Nhiều hình thức thu lợi bất chính thông qua việc đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng thường gặp nhất chính là việc tự ý nâng khống giá thầu so với giá niêm yết ra thị trường trước đó. Vậy hành vi tự ý nâng khống như vậy sẽ đối diện với những hình thức xử lý gì?
1. Hành vi nâng khống giá thầu có bị cấm trong đấu thầu?
Cụ thể tại khoản 4 Điều 16 Luật Đấu thầu 2013 quy định nghiêm cấm các bên tham gia đấu thầu gian lận, bao gồm các hành vi sau đây:
- Trình bày sai một cách cố ý hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu thầu nhằm thu được lợi ích tài chính hoặc lợi ích khác hoặc nhằm trốn tránh bất kỳ một nghĩa vụ nào;
- Cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, thẩm định kết quả lựa chọn danh sách ngắn, kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;
- Nhà thầu, nhà đầu tư cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.
Do đó, hành vi cố tình nâng khống giá thầu trong hồ sơ, tài liệu hay cung cấp thông tin về giá thầu có sự chênh lệch so với giá thông thường là hành vi gian lận bị cấm trong đấu thầu.
2. Gói thầu sẽ bị hủy nếu phát hiện giá thầu bị nâng khống
Theo khoản 1 Điều 123 Nghị định 63/2014/NĐ-CP thì hủy thầu là biện pháp của người có thẩm quyền, chủ đầu tư và bên mời thầu để xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu và các quy định khác của pháp luật liên quan của tổ chức, cá nhân khác tham gia hoạt động đấu thầu
- Tất cả hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu.
- Thay đổi mục tiêu, phạm vi đầu tư đã ghi trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu.
- Hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu không tuân thủ quy định của pháp luật về đấu thầu hoặc quy định khác của pháp luật có liên quan dẫn đến nhà thầu, nhà đầu tư được lựa chọn không đáp ứng yêu cầu để thực hiện gói thầu, dự án.
- Có bằng chứng về việc đưa, nhận, môi giới hối lộ, thông thầu, gian lận, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu dẫn đến làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.
3. Mức phạt tiền đối với hành vi nâng khống giá thầu
Căn cứ Điều 37 Nghị định 122/2021/NĐ-CP quy định vi phạm các điều cấm trong đấu thầu sẽ bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 300 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau mà không phải là tội phạm theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự 2015:
- Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu.
- Thông thầu.
- Gian lận trong đấu thầu.
- Cản trở hoạt động đấu thầu.
- Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu.
- Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu.
- Chuyển nhượng thầu trái phép.
Do đó, trường hợp nâng khống giá thầu vi phạm quy định về gian lận về thông tin giá thầu có thể bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 300 triệu đồng.
4. Trường hợp đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng có thể truy cứu hình sự
Căn cứ Điều 222 Bộ luật Hình sự 2015 (được bổ sung bởi Bộ luật Hình sự 2017) quy định tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng sẽ bị xử lý như sau:
- Người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100 triệu đồng - dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
+ Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu;
+ Thông thầu;
+ Gian lận trong đấu thầu;
+ Cản trở hoạt động đấu thầu;
+ Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu;
+ Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu;
+ Chuyển nhượng thầu trái phép.
- Phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:
+ Vì vụ lợi;
+ Có tổ chức;
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
+ Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;
+ Gây thiệt hại từ 300 triệu đồng đến dưới 01 tỷ đồng.
- Phạm tội gây thiệt hại 01 tỷ đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
- Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Như vậy, hình thức nâng khống giá đấu thầu là hành vi bị cấm trong lĩnh vực đấu thầu trường hợp chưa đến mức độ nghiêm trọng có thể bị phạt cao nhất đến 300 triệu đồng. Còn trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng có thể đối mặt mức án tù đến 20 năm.
