Ngày 18/7/2023 VKSND cấp cao Đà Nẵng đã có Thông báo 49/TB-VKS-HC năm 2023 tải rút kinh nghiệm về kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính.
Qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục phúc thẩm, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng nhận thấy việc giải quyết vụ án hành chính về “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực BHXH ” giữa người khởi kiện là ông T.V Đôn và người bị kiện là BHXH tỉnh Đ của TAND tỉnh Đ tại Bản án hành chính sơ thẩm 113/2022/HC-ST ngày 22/9/2022 có vi phạm, cần thông báo rút kinh nghiệm, cụ thể như sau:
1. Tóm tắt nội dung vụ án hành chính
(1) Thời gian làm việc và đóng BHXH của ông Đôn
Ông T.V Đôn có thời gian công tác trong quân đội là 05 năm 9 tháng. Năm 1995, ông nhận khoán đất chăm sóc cây lâu năm cho nông trường cà phê 720.
Năm 2003, ông Đôn ký lại hợp đồng lao động nhận khoán trong hợp đồng có xác định tôi tham gia BHXH mức đóng công nhận bậc 1, hệ số 1,35.
Ông không nhận tiền lương mà chỉ hưởng sản lượng cà phê còn dư sau khi nộp sản lượng cho Công ty và nộp tiền đóng BHXH theo mức đóng sản lượng cho Công ty cà phê 720.
Sau khi ký hợp đồng DW: 10.312 ông Đôn làm đơn đóng bảo hiểm bổ sung thời gian từ năm 1995 - 2002 và được Công ty cà phê 720, BHXH tỉnh Đ đồng ý, Công ty cà phê 720 đã lập danh sách điều chỉnh tăng giảm mức nộp BHXH và nộp số tiền trên cho BHXH tỉnh.
(2) Quá trình hưởng hưu trí theo quy định BHXH
Năm 2012, ông đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định BHXH tỉnh Đ căn cứ vào hồ sơ thu bảo hiểm đã xác nhận thời gian ông đóng BHXH là 23 năm 9 tháng, cấp sổ BHXH và giải quyết chế độ hưu trí theo Quyết định số 1717/QĐ-BHXH ngày 26/12/2012.
Năm 2020, BHXH tỉnh Đ thanh tra, kết luận việc ông đóng BHXH từ năm 1995 - 2002 là không đúng quy định. Ngày 20/5/2021, BHXH tỉnh Đ đã ban hành Quyết định chấm dứt hưởng chế độ hưu trí số 558/QĐ-BHXH đối với ông và yêu cầu truy thu lại số tiền ông đã hưởng trong thời gian qua.
(3) Ông Đôn khiếu nại quyết định ngừng chế độ hưu trí
Sau khi nhận Quyết định số 558/QĐ-BHXH, ông Đôn đã làm đơn khiếu nại nhưng không được BHXH tỉnh Đ chấp nhận.
Cho rằng quyền lợi bị xâm phạm, ông T.Đ Đôn khởi kiện yêu cầu TAND tỉnh Đ tuyên hủy toàn bộ Quyết định số 558/QĐ-BHXH ngày 20/5/2021 của BHXH tỉnh Đ về việc chấm dứt hưởng chế độ hưu trí của ông Đôn.
Buộc BHXH tỉnh Đ tiếp tục chi trả tiền lương hưu cho ông T.V Đôn theo Quyết định số 1717/QĐ-BHXH ngày 26/12/2012 của BHXH tỉnh Đ và chi trả lại toàn bộ sổ tiền lương hưu bị chấm dứt từ tháng 7/2021 đến nay.
Người bị kiện BHXH tỉnh Đ cho rằng: Căn cứ theo quy định tại Quyết định số 722/2003/QĐ-BHXH-BT ngày 26/5/2006 của BHXH Việt Nam, ngày 27/11/2020 BHXH tỉnh Đ đã ban hành Kết luận số 2532/KL-BHXH về kiểm tra chuyên đề truy thu cộng nối thời gian tham gia BHXH tại Công ty TNHH MTV Cà phê 720, theo đó BHXH tỉnh Đ sẽ điều chỉnh giảm thời gian truy BHXH từ tháng 01/1995 đến tháng 12/2002 không đúng và hoàn trả sổ tiền đã nộp của ông T.V Đôn theo quy định.
