Đối với nhiều người, tù nhân hay phạm nhân bị xem là kẻ xấu xa, cần phải loại bỏ trong xã hội này. Thế nhưng, theo Quy tắc tiêu chuẩn tối thiểu về đối xử tù nhân năm 1955 được ký kết tại Geneva, họ phải được đối xử theo một số tiêu chuẩn nhất định.
Đáp ứng việc tuân thủ theo những chuẩn mực mà Điều ước quốc tế quy định, tại Việt Nam cũng có quy định các chế độ dành cho phạm nhân.
Các dịp lễ quan trọng phạm nhân được ăn gấp 5 lần tiêu chuẩn ngày thường
Đó là các ngày Tết Nguyên đán (gồm 01 ngày cuối năm và 03 ngày đầu năm âm lịch), ngày Tết Dương lịch (ngày 01/01), ngày Giỗ tổ Hùng Vương (ngày 10/3 âm lịch), ngày 30/4, 1/5, 02/9.
Tiêu chuẩn định lượng mỗi tháng cho phạm nhân
- 17kg gạo tẻ thường.
- 0,7 kg thịt.
- 0,8 kg cá.
- 0,5 kg đường loại trung bình.
- 01 kg muối.
- 15 kg rau xanh.
- 0,75 lít nước mắm.
- 0,1 kg bột ngọt.
- Chất đốt tương đương 17 kg củi hoặc 15 kg than.
Nước uống phải luôn có sẵn cho mọi tù nhân bất cứ khi nào họ cần.
Đối với phạm nhân lao động nặng nhọc, độc hại theo quy định pháp luật, định lượng có thể được tăng thêm 15% so với tiêu chuẩn định lượng nêu trên.
Ngoài tiêu chuẩn ăn này, phạm nhân được sử dụng quà, tiền của mình để ăn thêm nhưng không được quá 03 lần định lượng trong 01 tháng cho mỗi phạm nhân.
Phạm nhân được bảo đảm ăn, uống vệ sinh, an toàn thực phẩm
Mỗi phạm nhân được bố trí chỗ nằm tối thiểu 2 m2, với phạm nhân chưa thành niên là 3m2
Trừ các trường hợp sau:
- Phạm nhân là người có bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm.
- Phạm nhân có dấu hiệu bị bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình trong thời gian chờ quyết định của Tòa án.
- Phạm nhân thường xuyên vi phạm nội quy, quy chế trại giam.
Các phạm nhân còn lại được bố trí chỗ nằm tối thiểu 2 m2 , có bệ gạch men, ván sàn hoặc giường.
Đối với phạm nhân có con nhỏ ở cùng thì được bố trí chỗ nằm tối thiểu là 3 m2, có bệ gạch men, ván sàn hoặc giường.
Chế độ mặc và cấp phát tư trang cho phạm nhân
Mỗi năm phạm nhân được phát:
- 02 bộ quần áo dài bằng vải thường theo mẫu thống nhất.
- 02 bộ quần áo lót.
- 02 khăn mặt.
- 02 chiếc chiếu.
- 02 đôi dép.
- 01 mũ hoặc nón.
- 01 áo mưa nilông.
- 03 bàn chải đánh răng.
- 600 g kem đánh răng loại thông thường.
Mỗi tháng phạm nhân được cấp:
- 0,3 kg xà phòng giặt, phạm nhân nữ được cấp thêm đồ dùng vệ sinh cá nhân cần thiết có giá trị tương đương 02 kg gạo tẻ thường.
Cứ 04 năm phạm nhân được cấp:
- 01 màn.
- 01 chăn.
Đối với phạm nhân ở các trại giam từ thành phố Đà Nẵng trở vào được phát chăn sợi; từ tỉnh Thừa Thiên Huế trở ra được phát chăn bông không quá 02 kg và 01 áo ấm dùng trong 03 năm.
Phạm nhân tham gia lao động mỗi năm được phát 02 bộ quần áo bảo hộ lao động và dụng cụ bảo hộ lao động cần thiết khác.
Phạm nhân được hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ
Mỗi phân trại trong trại giam, khu giam giữ phạm nhân trong trại giam được trang bị:
- 01 hệ thống loa truyền thanh.
- 01 hệ thống truyền hình cáp nội bộ.
Mỗi buồng giam tập thể dưới 30 phạm nhân được trang bị 01 máy vô tuyến truyền hình màu có kích thước 21 inch trở lên; buồng giam từ trên 30 phạm nhân được trang bị 01 máy vô tuyến truyền hình màu có kích thước màn hình từ 29 inch trở lên; 30 phạm nhân được phát 01 tờ báo Nhân Dân.
Mọi nhà tù phải có thư viện để cho mọi loại tù nhân sử dụng, có đủ sách giải trí và sách hướng dẫn, và tù nhân phải được khuyến khích tận dụng thư viện.
Chế độ y tế dành cho phạm nhân
Chế độ ăn, cấp phát thuốc, bồi dưỡng do cơ sở chữa bệnh chỉ định theo bệnh lý và theo mức độ nặng, nhẹ của bệnh tật.
Tiền thuốc chữa bệnh thông thường hàng ngày cho phạm nhân được cấp tương đương 02 kg gạo/01 người/01 tháng.
Phạm nhân bị nhiễm HIV/AIDS được chăm sóc, điều trị theo quy định của pháp luật hiện hành.
Phải có một chế độ trả công thỏa đáng đối với công việc của tù nhân
Theo chế độ đó, tù nhân phải được phép sử dụng ít nhất một phần thu nhập của họ để mua những đồ đạc được chấp thuận để họ sử dụng riêng và để gửi một phần thu nhập của họ cho gia đình.
Chế độ đó cũng cho phép ban quản lý nhà tù dành một phần trong thu nhập để thành lập một quỹ tiết kiệm và sẽ được trao cho người tù khi họ được thả.
Cơ sở pháp lý:
- Nghị định 117/2011/NĐ-CP
