Lưu ý khi xác định thời hiệu khởi kiện trong vụ án dân sự
Chào chị, Ban Biên tập xin giải đáp thắc mắc như sau:
1. Thời hiệu khởi kiện là gì?
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015 thì thời hiệu khởi kiện là “Thời hạn mà chủ thể được quyền yêu cầu Tòa án giải quyết việc dân sự để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp”
Theo đó, Thời hiệu là thời gian do luật quy định, mang tính chất bắt buộc phải tuân thủ. Hết thời hiệu khởi kiện chủ thể có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm sẽ mất quyền khởi kiện theo quy định của pháp luật, không được pháp luật bảo vệ; bên có nghĩa vụ không bị cưỡng chế bắt buộc thực hiện nghĩa vụ.
2. Xác định thời hiệu khởi kiện?
2. 1. Thời hiệu khởi kiện
Thời hiệu khởi kiện được quy định tại Bộ luật Dân sự và một số các văn bản luật chuyên ngành khác như Luật Thương mại, Bộ luật Lao động, Luật Trọng tài thương mại, Luật Hàng hải, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam,...
Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà pháp luật quy định từng thời hiệu khởi kiện khác nhau, cụ thể như:
Vụ án/Yêu cầu dân sự | Thời hiệu | Căn cứ pháp lý |
Khởi kiện về tranh chấp hợp đồng dân sự | 03 năm kể từ ngày người yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm | Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015 |
Khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại | 03 năm kể từ ngày người yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích của mình hợp pháp bị xâm phạm | Điều 588 Bộ luật Dân sự 2015 |
Khởi kiện về thừa kế đối với yêu cầu chia di sản | - Đối với động sản: 10 năm - Đối với bất động sản: 30 năm | Khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 |
Yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác | 10 năm | Khoản 2 Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 |
Yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại | 03 năm kể từ thời điểm mở thừa kế | Khoản 3 Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 |
Quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài | Xác định theo pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự đó | Điều 671 Bộ luật Dân sự 2015 |
Khởi kiện về hư hỏng, mất mát hàng hóa | 01 năm kể từ ngày trả hàng hoặc lẽ ra phải trả hàng cho người nhận hàng | Điều 169 Bộ Luật Hàng hải Việt Nam 2015 |
Khởi kiện về việc thực hiện hợp đồng vận chuyển theo chuyến | 02 năm kể từ ngày người khởi kiện biết hoặc phải biết quyền lợi của mình bị xâm phạm | Điều 195 Bộ Luật Hàng hải Việt Nam 2015 |
Yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp lao động cá nhân | 01 năm kể từ ngày phát hiện ra hành vi mà bên tranh chấp cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm | Điều 190 Bộ luật Lao động 2019 |
Khởi kiện áp dụng đối với các tranh chấp thương mại | 02 năm kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm | Điều 319 Luật Thương mại 2005 |
Thời hiệu khởi kiện theo thủ tục trọng tài | 02 năm kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm | Điều 33 Luật Trọng tài thương mại 2010 |
Khởi kiện về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người vận chuyển đối với thiệt hại xảy ra cho hành khách, hành lý, hàng hóa | 02 năm kể từ ngày tàu bay đến địa điểm đến, ngày tàu bay phải đến địa điểm đến hoặc từ ngày việc vận chuyển bị chấm dứt, tùy thuộc vào thời điểm nào muộn nhất |
2.2. Trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện
Để tính thời hiệu khởi kiện chính xác cần xác định được thời điểm bắt đầu tính thời hiệu. Thời hiệu được tính từ thời điểm bắt đầu ngày đầu tiên của thời hiệu đến thời điểm kết thúc ngày cuối cùng của thời hiệu.
Tuy nhiên, tại Điều 155 Bộ luật dân sự 2015 quy định các trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện bao gồm:
- Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản;
- Yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
- Tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai 2013;
- Trường hợp khác do luật quy định.
Đồng thời, theo quy định tại Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015, trong một số trường hợp, các mốc thời gian sau đây sẽ không được tính vào thời hiệu khởi kiện, cụ thể:
- Sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan làm cho chủ thể có quyền khởi kiện, quyền yêu cầu không thể khởi kiện, yêu cầu trong phạm vi thời hiệu;
Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép;
Trở ngại khách quan là những trở ngại do hoàn cảnh khách quan tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ dân sự không thể biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện được quyền, nghĩa vụ dân sự của mình.
- Chưa có người đại diện trong trường hợp người có quyền khởi kiện, người có quyền yêu cầu là người chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự;
- Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự chưa có người đại diện khác thay thế trong các trường hợp sau:
+ Người đại diện chết nếu là cá nhân, chấm dứt tồn tại nếu là pháp nhân;
+ Người đại diện vì lý do chính đáng mà không thể tiếp tục đại diện được.
Trân trọng!
(028) 3930 3279 
Hỗ trợ trực tuyến 
0906 22 99 66 
