Năm 2024, Lễ Vu lan báo hiếu rơi vào ngày nào dương lịch? Con cái có nghĩa vụ gì với cha mẹ theo quy định pháp luật? Ngược đãi cha mẹ bị xử phạt thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau.

Xem thêm: Lễ Vu Lan báo hiếu: GHPGVN có Thông bạch đề nghị không đốt vàng mã

Tục giật cô hồn Rằm tháng 7 bắt nguồn từ đâu? Giật cô hồn có vi phạm pháp luật không?

(1) Vu lan báo hiếu năm 2024 là ngày nào? Mâm cúng gồm những gì?

Định kỳ hằng năm vào rằm tháng 7, tức ngày 15/7 âm lịch. Theo đó, lễ Vu Lan thường rơi vào giữa đến cuối tháng 8, hoặc đầu tháng 9.

Theo đó, Lễ Vu Lan 2024 rơi vào Chủ nhật, tức ngày 18/08 dương lịch. Còn Lễ Vu Lan 2025 rơi vào thứ 7, ngày 06/09 dương lịch.

Lễ Vu Lan là một trong những ngày lễ chính của Phật giáo, xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Vu Lan đã trở thành ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm và lòng biết ơn. 

Ngày nay, lễ Vu Lan không đơn thuần chỉ có ý nghĩa tôn giáo thiêng liêng mà còn có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, hướng mỗi người trở về với cội nguồn dân tộc, về với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” với tổ tiên.

Đối với mâm cúng lễ Vu Lan trong truyền thống thường sẽ bao gồm: 

- Cháo loãng.

- Gạo.

- Muối.

- Cơm trắng.

- Canh.

- Nước lã.

- Xôi, chè (các loại chè), khoai (khoai lang, khoai sọ) luộc, bỏng ngô, hoa quả, bánh kẹo, trầu cau.

- Thuốc lá, hương hoa và quần áo.

(2) Con cái có nghĩa vụ gì đối với cha mẹ?

Căn cứ Điều 70 và 71 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định về quyền, nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ như sau:

Về quyền: 

- Được cha mẹ thương yêu, tôn trọng, thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật; được học tập và giáo dục; được phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức.

- Con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.

- Con chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

- Con đã thành niên có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội theo nguyện vọng và khả năng của mình.

- Được hưởng quyền về tài sản tương xứng với công sức đóng góp vào tài sản của gia đình.

Về nghĩa vụ:

- Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

- Khi sống cùng với cha mẹ, người con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.

- Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

Bên cạnh đó, Luật Hôn nhân và gia đình 2014 cũng có nêu rõ, cha, mẹ có nghĩa vụ và quyền ngang nhau, cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

(3) Con cái ngược đãi cha mẹ bị xử phạt như thế nào?

Trước tiên, hành vi ngược đãi ông bà, cha mẹ, người thân trong gia đình là trái pháp luật. Theo đó, tùy theo mức độ mà người vi phạm trong trường hợp này có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Xử phạt vi phạm hành chính:

Căn cứ Điều 53 Nghị định 144/2021/NĐ-CP có quy định phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng đối với một trong những hành vi như sau:

- Đối xử tồi tệ với ông bà, cha mẹ như: bắt nhịn ăn, nhịn uống, bắt chịu rét, mặc rách, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân;

- Bỏ mặc không chăm sóc ông bà, cha mẹ là người già, yếu, tàn tật.

Bên cạnh đó, người vi phạm buộc xin lỗi công khai ông bà, cha mẹ khi có yêu cầu.

Theo đó, trường hợp con cái có hành vi ngược đãi cha mẹ, ông bà nhưng chưa đến mức xử lý hình sự thì bị phạt đến 02 triệu đồng và buộc phải xin lỗi công khai.

Truy cứu trách nhiệm hình sự: Người thực hiện hành vi ngược đãi ông bà, cha mẹ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với một trong các tội như sau:

- Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ theo quy định tại Điều 185 Bộ Luật Hình sự 2015, cụ thể:

+ Phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm khi đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ mình thuộc một trong những trường hợp như thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần hoặc đã bị xử phạt hành chính mà còn vi phạm.

+ Phạt tù từ 02 năm đến 05 năm khi phạm tội thuộc một trong các trường hợp như phạm tội với người già yếu; khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe được quy định tại Điều 134 Bộ Luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi Luật sửa đổi Bộ Luật Hình sự 2017, cụ thể:

+ Hành vi cố ý ngược đãi, hành hạ dẫn đến việc sức khỏe của ông bà, cha mẹ bị tổn hại dưới 11% thì có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Bên cạnh đó, trường hợp tỷ lệ gây thương tích nặng hơn thì phải chịu các mức phạt như sau:

+ Phạt tù từ 02 năm đến 06 năm nếu tỷ lệ thương tích từ 11% - 30%;

+ Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm nếu tỷ lệ thương tích từ 31% - 60%;

+ Phạt tù từ 07 năm đến 14 năm nếu tỷ lệ thương tích trên 61%;

+ Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân nếu phạm tội với 02 người là cha, mẹ, ông, bà đều có tỷ lệ thương tích trên 61%.

Theo đó, ngược đãi ông bà, cha mẹ là một trong những hành vi trái đạo đức đáng lên án. Hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị xử lý hình sự tùy theo mức độ vi phạm. Trường hợp nặng nhất có thể bị phạt tù đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.