- Trả lời VnExpress, cựu đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Thuyết cho rằng, với chất lượng phương tiện công cộng hiện nay, thu phí xe cá nhân không thể làm người ta từ bỏ xe, không giảm ùn tắc. Ông nói gì về ý kiến trên?

- Chúng tôi đang tiến hành đồng bộ các giải pháp, vừa phát triển vận tải công cộng, hạn chế phương tiện cá nhân... Nếu đợi làm xong đường, phương tiện công cộng hoàn thiện mới cấm xe cá nhân thì không còn đường để đi nữa. Bộ Giao thông phải triển khai thực hiện thu phí theo chỉ đạo, chứ không phải thích làm hay không thích làm, không phải nóng vội hay không nóng vội.

Song, tôi đã làm phải quyết liệt, nếu không mấy năm nữa sẽ có người chất vấn tại sao không thu phí sớm để tăng nhiều xe như thế này. Một số cá nhân có thể bị chịu tác động của chính sách, nhưng đa số người dân được hưởng lợi vì đi an toàn, đỡ ô nhiễm môi trường hơn...

Bộ trưởng Giao thông Đinh La Thăng: "Đóng góp phí giao thông cũng thể hiện sự yêu nước". Ảnh: Hoàng Hà

- Ông vừa nói là Bộ Giao thông đang tiến hành nhiều giải pháp giảm ùn tắc, tai nạn, vậy tại sao ông lại chọn giải pháp "thu phí" là khâu đột phá?

- Không có việc Bộ Giao thông chọn cái dễ để làm trước, Bộ đang làm nhiều đề án như nâng cao chất lượng, nâng tiến độ công trình; rà soát hàng loạt các giải pháp để giảm ùn tắc, tai nạn... Thu phí chỉ là một phần, không phải là tất cả để đột phá hạ tầng giao thông, mà phải huy động nhiều nguồn lực như BOT, ODA....

Quan điểm của Chính phủ, Bộ Giao thông là ai sử dụng nhiều hạ tầng người đó phải nộp tiền nhiều hơn, người đi ôtô phải nộp nhiều tiền hơn xe máy, xe máy phải nộp nhiều tiền hơn xe đạp. Bây giờ người đi ôtô đang được lợi. Thu phí giao thông, nhà nước có tiền đầu tư hạ tầng, khi phương tiện bớt đi chúng ta có khả năng tăng xe bus lên.

Với việc thu phí hạn chế xe cá nhân, ban đầu khoảng 600.000 người có ôtô bị tác động, xe máy sẽ thu sau ôtô ít nhất nửa năm. Tuy nhiên, tôi khẳng định Bộ Giao thông Vận tải chưa trình lộ trình cũng như thời điểm thực hiện các loại phí. Chúng tôi đã tính toán là tình hình kinh tế đang khó khăn, do đó chỉ báo cáo Chính phủ và Quốc hội để Quốc hội bổ sung 2 loại phí trên vào Pháp lệnh phí và lệ phí.

- Căn cứ nào để Bộ đưa ra mức phí hạn chế phương tiện cá nhân?

- Mức thu phí hạn chế phương tiện chúng tôi có tính toán dựa trên đề án cụ thể. Chúng tôi giãn cách mức thu đối với dòng xe ôtô từ 10 đến 20 triệu đồng một năm. Với xe máy từ 100 phân khối trở xuống là 300.000 đồng một năm, và chỉ thu phí xe máy tại 5 thành phố lớn là Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP HCM và Cần Thơ, không thu phí với người nghèo.

Theo tôi, thuế và phí chỉ có vai trò trong quá trình lịch sử nhất định. Khi kinh tế phát triển, hạ tầng tốt lên thì không thể thu phí tiêu thụ đặc biệt với ôtô hay thu phí hạn chế phương tiện cá nhân nữa.

- Mức phí 20 triệu đồng một năm với ôtô được coi là quá cao so với thu nhập bình quân. Tại sao Bộ Giao thông không đề xuất mức phí khởi điểm thấp hơn?

- Đánh giá mức phí cao hay thấp hết sức tương đối. Vùng nông thôn, miền núi, người dân đang phải đóng tiền làm đường, 60% kinh phí người dân đóng còn 40% là nhà nước, người ta cũng sẵn sàng. Nếu so sánh với những người miền núi phải hiến đất làm đường thì khoản đóng góp của những người đi ôtô không lớn.

Không ai muốn nộp phí không ai muốn tự dưng bỏ ra một khoản tiền lẽ ra không phải nộp. Những người đi ôtô được Nhà nước lo nhiều hơn về hạ tầng vậy nên đóng góp cùng Nhà nước làm hạ tầng là hợp lý. Tôi tin, đa số người có ôtô sẽ ủng hộ, vì đóng phí thì họ được đi đường tốt hơn, nhanh hơn, an toàn hơn, ùn tắc giảm...

Bộ Giao thông vận tải chịu trách nhiệm và cá nhân tôi chịu trách nhiệm về đề xuất mức phí. Trên cơ sở các đề án nghiên cứu, chúng tôi cho rằng mức phí đề xuất là hợp lý. Khi đã làm theo chủ trương, tôi sẵn sàng đề xuất vì mục đích chung, vì mục tiêu đa số người dân được hưởng, vì mục tiêu xây dựng hạ tầng giao thông tốt, không sợ lấy phiếu tín nhiệm cao hay thấp.

- Không phải tất cả người đi ôtô đều giàu, có người vì nhà quá xa nơi làm việc hoặc hoàn cảnh nghề nghiệp bắt buộc. Ông nói gì khi bị cho là có quyết tâm nhưng hành động, giải pháp nóng vội?

- Tôi không nói những người đi tô là giàu hết nhưng họ là những người đỡ nghèo hơn người không có ôtô. Có người nhắn tin cho tôi là ông thu phí thế thì chết, nhà tôi đang có 4 chiếc ôtô. Việc thu phí sẽ khiến người sử dụng tự quyết định phương tiện của mình cho hiệu quả. Nếu chỉ vì một số người phản đối mà không thu phí thì số phương tiện cá nhân sẽ tiếp tục tăng lên.

Tất nhiên, mức phí đề xuất cũng chưa hoàn toàn khách quan và công bằng, nhưng 600.000 người có xe ôtô sẽ hoàn toàn tự hào, hạnh phúc vì tham gia đóng góp cho đất nước. Đóng góp phí giao thông cũng thể hiện sự yêu nước.

- Trong thời gian tới, Quốc hội dự kiến sẽ bỏ phiếu tín nhiệm hằng năm với các chức danh do Quốc hội bầu, phê chuẩn. Với những chính sách của mình trong một năm qua, ông dự đoán thế nào về kết quả tín nhiệm với mình?

- Tôi sẵn sàng làm vì đất nước, vì mục tiêu chung, nếu Quốc hội tín nhiệm thì tôi tiếp tục làm, còn nếu Quốc hội không tín nhiệm thì tôi phải chấp nhận và không có cơ hội làm nữa.

Nhưng tôi nghĩ, khi ngày nào còn là vị trí bộ trưởng thì tôi sẽ cùng ngành làm hết mình, đạt được mục tiêu Quốc hội đề ra, đưa nước ta trở thành nước công nghiệp, hiện đại, mà muốn hiện đại thì hạ tầng phải đi trước một bước. Muốn đi trước thì phải đột phá trong kết cấu hạ tầng, toàn dân phải có trách nhiệm đóng góp xây dựng hạ tầng, các loại phí phải có sửa đổi bổ sung cho phù hợp thực tiễn.

Đoàn Loan ghi