Bạo hành trẻ em - Hình minh họa

Hiện nay, tình trạng trẻ em bị chính cha mẹ ruột của mình bạo hành, xâm hại diễn ra ngoài càng nhiều trong xã hội. Bạn có biết, khi bị rơi vào trường hợp này, trẻ em cần được cách ly tạm thời hoặc lâu dài khỏi cha mẹ. Khi đó, ai là người có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em?

Biện pháp chăm sóc thay thế là gì?

Bố trí chăm sóc thay thế tạm thời hoặc lâu dài cho trẻ em trong trường hợp trẻ em không thể sống cùng cha, mẹ vì sự an toàn của trẻ em; cha, mẹ không có khả năng bảo vệ, nuôi dưỡng trẻ em hoặc chính là người xâm hại trẻ em. Đây là việc áp dụng biện pháp bảo vệ trẻ em ở cấp độ can thiệp của cơ quan có thẩm quyền và pháp luật.

Ai là người chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em khi bị cha mẹ bạo hành?

Tại Điều 61 Luật trẻ em 2016 quy định các hình thức chăm sóc thay thế. Theo đó trường hợp trẻ em sẽ được chăm sóc nuôi dưỡng bởi các chủ thể sau đây:

-  Chăm sóc thay thế bởi người thân thích.

Những người thân thích của trẻ em trong trường hợp này bao gồm: cha nuôi, mẹ nuôi; ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; anh, chị ruột; người có cùng dòng máu về trực hệ và người có họ trong phạm vi ba đời,…

-  Chăm sóc thay thế bởi cá nhân, gia đình không phải là người thân thích.

-  Chăm sóc thay thế bằng hình thức nhận con nuôi.

- Chăm sóc thay thế tại cơ sở trợ giúp xã hội.

Những trường hợp trẻ em cần được áp dụng biện pháp chăm sóc thay thế

Ngoài trường hợp bị cha mẹ bạo hành thì Điều 62 Luật trẻ em 2016 còn quy định các trường hợp trẻ em cần chăm sóc thay thế:

-  Trẻ em mồ côi cả cha và mẹ, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em không nơi nương tựa.

- Trẻ em không thể sống cùng cha, mẹ vì sự an toàn của trẻ em; cha, mẹ không có khả năng bảo vệ, nuôi dưỡng trẻ em hoặc chính là người xâm hại trẻ em.

- Trẻ em bị ảnh hưởng của thiên tai, thảm họa, xung đột vũ trang cần được ưu tiên bảo vệ.

-  Trẻ em lánh nạn, tị nạn chưa xác định được cha mẹ.

Điều kiện để được chăm sóc thay thế

Để được chăm sóc trẻ em trong những trường hợp trên thì người tổ chức phảm đủ điều kiện chăm sóc thay thế quy định tại Điều 63 Luật trẻ em 2016:

1. Việc quyết định giao chăm sóc thay thế phải bảo đảm các yêu cầu quy định tại Điều 60 của Luật này và đáp ứng các Điều kiện sau đây:

a) Được sự đồng ý bằng văn bản của người giám hộ đối với trường hợp quy định tại Khoản 1 Điều 62 của Luật này;

b) Việc cho, nhận chăm sóc thay thế đối với trẻ em còn cả cha và mẹ hoặc chỉ còn cha hoặc mẹ nhưng không có khả năng bảo vệ, nuôi dưỡng trẻ em phải được sự đồng ý bằng văn bản của cha và mẹ, cha hoặc mẹ, trừ trường hợp trẻ em được áp dụng biện pháp can thiệp bảo vệ trẻ em theo quy định tại Điểm b và Điểm c Khoản 2 Điều 50, Khoản 3 Điều 52 của Luật này hoặc khi cha, mẹ bị hạn chế quyền của cha, mẹ theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình.

2. Cá nhân, gia đình nhận chăm sóc thay thế phải bảo đảm các Điều kiện sau đây:

a) Cá nhân, người đại diện gia đình là người cư trú tại Việt Nam; có sức khỏe và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; có tư cách đạo đức tốt; không bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên; không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý vi phạm hành chính về các hành vi xâm hại trẻ em; không bị kết án về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác, ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình, dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên vi phạm pháp luật, mua, bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em;

b) Có chỗ ở và Điều kiện kinh tế phù hợp, bảo đảm chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em;

c) Tự nguyện nhận chăm sóc trẻ em; có sự đồng thuận giữa các thành viên trong gia đình về việc nhận chăm sóc trẻ em; các thành viên trong gia đình không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý vi phạm hành chính về các hành vi xâm hại trẻ em;

d) Người thân thích nhận trẻ em chăm sóc thay thế phải là người thành niên; các trường hợp khác phải hơn trẻ em từ 20 tuổi trở lên.

3. Nhà nước khuyến khích cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân hỗ trợ về tinh thần và vật chất để trợ giúp chăm sóc thay thế cho trẻ em.