Tác giả viết bài này với hai mục đích

1. Lý giải sự xuất hiện của “trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”

2. Được học hỏi ý kiến của bạn đọc về tình hình thực tế của việc áp dụng các quy định có chứa nội dung “trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”

Khoản 2, Điều 154, Bộ luật Dân sự 2015

2. Thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự được tính từ ngày phát sinh quyền yêu cầu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Điều 25, Bộ luật Lao động 2012

Hợp đồng lao động có hiệu lực kể từ ngày các bên giao kết trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

Điểm c, Khoản 1, Điều 91, Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định về Nghĩa vụ chứng minh

c) Các trường hợp pháp luật có quy định khác về nghĩa vụ chứng minh.

Xuất hiện ở rất nhiều ở các văn bản quy phạm pháp luật của nước ta, nhưng tại sao lại có nó và nó có ý nghĩa gì?

Theo bản thân mình, với trường hợp này thì có thể lý giải như sau:

Thứ nhất: hạn chế sự xung đột với văn bản quy phạm pháp luật ra đời sau

Vào thời điểm mà văn bản pháp luật ra đời, nó được xây dựng để điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong xã hội, tức đa phần là để điều chỉnh các quan hệ đã phát sinh chứ khả năng dự liệu được quan hệ mới sẽ phát sinh là rất ít.

Pháp luật là quy định, là chữ viết nó mang tính cố định, không có sự thay đổi nhưng các quan hệ phát sinh trong xã hội thì không, nó luôn biến chuyển từng ngày, từng giờ và từng phút. Như trước kia thì ta không hề biết về Internet, Facebook, giao dịch điện tử hay là tiền điện tử.

Sự xuất hiện của những điều này đòi hỏi phải có quy định của pháp luật để điều chỉnh do đó sự ra đời của các văn bản quy phạm pháp luật mới ra đời để điều chỉnh quan hệ mới phát sinh là điều tất yếu.

Dù có cố gắng thế nào thì việc soạn thảo không thể dự liệu trước mọi chuyện trong tương lai nên với quy định “Trừ trường hợp pháp luật có quy định khác” là nhằm khi đời sống xã hội thay đổi thì khi đó sẽ ban hành một văn bản pháp luật mới để quy định bổ sung về vấn đề này. Và việc bổ sung này là một sự thêm vào chứ không phải là mâu thuẫn với văn quy định cũ

Thứ hai: hạn chế sự xung đột với văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành

Như trong ba ví dụ mình nêu ở đầu bài viết, như đối với Bộ luật Dân sự là tổng hợp các quy định điều chỉnh chung trong nhiều lĩnh vực, mà cái chung đôi khi nó sẽ không phù hợp với cái riêng. Việc quy định như vậy để trong trường hợp có một văn bản chuyên ngành ra đời điều chỉnh một quan hệ nhất định thì sẽ thực hiện theo quy định của văn bản chuyên ngành đó, và việc đó thì không xung đột với quy định đã có

Thứ ba: Đảm bảo tính tuổi thọ của văn bản pháp luật cũ

Câu hỏi đặt ra là tại sao không đợi tới ngày đời sống xã hội thay đổi mới ban hành văn bản mới thay thế cho văn bản hiện hành luôn mà phải quy định “Trừ trường hợp pháp luật có quy định khác” từ bây giờ?

Không phải mọi quan hệ trong xã hội điều có sự biến chuyển liên tục, nhưng việc quy định này cũng giúp dự liệu một số tình huống phát sinh, văn bản mới ra đời không làm ảnh hưởng đến văn bản cũ. Những gì trong văn bản mới quy định thì sẽ căn cứ theo đó mà thực hiện nếu văn bản cũ không quy định.

Mặt khác nếu không có quy định này, chẳng lẽ cứ mỗi lần các quan hệ trong xã hội có một sự thay đổi nhỏ chúng ta lại phải đi sửa đổi, bổ sung, thay thế văn bản cũ bằng một văn bản mới. Đây là một việc rất tốn kém, vì việc mỗi lần sửa đổi, bổ sung, thay thế một văn bản quy phạm pháp luật thì rất tốn kém thời gian và tiền bạc, đặc biệt là việc soạn thảo các Bộ luât, Luật.

Về việc áp dụng

Đối với “trừ trường hợp pháp luật có quy định khác” tùy theo mỗi trường hợp mà ta xác định nên áp dụng như thế nào.

Như ví dụ của về Bộ luật Dân sự thì nếu trong hiện tại và tương lai không có quy định nào quy định về giải quyết Thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự thì thời hiệu yêu cầu sẽ được tính từ ngày phát sinh quyền yêu cầu.

Do đó khi thấy sự xuất hiện của cụm từ này trong quy định mà ta cần áp dụng thì cần phải kiểm tra xem còn quy định nào khác không để việc áp dụng quy định đó cho chính xác.

Bạn đọc nào có tình huống thực tế hay hay về quy định này thì cho mình tham khảo với nhé!