Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân trong vụ mua bán người

Chào anh, Ban biên tập xin giải đáp như sau:

1. Căn cứ để xác định nạn nhân trong vụ mua bán người

Theo Điều 27 Luật phòng, chống mua bán người 2011 được hướng dẫn tại Điều 5 Nghị định 62/2012/NĐ-CP thì một người được xác định là nạn nhân khi họ là đối tượng của một trong những hành vi sau đây:

- Mua bán người: Coi người như một loại hàng hóa để trao đổi bằng tiền hoặc lợi ích vật chất khác;

- Chuyển giao hoặc tiếp nhận người để:

+ Ép buộc bán dâm;

+ Ép buộc làm đối tượng sản xuất băng, đĩa hình, sách, tranh, ảnh, lịch và những hình thức khác có nội dung tuyên truyền lối sống đồi trụy, khiêu dâm;

+ Ép buộc biểu diễn cho người khác xem thân thế mình với mục đích kích động tình dục;

+ Làm nô lệ tình dục;

+ Cưỡng bức lao động;

+ Lấy các bộ phận cơ thể một cách bất hợp pháp;

+ Ép buộc đi ăn xin;

+ Ép buộc làm vợ hoặc chồng;

+ Ép buộc đẻ con trái ý muốn của họ;

+ Ép buộc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật;

+ Vì mục đích vô nhân đạo khác.

- Tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp người để thực hiện các hành vi quy định tại các Điểm a, b Khoản 1 Điều 5 Nghị định 62/2012/NĐ-CP hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.

2. Giấy tờ, tài liệu chứng nhận nạn nhân trong vụ mua bán người

3. Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân bị mua bán người

Giấy tờ, tài liệu chứng nhận nạn nhân trong vụ mua bán người được quy định tại Điều 28 Luật phòng, chống mua bán người 2011 bao gồm:

- Giấy xác nhận của cơ quan Công an huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh theo quy định tại khoản 4 Điều 24 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

- Giấy xác nhận của cơ quan giải cứu theo quy định tại Điều 25 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

- Giấy xác nhận của cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân.

- Giấy tờ, tài liệu do cơ quan nước ngoài cấp đã được cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài hoặc Bộ Ngoại giao Việt Nam hợp pháp hóa lãnh sự chứng minh người đó là nạn nhân.

3.1 Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân bị mua bán trong nước

3.2 Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân được giải cứu

Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân bị mua bán trong nước được quy định tại Điều 24 Luật phòng, chống mua bán người 2011 cụ thể:

Khai báo trực tiếp:

- Nạn nhân hoặc người đại diện hợp pháp của nạn nhân có thể đến UBND cấp xã hoặc cơ quan, tổ chức nơi gần nhất khai báo về việc bị mua bán.

- Cơ quan, tổ chức tiếp nhận khai báo có trách nhiệm chuyển ngay người đó đến UBND cấp xã nơi cơ quan, tổ chức có trụ sở.

- UBND cấp xã có trách nhiệm thông báo ngay với Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTBXH).

- Trong trường hợp cần thiết, UBND cấp xã đã tiếp nhận nạn nhân thực hiện việc hỗ trợ nhu cầu thiết yếu cho nạn nhân.

Thời hạn giải quyết xác minh nạn nhân:

- Trong thời hạn 03 ngày, kể từ khi nhận được thông báo của UBND cấp xã, Phòng LĐTBXH thực hiện việc tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân và phối hợp với cơ quan Công an cùng cấp xác định thông tin ban đầu về nạn nhân trong trường hợp họ chưa có một trong các giấy tờ, tài liệu quy định tại Điều 28 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

- Sau khi tiếp nhận, căn cứ vào giấy tờ, tài liệu quy định tại Điều 28 Luật phòng, chống mua bán người 2011 hoặc kết quả xác định thông tin ban đầu về nạn nhân, Phòng LĐTBXH xem xét để thực hiện việc hỗ trợ chi phí đi lại trong trường hợp nạn nhân tự trở về nơi cư trú;

- Đối với nạn nhân là trẻ em thì thông báo cho người thân thích đến nhận hoặc bố trí người đưa về nơi người thân thích cư trú;

- Trường hợp nạn nhân cần được chăm sóc về sức khỏe, tâm lý và có nguyện vọng được lưu trú tại cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân, nạn nhân là trẻ em không nơi nương tựa thì làm thủ tục chuyển giao cho cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân.

- Đối với người chưa có giấy tờ, tài liệu chứng nhận là nạn nhân thì Phòng LĐTBXH đề nghị cơ quan Công an cùng cấp tiến hành việc xác minh.

- Trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu của Phòng LĐTBXH, cơ quan Công an cùng cấp có trách nhiệm xác minh và trả lời bằng văn bản cho Phòng LĐTBXH.

- Đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn xác minh có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng.

