Khi sinh ra phải làm khai sinh, khi chết đi thì làm khai tử. Nếu người mất không có người thân thì ai thực hiện khai tử cho người mất? 

(1) Người mất không có người thân, ai là người thực hiện khai tử?

Khi một người mất đi, người nhà của người mất có nghĩa vụ khai báo với UBND xã nơi người mất ở, và làm thủ tục Khai tử cho người mất.

Tuy nhiên khi người mất không còn người thân thích, thì đại diện của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan có trách nhiệm đi khai tử. Cụ thể, theo quy định tại Điều 33 Luật Hộ tịch 2014:

- Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày có người chết thì vợ, chồng hoặc con, cha, mẹ hoặc người thân thích khác của người chết có trách nhiệm đi đăng ký khai tử; trường hợp người chết không có người thân thích thì đại diện của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan có trách nhiệm đi khai tử.

- Công chức tư pháp - hộ tịch thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc khai tử cho người chết; trường hợp không xác định được người có trách nhiệm đi khai tử thì công chức tư pháp - hộ tịch thực hiện đăng ký khai tử.

Theo đó, đại diện của cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm khai tử cho người mất không có người thân thích, nếu không xác định được ai là người có trách nhiệm đi khai tử thì công chức tư pháp - hộ tịch sẽ thực hiện đăng ký khai tử.

(2) Khai tử lưu động là gì?

Khai tử lưu động có thể hiểu là việc UBND xã tiến hành làm các thủ tục khai tử cho người mất ở địa điểm khác không phải UBND xã. Địa điểm đó có thể là nơi người đó qua đời, hoặc nhà riêng của người đó.

Tại khoản 1 Điều 24 Thông tư 04/2020/TT-BTP có quy định về các trường hợp đăng ký khai sinh, khai tử, kết hôn lưu động như sau:

- Trường hợp trẻ em sinh ra mà cha mẹ bị khuyết tật, ốm bệnh không thể đi đăng ký khai sinh cho con; cha mẹ bị bắt, tạm giam hoặc đang thi hành án phạt tù mà không còn ông bà nội, ngoại và người thân thích khác hoặc những người này không thể đi đăng ký khai sinh cho trẻ thì Ủy ban nhân dân cấp xã tiến hành đăng ký khai sinh lưu động.

- Trường hợp người chết không có người thân thích, người thân thích không sống cùng địa bàn xã hoặc là người già, yếu, khuyết tật không đi đăng ký khai tử được thì Ủy ban nhân dân cấp xã tiến hành đăng ký khai tử lưu động.

- Trường hợp hai bên nam, nữ cùng thường trú trên địa bàn cấp xã mà một hoặc cả hai bên nam, nữ là người khuyết tật, ốm bệnh không thể đi đăng ký kết hôn được thì Ủy ban nhân dân cấp xã tiến hành đăng ký kết hôn lưu động.

Theo Thông tư 04/2020/TT-BTP, trường hợp người mất không có người thân thích, hoặc có người thân nhưng người thân không sống cùng địa bàn, hoặc không có khả năng đi đăng ký khai tử thì UBND xã sẽ tiến hành đăng ký khai tử lưu động cho người mất.

Đối với trường hợp khai tử lưu động thì thực hiện đăng ký lưu động tại nhà riêng hoặc tại địa điểm tổ chức đăng ký lưu động, bảo đảm thuận lợi cho người dân. 

Tổng hợp lại, trường hợp người mất không có người thân thì cán bộ tư pháp - hộ tịch sẽ đăng ký khai tử, khai tử lưu động cho người mất.

(3) Trình tự thủ tục đăng ký khai tử lưu động

Căn cứ theo quy định tại Điều 25 Thông tư 04/2020/TT-BTP về thủ tục đăng ký khai tử lưu động, như sau:

- Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã được giao nhiệm vụ đăng ký khai sinh, khai tử lưu động có trách nhiệm chuẩn bị đầy đủ các loại mẫu Tờ khai, giấy tờ hộ tịch và điều kiện cần thiết để thực hiện đăng ký lưu động tại nhà riêng hoặc tại địa điểm tổ chức đăng ký lưu động, bảo đảm thuận lợi cho người dân.

- Tại địa điểm đăng ký hộ tịch lưu động, công chức tư pháp - hộ tịch hướng dẫn người yêu cầu điền đầy đủ thông tin trong Tờ khai; kiểm tra các giấy tờ làm cơ sở cho việc đăng ký khai tử theo quy định của Luật hộ tịch, Nghị định 123/2015/NĐ-CP; viết Phiếu tiếp nhận hồ sơ.

Thời hạn trả kết quả: Đăng ký khai tử lưu động không quá 05 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận.

- Trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày tiếp nhận hồ sơ theo quy định công chức tư pháp - hộ tịch trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ký giấy tờ hộ tịch và ghi nội dung đăng ký vào Sổ hộ tịch tương ứng.

- Trong thời hạn 05 ngày theo quy định công chức tư pháp - hộ tịch đem theo giấy tờ hộ tịch và Sổ hộ tịch để trả kết quả cho người có yêu cầu tại địa điểm đăng ký lưu động; hướng dẫn người dân ký, ghi rõ họ, tên trong Sổ hộ tịch theo quy định; tại mục Ghi chú trong Sổ hộ tịch ghi rõ “Đăng ký lưu động”.

- Trường hợp người yêu cầu không biết chữ thì công chức tư pháp - hộ tịch trực tiếp ghi Tờ khai, sau đó đọc cho người yêu cầu nghe lại nội dung và hướng dẫn người đó điểm chỉ vào Tờ khai. Khi trả kết quả đăng ký hộ tịch, công chức tư pháp - hộ tịch phải đọc lại nội dung giấy tờ hộ tịch cho người yêu cầu nghe và hướng dẫn người đó điểm chỉ vào Sổ hộ tịch.

Theo tiểu mục 8 Mục II Phần 2 Phụ lục Ban hành kèm theo Quyết định 1872/QĐ-BTP năm 2020 , khi đăng ký khai tử lưu động,  lệ phí đăng ký khai tử lưu động theo mức thu lệ phí do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định.

Đối với trường hợp đăng ký khai tử đúng hạn, đăng ký cho người thuộc gia đình có công với cách mạng; người thuộc hộ nghèo; người khuyết tật thì được miễn lệ phí.