Tôi cho một công ty thuê nhà (nhà tôi có giấy chủ quyền và không có tranh chấp, đã có giấy phép xây dựng đứng tên tôi) để công ty bỏ 100% vốn đầu tư xây mới một văn phòng cho thuê với các điều kiện trong hợp đồng như sau: 1-/ Tôi được quyền đăng ký sở hữu nhà mới ngay khi họ xây dựng xong và công ty đó chỉ được quyền cho thuê lại hoặc sử dụng nhà trong thời hạn hợp đồng. Hết thời hạn hợp đồng, công ty đó phải giao trả nhà cho tôi ngay tức khắc, vô điều kiện và không được nhận bất kỳ khoản bồi hoàn nào. 2-/ Hằng tháng công ty thuê vẫn phải trả cho tôi một khoản tiền thuê nhà. Theo hướng dẫn của Cục Thuế TP.HCM thì chi phí đầu tư xây mới của công ty đó được xem là phần tiền thuê nhà trả trước một lần cho thời gian thuê thì: - Các hóa đơn chứng từ chi phí đầu tư xây mới, thuế giá trị gia tăng và lệ phí khi đăng ký quyền sở hữu nhà phải đứng tên chủ nhà. - Chủ nhà phải đăng ký hợp đồng thuê nhà với chi cục thuế địa phương nơi có nhà cho thuê, nộp thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp (nay đổi thành thuế thu nhập cá nhân) đối với hoạt động cho thuê nhà để được cấp hóa đơn xuất giao cho công ty thuê nhà làm chứng từ đầu vào. - Doanh thu tính thuế của chủ nhà là toàn bộ số tiền thu được, bao gồm cả chi phí đầu tư xây mới và tiền thuê chủ nhà nhận được hằng tháng. - Căn cứ hóa đơn thu tiền thuê nhà trả trước nhiều năm và tiền thuê nhà hằng tháng do chủ nhà giao, công ty phân bổ dần tiền thuê nhà vào chi phí khấu hao tài sản theo số năm sử dụng tài sản thuê. Sau khi được giải thích kỹ, tôi đã làm đúng theo hướng dẫn của Cục Thuế TP.HCM nhưng với những lý do: - Chi phí xây dựng mới của công ty sẽ không được tính vào khấu hao TSCĐ. - Thuế sau khi sử dụng nhà sẽ được công ty tính như thế nào? - Có thể dẫn đến tình trạng mất cân đối trong thu chi của công ty. - Và công ty sẽ bị thiệt hại nhiều khi đóng thuế thu nhập doanh nghiệp trong quá trình sử dụng nhà để cho thuê lại. Nay công ty thuê đã đề nghị tôi thay đổi điều kiện hợp đồng thuê nhà theo phương án sau: - Công ty bỏ tiền xây mới nhà. Các chứng từ hóa đơn xây mới do công ty đứng tên để công ty có thể hạch toán vào chi phí khấu hao tài sản cố định và thuận lợi trong việc tính thuế sau này. - Tôi được ký biên bản nghiệm thu công trình và được làm thủ tục đăng ký sở hữu tài sản. Tôi muốn hỏi: 1/ Tôi có được quyền mượn bộ hóa đơn chứng từ xây mới nhà do công ty đứng tên để làm căn cứ nộp thuế trước bạ nhà mới xây, và tôi có được quyền đứng tên hóa đơn thuế trước bạ nhà mới xây không? 2/ Sở Xây dựng TP.HCM có cho phép tôi làm thủ tục sở hữu tài sản khi tôi có đủ 4 thủ tục là: biên bản nghiệm thu công trình do tôi ký, giấy phép xây dựng đứng tên tôi, bản vẽ thiết kế đã được phê duyệt đứng tên tôi và biên lai thu thuế trước bạ đứng tên tôi mà không cần phải có các hóa đơn chứng từ xây mới đứng tên tôi? 3/ Khi hết thời hạn thuê, công ty thuê có quyền dùng các hóa đơn chứng từ xây mới do họ đứng tên như những chứng cứ chứng minh việc: trước đây họ đã bỏ tiền ra đầu tư xây mới nhà để họ sử dụng (hoặc cho thuê lại) và nay họ buộc gia đình chúng tôi phải trả lại cho công ty thuê bất kỳ một khoản tiền nào liên quan đến việc xây mới tòa nhà đó trước khi công ty thuê giao trả lại nhà cho gia đình chúng tôi không? Nếu có tranh chấp xảy ra với lý do này thì tòa án dân sự sẽ xử như thế nào? Liệu những điều kiện đã cam kết khi giao trả nhà đã được ràng buộc trong hợp đồng thuê (như đã nói ở phần đầu thư là: giao trả nhà ngay tức khắc, vô điều kiện và không được bồi hoàn…) có giá trị hơn các hóa đơn xây mới đứng tên công ty không? 4/ Những lý do công ty đưa ra như trên có đúng các quy định của Luật quản lý thuế không? Các hành động của công ty thuê và tôi như vậy (nếu xảy ra) có bị coi là hành động trốn thuế hoặc vi phạm pháp luật không?