Thực hiện Kết luận số 2532/KL-BHXH ngày 27/11/2020 của BHXH tỉnh Đ, sau khi điều chỉnh giảm thời gian truy thu BHXH không đúng từ tháng 01/1995 đến tháng 12/2002.
Thì thời gian công tác và tham gia BHXH của ông T.V Đôn chỉ còn 15 năm 9 tháng, không đủ điều kiện để hưởng lương hưu nên cơ quan BHXH tỉnh Đ đã ban hành Quyết định số 558/QĐ-BHXH ngày 20/5/2021 về chấm dứt hưởng lương hưu và thu hồi lương hưu đối với ông T.V Đôn kể từ ngày 01/7/2021.
Việc điều chỉnh giảm thời gian truy đóng BHXH không đúng và ban hành Quyết định số 558/QĐ-BHXH ngày 20/5/2021 về chấm dứt hưởng lương hưu và thu hồi lương hưu đối với ông T.V Đôn đã được BHXH tỉnh Đ thực hiện đúng theo quy định pháp luật.
2. Quá trình giải quyết tại tòa án
Bản án hành chính sơ thẩm số 113/2022/HC-ST ngày 22/9/2022 của TAND tỉnh Đ quyết định: Bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Tạ Văn Đôn.
Tại Bản án hành chính phúc thẩm số 92/2023/HC-PT ngày 31/3/2023, TAND cấp cao tại Đà Nẵng chấp nhận kháng cáo của ông T.V Đôn, sửa án sơ thẩm, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông T.V Đôn.
3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm từ bản án sơ thẩm hành chính
* Tính chất của hợp đồng khoán vẫn được xem là hợp đồng lao động
Ông T.V Đôn ký Hợp đồng khoán đất ngày 10/9/1996 để nhận khoán chăm sóc cà phê của Nông trường cà phê 720. Ngày 06/01/2003, ông ký Hợp đồng lao động: 10.312 có xác định ông tham gia BHXH, mức đóng công nhận bậc 1, hệ số 1,35.
Mặc dù Hợp đồng khoán đất chăm sóc cây lâu năm ngày 10/9/1996 nêu trên không có tên gọi là hợp đồng lao động nhưng về bản chất vẫn là quan hệ lao động giữa người sử dụng lao động và người lao động, có sự ràng buộc trách nhiệm giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm, có trả công, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của các bên.
Được quy định theo quy định tại Nghị định số 01/CP ngày 04/01/1995 của Chính phủ quy định về việc giao khoán đất sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản trong các doanh nghiệp Nhà nước , phù hợp quy định tại Điều 26 Bộ luật Lao động 1994 (nay là Điều 13 Bộ luật Lao động 2019).
* Việc đóng BHXH bổ sung được xem là đúng quy định pháp luật
Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 7 Nghị định số 01/CP, nghĩa vụ tham gia BHXH khi thực hiện phương án khoán đất và vườn cây thuộc về Nông trường cà phê 720.
Tuy nhiên tại thời điểm này chưa có hướng dẫn cụ thể nên Nông trường cà phê 720 đã không thực hiện, còn người lao động không biết dẫn đến việc không đóng BHXH từ năm 1995 (thời điểm ban hành Nghị định).
Do đó, khi có hướng dẫn, ông Đôn đã có đơn xin đóng bổ sung BHXH đối với thời gian chưa đóng từ năm 1995 và được Nông trường 720 cũng như BHXH tỉnh Đ đồng ý; ông Đôn đã nộp đủ số tiền.
Việc BHXH tỉnh Đ cho rằng việc truy thu, cộng nối BHXH của ông Đôn không đúng nên đã ban hành Quyết định số 558/QĐ-BHXH ngày 20/5/2021 để chấm dứt hưởng chế độ hưu trí của ông Đôn, không giải quyết chế độ, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.
TAND tỉnh Đ đã áp dụng không đúng pháp luật, chưa đánh giá khách quan, toàn diện về những tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, dẫn đến tuyên bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông T.V Đôn là không đúng gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện.
Do đó, Hội đồng xét xử phúc thẩm chấp nhận kháng cáo của ông Đôn, sửa án sơ thẩm theo hướng chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện.
