Một người có thể vừa được hưởng thừa kế theo di chúc, vừa được hưởng thừa kế theo pháp luật không? Đó là những trường hợp nào? Cụ thể qua bài viết sau đây.

Thừa kế theo di chúc, thừa kế theo pháp luật là gì?

Theo Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quyền thừa kế như sau:

Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Người thừa kế không là cá nhân có quyền hưởng di sản theo di chúc.

Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 quy định di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Theo Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015 quy định thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Như vậy, thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật là hai hình thức thừa kế di sản của người mất theo pháp luật Việt Nam hiện nay. 

Khi thừa kế theo di chúc sẽ thực hiện phân chia di sản theo di nguyện của người mất được lập trong di chúc hợp pháp. Khi thừa kế theo pháp luật là thực hiện phân chia di sản của người mất theo quy định pháp luật.

Thông thường, thừa kế theo pháp luật sẽ xảy ra khi người mất không để lại di chúc. Đồng thời cũng cần chú ý các trường hợp thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015:

Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

- Con thành niên mà không có khả năng lao động.

Lưu ý là trường hợp thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc sẽ không áp dụng cho người từ chối nhận di sản theo hoặc người không có quyền hưởng di sản.

Một người vừa hưởng thừa kế theo di chúc, vừa hưởng thừa kế theo pháp luật được không?

Những trường hợp thừa kế theo pháp luật được quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

- Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

+ Không có di chúc;

+ Di chúc không hợp pháp;

+ Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

+ Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

- Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

+ Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

+ Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

+ Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Theo đó, vẫn có trường hợp một người vừa hưởng thừa kế theo di chúc, vừa hưởng thừa kế theo pháp luật. Cụ thể, khi người mất để lại nhiều di sản nhưng chỉ viết di chúc định đoạt một phần tài sản trong số đó, thì những người được thừa kế theo di chúc nếu nằm trong nhóm người được thừa kế theo pháp luật thì sẽ tiếp tục được hưởng di sản theo pháp luật đối với phần không có trong di chúc.

Như vậy, một người vừa hưởng thừa kế theo di chúc, vừa hưởng thừa kế theo pháp luật nếu thuộc trường hợp quy định trên.

Người được thừa kế nhưng không muốn nhận di sản phải làm sao?

Theo Điều 620 Bộ luật dân sự 2015 quy định về từ chối nhận di sản như sau:

- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.

- Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.

- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.

Như vậy, nếu người thừa kế không muốn nhận di sản thì có thể làm văn bản từ chối nhận di sản gửi đến những người có thẩm quyền khác trước khi phân chia di sản.

Mẫu văn bản từ chối nhận di sản mới nhất: https://cdn.thuvienphapluat.vn/uploads/danluatfile/2024/06/06/van-ban-tu-choi-nhan-di-san-thua-ke.docx