Vừa qua, người dân có gửi câu hỏi về Bộ Công an với vấn đề về giao cấu với người chưa thành niên (dù người đó tự nguyện) thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Vậy trường hợp giao cấu với người chưa thành niên thì sẽ bị truy cứu hình sự về tội hiếp dâm hay cưỡng dâm? Yếu tố cấu thành tội hiếp dâm và cưỡng dâm là gì?
Theo đó, Bộ Công an có câu trả lời như sau:
Về những yếu tố cấu thành của tội hiếp dâm, cưỡng dâm đối với người chưa thành niên. Hành vi hiếp dâm được quy định tại Điều 141 Bộ luật Hình sự và hiếp dâm người dưới 16 tuổi quy định tại Điều 142 Bộ luật Hình sự; hành vi cưỡng dâm quy định tại Điều 143 và cưỡng dâm với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi quy định tại Điều 144 Bộ luật Hình sự.
Người chưa thành niên theo quy định của Luật Dân sự là người chưa đủ 18 tuổi, pháp luật hình sự gọi là người dưới 18 tuổi. Một hành vi được cho là hiếp dâm đối với người dưới 18 tuổi có các yếu tố khách quan thể hiện ở 03 hình thức cơ bản để nhận biết như sau:
- Một là: Dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc để giao cấu trái ý muốn của nạn nhân, tức là người phạm tội dùng sức mạnh thể chất như đánh, đạp, ôm, giữ, vật, đè, ghì, trói... để thực hiện bằng được hành vi giao cấu trái ý muốn của họ; đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc là có hành vi uy hiếp, đe dọa dùng vũ lực như: nếu không cho giao cấu sẽ đánh, giết, đâm, ném xuống nước... làm nạn nhân sợ, mất khả năng tự vệ, hoặc buộc phải để đối tượng giao cấu vì không còn cách nào khác, không có khả năng tự vệ.
- Hai là: không dùng sức mạnh thể chất mà dùng các thủ đoạn khác như lợi dụng lúc nạn nhân đang bị say rượu, bia, chất kích thích, nhiễm chất độc, chất gây mê; bị bệnh tật thiểu năng yếu mệt, hoặc bị mất khả năng nhận thức, khả năng tự vệ... để thực hiện hành vi quan hệ tình dục;
(Ví dụ như trong một nhóm bạn thanh thiếu niên đi chơi, có tụ tập uống bia, rượu hoặc sử dụng chất kích thích, bạn nữ bị say rượu, bia không có khả năng nhận thức và tự vệ, bạn nam lợi dụng tình cảnh đó để thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác; hoặc như một người bệnh đến cơ sở y tế khám chữa bệnh, nhân viên y tế thấy rằng họ đang rất yếu mệt, hoặc còn nhỏ tuổi không có khả năng tự vệ để lợi dụng thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác...).
Cho, ép nạn nhân dùng chất kích thích như rượu, bia, ma túy, hoặc nén bỏ chất kích dục, chất gây mê vào thức ăn, nước uống của nạn nhân... để dễ dàng thực hiện hành vi quan hệ tình dục thì được coi là hiếp dâm.
- Ba là: Mọi hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với một người mà họ chưa đủ 13 tuổi cho dù không dùng vũ lực, không dùng thủ đoạn khác mà được họ đồng ý tự nguyện, kể cả hành vi mua dâm (kể cả bé trai hoặc bé gái) đều được coi là phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.
- Người thực hiện hành vi hiếp dâm thì đủ 14 tuổi có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.
- Lưu ý rằng hành vi hiếp dâm với một người khi họ dưới 10 tuổi sẽ phải chịu khung hình phạt rất nghiêm khắc theo quy định tại khoản 3 Điều 142 có mức phạt tù 20 năm, chung thân hoặc tử hình;
Mọi hành vi quan hệ tình dục với một người đủ 13 đến dưới 16 tuổi như giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác, dâm ô khi được họ đồng ý, tự nguyện thì vẫn được coi là phạm tội “giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với người đủ 13 đến dưới 16 tuổi” hoặc “dâm ô với người dưới 16 tuổi” được quy định tại Điều 145, 146 Bộ luật Hình sự.
Còn hành vi cưỡng dâm là việc người phạm tội lợi dụng mối quan hệ lệ thuộc của nạn nhân với mình, tức là họ “đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình” được hiểu là việc một người đang ở trong tình trạng lệ thuộc người phạm tội về mặt vật chất (được chu cấp, được tạo điều kiện); có thể là lệ thuộc vào công việc (đang là người làm công ăn lương, nhân viên, học sinh... của người phạm tội, người phạm tội đe dọa, cưỡng ép họ phải cho quan hệ tình dục nếu không sẽ bị ảnh hưởng xấu đến công việc, lương bổng, học tập...); lệ thuộc tín ngưỡng, tôn giáo (là lệ thuộc về đời sống tinh thần, tâm linh mà nạn nhân đang sinh hoạt trong một lĩnh vực tôn giáo); hoặc người phạm tội biết được một điểm yếu của nạn nhân như có một hình ảnh “nóng” của họ và đe dọa nếu không cho quan hệ tình dục sẽ phát tán, vì xấu hổ nạn nhân phải miễn cưỡng cho đối tượng giao cấu.
Việc đe dọa ở đây khác với đe dọa ngay tức khắc ở hành vi hiếp dâm là nạn nhân vẫn có sự lựa chọn, tuy nhiên họ phải miễn cưỡng đồng ý vì nếu không họ sẽ bị người phạm tội gây bất lợi, khó dễ cho họ
Hành vi cưỡng dâm, nếu nạn nhân đủ 13 đến dưới 16 tuổi sẽ được coi là “cưỡng dâm với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi” với khung hình phạt cao hơn, còn nếu họ dưới 13 tuổi sẽ được cho là hiếp dâm.
Trên đây là câu trả lời của Bộ Công an về vấn đề “Trường hợp giao cấu với người chưa thành niên thì sẽ bị truy cứu hình sự về tội hiếp dâm hay cưỡng dâm?”
