So sánh phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại trong Luật thương mại

Chào chị, ban Biên tập xin giải đáp như sau:

1. Điểm giống nhau giữa phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại

Phạt vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại hợp đồng là hai chế định thường xuyên được áp dụng khi một trong các bên của quan hệ hợp đồng vi phạm các nghĩa vụ đã thỏa thuận. Về cơ bản hai hình thức này giống nhau ở một số điểm như:

- Phạt vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại đều được áp dụng đối với các hợp đồng có hiệu lực pháp lý.

- Đây đều là trách nhiệm pháp lý áp dụng với các chủ thể hợp đồng

- Đều được đặt ra nhằm bảo vệ quyền và lợi ích cơ bản của các bên

- Đều phát sinh khi có hành vi vi phạm của các chủ thể trong hợp đồng

- Đều là các quy định của pháp luật nhằm tác động vào ý thức tôn trọng pháp luật.

2. Điểm khác nhau giữa phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại

Về khái niệm:

- Phạt vi phạm: là việc bên bị vi phạm yêu cầu bên vi phạm trả một khoản tiền phạt do vi phạm hợp đồng nếu trong hợp đồng có thoả thuận, trừ các trường hợp miễn trách nhiệm quy định tại Điều 294 của Luật này. (Theo Điều 300 Luật thương mại 2005)

- Bồi thường thiệt hại là việc bên vi phạm bồi thường những tổn thất do hành vi vi phạm hợp đồng gây ra cho bên bị vi phạm. (Theo Điều 302 Luật thương mại 2005)

Về mục đích:

- Phạt vi phạm: Đây là chế tài nhằm bảo vệ quyền lợi ích cả 2 bên chủ thể, là trách nhiệm pháp lí nhằm nâng cao ý thức thực hiện hợp đồng.

- Bồi thường thiệt hại: Đây là chế tài nhằm bảo vệ lợi ích bên bị vi phạm, nhằm khôi phục, bù đắp những lợi ích vật chất bị mất của bên vi phạm.

Về điều kiện áp dụng:

- Phạt vi phạm: Áp dụng khi có thỏa thuận áp dụng, không cần có thiệt hại thực tế và chỉ cần chứng minh có vi phạm hợp đồng.

- Bồi thường thiệt hại: Áp dụng khi không cần có thỏa thuận áp dụng, có thiệt hại thực tế xảy ra, hành vi vi phạm là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thiệt hại và phải chứng minh có thiệt hại thực tế xảy ra.

Về mức áp dụng chế tài:

- Phạt vi phạm: Mức phạt hoặc tổng mức phạt đối với nhiều vi phạm do các bên thỏa thuận trong hợp đồng, nhưng không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm.

- Bồi thường thiệt hại: Bồi thường theo giá trị thiệt hại gồm giá trị tổn thất thực tế, trực tiếp mà bên bị vi phạm phải chịu do bên vi phạm gây ra và khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm

Như vậy, mức bồi thường thiệt hại xác định theo giá trị thiệt hại thực tế và lợi nhuận trực tiếp (nếu không có hành vi vi phạm)

Về mối quan hệ giữa phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại: 

- Trường hợp có thỏa thuận phạt vi phạm thì bên bị vi phạm có quyền áp dụng cả chế tài phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại;

- Trường hợp không thỏa thuận phạt vi phạm thì bên bị vi phạm chỉ có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Trân trọng!