- Trường hợp có đủ điều kiện xác định là nạn nhân thì cơ quan đã tiến hành xác minh cấp giấy xác nhận nạn nhân cho họ.

Như vậy, nạn nhân bị mua bán hoặc người đại diện hợp pháp của nạn nhân có thể khai báo trực tiếp với UBND cấp xã, cơ quan, tổ chức Nhà nước gần nhất để được giải quyết. Thời hạn giải quyết và cấp giấy xác nhận nạn nhân có thể trong 03 ngày đến 20 ngày kể từ khi tiếp nhận khai báo, đối với vụ việc phức tạp có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng hoặc có thể cấp giấy chứng nhận là nạn nhân ngay khi có đủ điều kiện xác minh.

3.3 Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân từ nước ngoài trở về

Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân được giải cứu được quy định tại Điều 25 Luật phòng, chống mua bán người 2011 cụ thể:

- Cơ quan Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển đã giải cứu nạn nhân có trách nhiệm:

+ Thực hiện hỗ trợ các nhu cầu thiết yếu cho nạn nhân trong trường hợp cần thiết;

+ Chuyển ngay người đó đến Phòng LĐTBXH gần nơi nạn nhân được giải cứu.

-  Cơ quan giải cứu có trách nhiệm cấp giấy xác nhận nạn nhân cho người được giải cứu trước khi chuyển giao;

Trường hợp người được giải cứu chưa được xác nhận là nạn nhân do chưa có đủ cơ sở thì sau khi tiếp nhận. Phòng LĐTBXH đề nghị cơ quan Công an cùng cấp xác minh nạn nhân theo quy định tại khoản 4 Điều 24 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

- Sau khi tiếp nhận nạn nhân, Phòng LĐTBXH thực hiện các quy định tại khoản 3 Điều 24 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

Trường hợp nạn nhân chưa được cơ quan giải cứu xác nhận là nạn nhân, thì trước khi thực hiện việc hỗ trợ chi phí đi lại hoặc chuyển giao nạn nhân cho cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân, Phòng LĐTBXH phối hợp với cơ quan Công an cùng cấp xác định thông tin ban đầu về nạn nhân.

Như vậy, cơ quan giải cứu có trách nhiệm tiếp nhận, xác minh thông tin và giải cứu nạn nhận, hỗ trợ nạn nhân và cấp giấy xác nhận là nạn nhân bị mua bán. Trường hợp nạn nhân chưa được cơ quan giải cứu xác nhận là nạn nhân thì các đơn vị, cơ quan có liên quan tiến hành xác minh thông tin ban đầu về nạn nhân.

3.3 Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân từ nước ngoài trở về

Thủ tục tiếp nhận, xác minh nạn nhân từ nước ngoài trở về được quy định tại Điều 26 Luật phòng, chống mua bán người 2011 cụ thể:

- Tiếp nhận, xác minh nạn nhân từ nước ngoài trở về qua cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự hoặc cơ quan khác được ủy quyền thực hiện chức năng lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài (sau đây gọi là Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài) được thực hiện như sau:

+ Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài tiếp nhận và xử lý thông tin, tài liệu về nạn nhân và phối hợp với Bộ Công an trong việc xác minh nhân thân của nạn nhân, cấp giấy tờ cần thiết, làm thủ tục đưa họ về nước;

+ Cơ quan có thẩm quyền của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng thực hiện việc tiếp nhận nạn nhân, nếu họ có nguyện vọng tự trở về nơi cư trú, thì hỗ trợ tiền tàu xe, tiền ăn trong thời gian đi đường và hướng dẫn họ làm thủ tục nhận chế độ hỗ trợ quy định tại các điều 34, 35, 36, 37 và 38 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

Trường hợp họ không có nơi cư trú hoặc có nguyện vọng được lưu trú tại cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân thì chuyển giao họ cho những cơ sở này.

Nạn nhân là trẻ em thì thông báo cho người thân thích đến nhận hoặc bố trí người đưa về nơi người thân thích cư trú;

Nạn nhân là trẻ em không nơi nương tựa thì làm thủ tục chuyển giao cho cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân.

- Tiếp nhận nạn nhân bị mua bán ra nước ngoài có đủ điều kiện trở về Việt Nam theo khuôn khổ thỏa thuận quốc tế song phương được thực hiện theo quy định của thỏa thuận quốc tế song phương đó.

- Tiếp nhận, xác minh nạn nhân bị mua bán ra nước ngoài tự trở về được thực hiện theo quy định tại Điều 24 Luật phòng, chống mua bán người 2011.

Như vậy, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài là cơ quan tiếp nhận, xác minh thông tin nạn nhân bị mua bán, đồng thời phối hợp với Bộ Công an hướng dẫn họ làm thủ tục và hỗ trợ các chi phí trong quá trình trở về.