sau khi giao dịch ngân hàng đều có báo biến động số dư cho chủ tài khoản theo định kỳ.

Đại diện Viện kiểm sát phát biểu ý kiến, bị cáo Châu Hoài T “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” bằng cách giả chữ ký của chủ tài khoản trên Ủy nhiệm chi, là phương thức, thủ đoạn gian dối để ngân hàng thực hiện chi tiền có trong tài khoản của Hiệp hội rau quả V N mà ngân hàng đang quản lý nên ngân hàng là bị hại, và buộc bị cáo T phải bồi thường cho ngân hàng số tiền đã chiếm đoạt là có căn cứ, đúng pháp luật. Do đó, đề nghị Hội đồng xét xử không chấp nhận kháng cáo và giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Đại diện theo ủy quyền của Ngân hàng trình bày: Theo quy định của Pháp luật về tài khoản tiền gửi thanh toán thì chủ tài khoản phải chịu trách nhiệm về số dư và biến động tài khoản của mình vì khi giao dịch ngân hàng đều có báo cho chủ tài khoản. Khi giao dịch chuyển tiền theo ủy nhiệm chi thì ngân hàng có một phần lỗi, không phát hiện được chữ ký giả khi kiểm tra chữ ký trên ủy nhiệm chi nên ngân hàng là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, không phải là bị hại trong vụ án. Lãnh đạo Hiệp hội rau quả V N đã giao cho Châu Hoài T theo dõi sổ sách kế toán và dấu mộc nhưng không kiểm tra số dư trong tài khoản theo thông báo của ngân hàng dẫn đến việc bị cáo T giả chữ ký chiếm đoạt tiền trong 1 thời gian dài mà không phát hiện ra, do đó Hiệp hội phải tự chịu trách nhiệm về số tiền bị thất thoát, Ngân hàng không đồng ý yêu cầu bồi thường trên.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

Châu Hoài T là nhân viên kế toán của Hiệp hội rau quả V N, được phân công nhiệm vụ theo dõi, cập nhật sổ sách, chứng từ kế toán, quản lý tiền mặt và liên hệ với Ngân hàng thực hiện các giao dịch chuyên khoản. Trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến tháng 9/2017, lợi dụng sự sơ hở trong cộng tác quản lý hoạt động thu, chi tại Hiệp hội và trong quy trình thực hiện giao dịch tại Ngân hàng, T đã tự lập và giả chữ ký của ông Nguyễn Văn K - nguyên Tổng thư ký, chủ tài khoản Hiệp hội - trên 34 phiếu uỷ nhiệm chi, đưa đến Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị chuyển tổng cộng 720.331.000 đồng từ tài khoản của Hiệp hội rau quả V N đến tài khoản của T , bạn bè và người thân để T chiếm đoạt, tiêu xài cho mục đích cá nhân.

Trong quá trình điều tra đã xác định chữ ký chủ tài khoản Hiệp hội - trên 34 phiếu uỷ nhiệm chi, đưa đến Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đều là chữ ký giả.

Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh thừa nhận đã thực hiện dịch vụ theo ủy nhiệm chi vì không thể phát hiện việc Châu Hoài T giả chữ ký nên đã chuyển tiền theo ủy nhiệm chi.

Châu Hoài T giả chữ ký của chủ tài khoản, làm giả thủ tục ủy nhiệm chi của Hiệp hội rau quả V N để thực hiện giao dịch với ngân hàng, thực hiện dịch vụ chuyển tiền đến các tài khoản của người thân rồi chiếm đoạt tiền, là sử dụng phương thức thủ đoạn gian dối khi giao dịch với ngân hàng nhằm chiếm đoạt tài sản. Tòa án cấp sơ thẩm xét xử bị cáo Châu Hoài T về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại Điều 139 của Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đồi bổ sung năm 2009, là có căn cứ, đúng pháp luật.

Trong trường hợp này, Châu Hoài T đã có thủ đoạn gian dối để Ngân hàng là người quản lý hợp pháp số tiền của chủ tài khoản, thực hiện theo ủy nhiệm chi để T chiếm đoạt tiền, nên ngân hàng là bị hại trong vụ án này theo quy định tại Điều 62 Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Do đó, kháng cáo của Ngân hàng Agribarik - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh về tư cách tham gia tố tụng, xác định ngân hàng là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, là không có cơ sở chấp nhận.

Và bị cáo T bị xét xử về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” phải có trách nhiệm bồi thường toàn bộ số tiền 720.331.000 đồng đã chiếm đoạt của người quản lý hợp pháp là Ngân hàng Agribarik - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh theo quy định tại khoản 1 Điều 48 Bộ Luật hình sự 2015.

Thực tế, Hiệp hội rau quả V N không thực hiện dịch vụ qua ngân hàng nên không không có thay đổi số dư nợ nên Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh phải có trách nhiệm phục hồi lại toàn bộ số tiền 720.331.000 đồng của Hiệp hội rau quả V N trong tài khoản mở tại của Ngân hàng.

Do đó, Hội đồng xét xử thống nhất với đề nghị của đại diện Viện kiểm sát, không chấp nhận kháng cáo và giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Vì các lẽ trên;

QUYẾT ĐỊNH

Căn cứ vào điểm a khoản 1 Điều 355 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015

Không chấp nhận kháng cáo của Ngân hàng BH- chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh và giữ nguyên bản án sơ thẩm về tư cách tham gia tố tụng của ngân hàng là bị hại và trách nhiệm dân sự của ngân hàng.

Áp dụng Điều 46, Điều 48 của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017; Điều 106 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015;

- Buộc bị cáo Châu Hoài T bồi thường tổng cộng 720.331.000 đồng cho Ngân hàng BH- chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh.

- Buộc Ngân hàng BH chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh phải có trách nhiệm phục hồi lại toàn bộ số tiền 720.331.000 đồng mà Hiệp hội rau quả V N đã gửi trong tài khoản của Ngân hàng.

- Ngân hàng BH - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh phải chịu 300.000 đồng án phí dân sự phúc thẩm,

- Các phần quyết định khác của bản án sơ thẩm không có kháng cáo, kháng nghị đã có hiệu lực pháp luật kể từ ngày hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.

- Bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án.