Có thể thấy,  khám nghĩa vụ quân sự  là việc thực hiện kiểm tra, sàng lọc và trả kết quả cho công dân được gọi đi làm nghĩa vụ quân sự. Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự sẽ thực hiện theo đúng chỉ thị của các cấp đề ra. Và có rất nhiều câu hỏi đặt ra liên quan đến việc khám nghĩa vụ quân sự này, nhất là thủ tục khám tại địa phương, tại trạm y tế xã, phường.

Một trong những vấn đề cần quan tâm là liệu khi địa phương gọi về khám ở xã, tức là khám lần 01 nếu những chỉ tiêu, điều kiện khám đưa ra không đáp ứng sức khỏe đê tham gia thì có chốt danh sách là không đủ điều kiện hay bắt buộc phải  khám tiếp lần 02 để biết chính xác thông tin. Để giải thích cho vấn đề thắc mắc trên thì dưới góc độ pháp luật.

Căn cứ Khoản 2 Khoản 3 Thông tư liên tịch 16/2016/TTLT-BYT-BQP quy định về khám nghĩa vụ quân sự như sau:

Việc khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự được thực hiện qua 2 vòng:

- Vòng 1: Sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự

Sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự là việc thực hiện kiểm tra, đánh giá sơ bộ sức khỏe đối với công dân được gọi khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự trước mỗi đợt tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ.

- Vòng 2: Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự

Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là việc thực hiện khám, phân loại, kết luận sức khỏe đối với công dân được gọi làm nghĩa vụ quân sự đã qua sơ tuyển sức khỏe và công dân đăng ký dự thi tuyển sinh.

Căn cứ Điều 5, Điều 6 Thông tư liên tịch 16/2016/TTLT-BYT-BQP quy định về khám nghĩa vụ quân sự như sau:

Điều 5. Sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự

1. Sơ tuyển sức khỏe do Trạm y tế xã tiến hành dưới sự chỉ đạo về chuyên môn, nghiệp vụ của Trung tâm y tế huyện.

2. Nội dung sơ tuyển sức khỏe

a) Phát hiện những trường hợp không đủ sức khỏe về thể lực, dị tật, dị dạng và những bệnh lý thuộc diện miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự;

b) Khai thác tiền sử bệnh tật bản thân và gia đình.

3. Quy trình sơ tuyển sức khỏe

a) Căn cứ vào kế hoạch tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ của Hội đồng nghĩa vụ quân sự địa phương, lập danh sách các đối tượng là công dân thuộc diện gọi khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự trên địa bàn được giao quản lý;

b) Tổ chức sơ tuyển sức khỏe theo nội dung quy định tại Khoản 2 Điều này;

c) Hoàn chỉnh và xác nhận tiền sử bệnh tật bản thân và thông tin của công dân được gọi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự theo quy định tại Mục I Mẫu 2 Phụ lục 4 ban hành kèm theo Thông tư này;

d) Lập danh sách những công dân mắc các bệnh thuộc Danh mục bệnh miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự theo Bảng số 3 Phụ lục 1 ban hành kèm theo Thông tư này, báo cáo Hội đồng Nghĩa vụ quân sự xã;

đ) Tổng hợp, thống kê, báo cáo kết quả sơ tuyển sức khỏe theo Mẫu 2 và Mẫu 5b Phụ lục 5 ban hành kèm theo Thông tư này.

Điều 6. Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự

1. Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự

a) Thành phần Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự

- Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự huyện gồm: bác sỹ, nhân viên y tế thuộc Trung tâm Y tế huyện, cán bộ chuyên môn Phòng Y tế, quân y Ban Chỉ huy quân sự huyện và các đơn vị có liên quan.

- Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự gồm:

+ 01 Chủ tịch: do Giám đốc Trung tâm Y tế huyện đảm nhiệm;

+ 01 Phó Chủ tịch: Phó giám đốc phụ trách chuyên môn;

+ 01 Ủy viên Thường trực kiêm Thư ký Hội đồng do cán bộ chuyên môn Phòng Y tế đảm nhiệm;

+ Các ủy viên khác.

- Số lượng ủy viên Hội đồng, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng địa phương, nhưng phải bảo đảm đủ số lượng và trình độ thực hiện khám sức khỏe theo quy định tại Khoản 2, đủ bộ phận theo quy định tại Khoản 5 Điều này, trong đó phải có tối thiểu từ 3 - 5 bác sỹ. Khám về nội khoa, ngoại khoa phải do các bác sỹ nội khoa và ngoại khoa đảm nhiệm; các chuyên khoa khác, có thể bố trí bác sỹ hoặc y sỹ, kỹ thuật viên thuộc chuyên khoa đó đảm nhiệm…

Như vậy, theo nguyên tắc sẽ khám 02 vòng. Đối với việc khám vòng 1 sẽ thực hiện tại Trạm y tế xã, khám vòng 02 khám ở Huyện (sau khi đã qua sơ tuyển vòng 1).

Trường họp khi ở địa phương Trạm y tế xã thực hiện khám vòng 1 mà không đạt, thì sẽ không thực hiện việc khám lại nếu không vì những lý do như có sai sót thông tin hay bất cập trong việc sử dụng công cụ hỗ trợ việc khám. Vì bản chất việc khám chỉ thực hiện 03 lần. Lần thứ nhất là khám sơ tuyển cấp cơ sở tại Trạm Y tế các xã, phường ,thị trấn. Lần thứ hai là khám tuyển tại Bệnh viện Đa khoa huyện. Lần thứ ba là phúc tra lại sức khỏe tại Bệnh viện Đa khoa huyện.