Phân biệt phạm tội do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng và trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Tiêu chí so sánh

Phạm tội do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Khái niệm

Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Là trường hợp người bị kích động mạnh về tâm lý do hành vi trái pháp luật của người khác đối với mình hoặc đối với người thân thích của mình dẫn đến làm mất khả năng hạn chế và điều khiển hành vi mà thực hiện hành vi phạm tội đối với người đang có hành vi trái pháp luật nêu trên.

Trạng thái kích động

Người phạm tội có thể có hoặc không trong trạng thái tinh thần bị kích động.

Trạng thái tinh thần bị kích động là biểu hiện đặc trưng của phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.

Trách nhiệm hình sự

Người phạm tội do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm về hành vi vượt quá của mình.

Phạm tội trong tình thần bị kích động mạnh là một trong những căn cứ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Đặc trưng

Phải là hành vi chống trả vượt quá mức cần thiết.

Để xem xét vấn đề này phải xem xét toàn diện những tình tiết có liên quan đến hành vi xâm hại và hành vi phòng vệ như: khách thể cần bảo vệ; mức độ thiệt hại do hành vi xâm hại có thể gây ra hoặc đã gây ra và do hành vi phòng vệ gây ra; vũ khí, phương tiện, phương pháp mà hai bên đã sử dụng; nhân thân của người xâm hại;

“Trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” là nhân tố chính làm giảm đi đáng kể khả năng tự chủ và điều khiển hành vi của mình (chứ không phải mất hẳn khả năng đó) và kết quả là hành vi phạm tội xảy ra.

Các yếu tố cấu thành

- Về phía nạn nhân: là người đang có hành vi xâm phạm đến các lợi ích của NN, của tổ chức, của cá nhân người phòng vệ hoặc của người khác. Hành vi xâm phạm này phải là hành vi có tính chất nguy hiểm đáng kể. Mức độ đáng kể ở đây là tuỳ thuộc vào tính chất quan trọng của quan hệ xã hội bị xâm phạm,

- Về phía người phòng vệ: gây thiệt hại tính mạng hoặc sức khoẻ về cho người có hành vi xâm phạm.

- Hành vi chống trả vượt quá mức cần thiết: là việc phòng vệ chống trả quá mức cần thiết không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại thì hành vi đó đã vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.

- Trạng thái tinh thần của người phạm tội phải ở trạng thái bị kích động: là người không còn nhận thức đầy đủ về hành vi của mình như lúc bình thường, nhưng chưa mất hẳn khả năng nhận thức. Trạng thái này chỉ xảy ra trong chốc lát, sau đó tinh thần của họ trở lại bình thường như trước

- Phải có hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác

- Hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác phải là nguyên nhân làm cho người phạm tội  bị kích động mạnh về tinh thần

Các tội liên quan

- Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội (Điều 126 BLHS 2015)

-  Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội (Điều 136 BLHS 2015). 

- Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Điều 125 BLHS 2015)

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Điều 135 BLHS 2015)

Các bản án liên quan

- Bản án về tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng số 35/2018/HSPT

- Bản án về tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng số 15/2021/HS-ST

- Bản án về tội cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng số 05/2022/HS-ST

- Bản án về tội cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng số 17/2022/HS-ST

- Bản án về cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh số 02/2022/HS-ST

- Bản án về tội cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh số 06/2022/HS-ST

- Bản án về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh số 06/2022/HS-PT

- Bản án về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh số 409/2021/HS-PT