Tại Nghị định 88/2024/NĐ-CP, Chính phủ đã quy định về việc bố trí tái định cư cho người có đất bị thu hồi theo Luật Đất đai 2024

(1) Quy định về việc bố trí tái định cư

Bố trí tái định cư là một chính sách của Nhà nước đối với người dân có đất bị thu hồi để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, Nhà nước sẽ bố trí tái định cư cho người có đất bị thu hồi theo các phương án như cấp đất ở, cấp nhà ở hoặc bằng tiền tùy theo điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở hoặc mong muốn của người có đất bị thu hồi.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 111 Luật Đất đai 2024,  phương án bố trí tái định cư đã phê duyệt sẽ được công bố công khai tại trụ sở UBND cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi và tại nơi tái định cư, người có đất bị thu hồi có thể đến các địa điểm này để cập nhật phương án bố trí tái định cư.

Ngoài ra, Luật Đất đai 2024 quy định phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bố trí tái định cư trước khi thực hiện thu hồi đất, đây điểm tiến bộ hơn so với quy định của Luật Đất đai 2013, quy định này nhằm bảo đảm cho người bị thu hồi đất chắc chắn được ổn định cuộc sống sau khi thu hồi đất.

(2) Hướng dẫn thực hiện việc bố trí tái định cư từ ngày 01/8/2024

Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất do Chính phủ ban hành có hiệu lực từ ngày 01/8/2024 là một Nghị định quan trọng, trong đó là những hướng dẫn chi tiết của chính phủ liên quan đến việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai 2024.

Đầu tiên, Điều 23 Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định, trường hợp hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài đủ điều kiện được hỗ trợ tái định cư theo quy định tại khoản 8 Điều 111 Luật Đất đai 2024 mà có nhu cầu tự lo chỗ ở thì ngoài việc được bồi thường về đất bằng tiền còn được nhận thêm tiền hỗ trợ để tự lo chỗ ở. UBND cấp tỉnh căn cứ vào quy mô diện tích, số lượng nhân khẩu và điều kiện của địa phương để quy định mức hỗ trợ cho hộ gia đình, cá nhân người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài đủ điều kiện được hỗ trợ tái định cư.

Thứ hai, khoản 8 Điều 111 Luật Đất đai 2024 quy định, trường hợp người có đất ở thu hồi mà phải di chuyển chỗ ở và được bồi thường bằng giao đất ở hoặc nhà ở tái định cư nhưng tiền bồi thường về đất ở không đủ so với giá trị của một suất tái định cư tối thiểu thì được Nhà nước hỗ trợ tiền đủ để được giao một suất tái định cư tối thiểu.

Theo đó, khoản 1 Điều 24 Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định suất tái định cư tối thiểu sẽ được quy định bằng đất ở, nhà ở hoặc bằng nhà ở hoặc bằng tiền để phù hợp với việc lựa chọn của người được bố trí tái định cư. 

Trường hợp suất tái định cư tối thiểu được quy định bằng đất ở, nhà ở thì diện tích đất ở tái định cư không được nhỏ hơn diện tích tối thiểu và diện tích nhà ở tái định cư không được nhỏ hơn diện tích căn hộ tối thiểu.

Trường hợp suất tái định cư tối thiểu được quy định bằng nhà ở thì diện tích nhà ở tái định cư không được nhỏ hơn diện tích căn hộ tối thiểu.

Trường hợp suất tái định cư tối thiểu được tính bằng tiền thì khoản tiền cho suất tái định cư tối thiểu tương đương với giá trị một suất tái định cư tối thiểu bằng đất ở, nhà ở tại nơi bố trí tái định cư

Thứ ba, trường hợp người đang sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước nằm trong phạm vi thu hồi đất phải phá dỡ nhà mà không còn chỗ ở nào khác trong địa bàn cấp huyện nơi có đất thu hồi thì được hỗ trợ thuê nhà ở tại nơi tái định cư. Giá thuê nhà là giá thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước. Nhà thuê tại nơi tái định cư được Nhà nước bán cho người đang thuê theo quy định của pháp luật về nhà ở về bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước cho người đang thuê; trường hợp người đang sử dụng nhà ở bị thu hồi có nhu cầu và địa phương có quỹ đất ở, quỹ nhà ở tái định cư, nhà ở thương mại, nhà ở xã hội thì được xem xét giao đất ở có thu tiền sử dụng đất, bán nhà ở; trường hợp tự lo chỗ ở mới thì được hỗ trợ bằng tiền.

Cuối cùng, trường hợp thực hiện các dự án, mục đích quốc phòng, an ninh, giao thông, thủy lợi, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội phải thu hồi đất ở trong thửa đất có nhà ở mà người có đất thu hồi có nhu cầu tái định cư tại chỗ thông qua hoán đổi vị trí đất ở về phía sau trong phần diện tích đất nông nghiệp còn lại của thửa đất sau thu hồi thì việc bố trí tái định cư trong trường hợp này được thực hiện như sau:

- Bố trí tái định cư tại chỗ bằng hình thức cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với phần diện tích đất nông nghiệp sang đất ở trong hạn mức giao đất ở quy định tại khoản 2 Điều 195 và khoản 2 Điều 196 Luật Đất đai 2024;

- Miễn tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở khi bố trí tái định cư bằng diện tích đất ở thu hồi trong trường hợp người có đất thu hồi đồng ý phương án bồi thường về đất nông nghiệp đối với phần diện tích đất bị thu hồi.

Trên đây là hướng dẫn cho một số quy định về việc bố trí tái định cư cho người có đất bị Nhà nước bị thu hồi từ ngày 01/8/2024.