Đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, việc bị thu hồi đất ở tại quê hương là một vấn đề nhạy cảm. Vậy, họ sẽ được bồi thường như thế nào khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực

(1) Chính sách bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất

Theo quy định tại Điều 91 Luật Đất đai 2024, việc bồi thường đất được thực hiện bằng các hình thức sau:

- Bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi

- Bồi thường bằng tiền

- Bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi

- Bồi thường bằng nhà ở

Như vậy, các phương án bồi thường đất đai đã được mở rộng thêm phương án bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở. Phương án bồi thường này phương án được nhiều người quan tâm và mong muốn được nhận bồi thường thường khi bị Nhà nước thu hồi đất.

Theo đó, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài là đối tượng được phép sở hữu quyền sử dụng đất tại Việt Nam thông qua việc mua, thuê mua, nhận thừa kế, nhận tặng cho nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất, nhận quyền sử dụng đất ở trong các dự án phát triển nhà ở.

Tuy nhiên, đây cũng là một đối tượng đặc biệt và nhạy cảm vì có yếu tố nước ngoài, do đó, khi thu hồi đất thuộc quyền sử dụng của người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì Nhà nước áp dụng phương án bồi thường bằng đất ở, nhà ở hay bằng tiền là một vấn đề được khá nhiều người quan tâm.

(2) Người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài bị thu hồi đất ở sẽ được bồi thường bằng tiền hay đất?

Liên quan đến vấn đề này, tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định: Hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế đang sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam khi Nhà nước thu hồi đất, nếu có đủ điều kiện được bồi thường quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 95 Luật Đất đai 2024 hoặc Điều 5 Nghị định 88/2024/NĐ-CP thì được bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở hoặc bằng tiền hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi.

Như vậy, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài có quyền sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với đất tại Việt Nam sẽ được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở hoặc bằng tiền hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác nếu có đủ các điều kiện nhận bồi thường.

(3) Điều kiện để người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài được nhận bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất

Theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 95 Luật Đất đai 2024, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài là đối tượng được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Theo đó, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài có quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở gắn liền với đất sẽ được bồi thường khi đáp ứng được các điều kiện được quy định tại khoản 2 Điều 95 Luật Đất đai 2024, bao gồm:

- Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất;

- Có quyết định giao đất hoặc quyết định cho thuê đất hoặc quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền

- Có một trong các giấy tờ về quyền sử dụng đất làm căn cứ để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024

- Nhận chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật từ người có quyền sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa hoàn thành thủ tục đăng ký đất đai

- Được sử dụng đất theo thỏa thuận trong hợp đồng thế chấp để xử lý nợ; văn bản công nhận kết quả đấu giá quyền sử dụng đất mà người trúng đấu giá đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật.

Tổng kết lại, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài được bồi thường bằng đầy đủ các hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm: bồi thường bằng tiền, bằng đất ở, bằng nhà ở hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác.

Điều kiện để được bồi thường cũng tương tự như các đối tượng khác, chủ yếu xoay quanh việc chứng minh quyền sở hữu hợp pháp đối với đất bị thu hồi và việc sử dụng đất đúng mục đích. 

Có thể thấy, nguyên tắc công bằng được khẳng định rõ ràng trong việc bồi thường cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài khi Nhà nước thu hồi đất. Việc đảm bảo quyền lợi cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với công dân của mình mà còn góp phần tăng cường mối quan hệ giữa cộng đồng người Việt ở nước ngoài với quê hương.