Nếu trong hợp đồng thuê nhà giữa bạn và công ty có thể hiện rõ việc công ty đầu tư 100% vốn để xây dựng nhà của bạn và bạn sẽ được quyền sở hữu công trình xây dựng là căn nhà này, thì cho dù công ty nắm giữ đầy đủ các chứng từ, hóa đơn xây dựng, bạn vẫn hoàn toàn đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng đối với công trình xây dựng là nhà ở nêu trên, theo quy định tại Điều 7 Nghị định 95/2005/NĐ-CP ngày 15-7-2005 về việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, quyền sở hữu công trình xây dựng.
Theo quy định tại Điều 9 Nghị định 95/2005/NĐ-CP, để được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng là nhà ở nêu trên, bạn cần phải chuẩn bị hồ sơ để được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở (theo mẫu do Bộ Xây dựng hướng dẫn) gồm có: giấy phép xây dựng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bản vẽ công trình xây dựng.
Do đó, nếu bạn có đầy đủ các giấy tờ theo quy định nêu trên thì sẽ được xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở mà không cần phải có các hóa đơn, chứng từ xây dựng (Điều 9 Nghị định 95/2005/NĐ-CP).
Đối với việc công ty có được quyền đưa ra các hóa đơn chứng từ để yêu cầu bạn trả các chi phí xây dựng khi hết thời hạn hay không, thì còn tùy thuộc vào các điều khoản trong hợp đồng thuê nhà mà bạn đã giao kết với công ty.
Nếu trong hợp đồng thuê nhà giữa bạn và công ty có thỏa thuận rõ các điều kiện, quyền và nghĩa vụ giữa hai bên trong hợp đồng cũng như có đề cập đến việc công ty bỏ 100% vốn đầu tư xây dựng và bạn sẽ được quyền đăng ký quyền sở hữu công trình xây dựng là căn nhà nêu trên thì khi hết thời hạn thuê nhà (nếu hai bên không có thỏa thuận khác về việc công ty được gia hạn thời hạn thuê nhà), công ty không thể yêu cầu bạn trả bất cứ một khoản tiền nào liên quan đến việc công ty đầu tư xây dựng nhà nêu trên, nếu trong hợp đồng thuê nhà không có điều khoản liên quan đến việc bạn phải trả một khoản tiền khi hết thời hạn thuê nhà, và bạn không vi phạm thỏa thuận trong hợp đồng thuê nhà đã ký với công ty.
Nếu hợp đồng thuê nhà giữa bạn và công ty được xác lập hợp pháp (hợp đồng thuê nhà từ sáu tháng trở lên phải có công chứng, chứng thực và phải đăng ký) thì khi có tranh chấp xảy ra tòa án sẽ căn cứ vào các quy định trong hợp đồng thuê nhà đã ký giữa hai bên và các văn bản pháp luật liên quan để giải quyết tranh chấp. Bên nào có lỗi gây ra thiệt hại thì phải bồi thường.
Việc công ty yêu cầu được đứng tên trên các chứng từ, hóa đơn xây dựng để có cơ sở kê khai thuế, hạch toán vào chi phí khấu hao tài sản cố định là phù hợp với quy định của pháp luật về lĩnh vực thuế cũng như Luật xây dựng.