Khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) là gì? Tổng hợp các bản án liên quan

Khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) là gì?

IUU là viết tắt của Illegal, unreported and unregulated fishing, nghĩa là khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định. Đây được xem là hoạt động đánh bắt cá trái với các biện pháp bảo tồn và quản lí ở khắp nơi trên thế giới.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 60 Luật Thủy sản 2017 thì những hành vi bị coi là khai thác thủy sản bất hợp pháp bao gồm:

- Khai thác thủy sản không có giấy phép;

- Khai thác thủy sản trong vùng cấm khai thác, trong thời gian cấm khai thác; khai thác, vận chuyển thủy sản cấm khai thác; khai thác loài thủy sản có kích thước nhỏ hơn quy định; sử dụng nghề, ngư cụ khai thác bị cấm;

- Khai thác trái phép loài thủy sản thuộc Danh mục loài thủy sản nguy cấp, quý, hiếm;

- Khai thác thủy sản trái phép trong vùng biển thuộc quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực, quốc gia và vùng lãnh thổ khác;

- Khai thác thủy sản vượt sản lượng theo loài, khai thác sai vùng, quá hạn ghi trong giấy phép;

- Che giấu, giả mạo hoặc hủy chứng cứ vi phạm quy định liên quan đến khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản;

- Ngăn cản, chống đối người có thẩm quyền thực hiện kiểm tra, giám sát sự tuân thủ các quy định về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản;

- Chuyển tải hoặc hỗ trợ cho tàu đã được xác định có hành vi khai thác thủy sản bất hợp pháp, trừ trường hợp bất khả kháng;

- Không trang bị hoặc trang bị không đầy đủ hoặc không vận hành thiết bị thông tin liên lạc và thiết bị giám sát hành trình theo quy định;

- Không có Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định;

- Tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, chuyển khẩu, quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam thủy sản, sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác thủy sản bất hợp pháp;

- Không ghi, ghi không đầy đủ, không đúng, không nộp nhật ký khai thác thủy sản, không báo cáo theo quy định;

- Sử dụng tàu cá không quốc tịch hoặc mang quốc tịch của quốc gia không phải là thành viên để khai thác thủy sản trái phép trong vùng biển quốc tế thuộc thẩm quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực;

- Sử dụng tàu cá để khai thác thủy sản không theo quy định về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong vùng biển quốc tế không thuộc thẩm quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực.

Theo đó, tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định trên thì tùy theo mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) là gì? Tổng hợp các bản án liên quan (hình từ internet)

Tổng hợp các bản án về khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU)

- Bản án về tội gây rối loạn hoạt động của phương tiện điện tử số 10/2025/HS-PT

+ Nội dung vụ án: Trương Văn S làm nghề Thuyền trưởng, thường xuyên ra biển đánh bắt thủy sản, am hiểu vùng biển, tọa độ và các thiết bị giám sát hành trình của tàu cá. Trong thời gian đánh bắt, S biết có nhiều tàu cá tháo thiết bị giám sát hành trình (viết tắt VMS, hộp đen), gửi các phương tiện khác cất giữ (trong phạm vi vùng biển nước Việt Nam), sau đó điều khiển tàu ra vùng biển nước ngoài, khai thác thủy sản trái phép để không bị phát hiện.

S muốn tăng thêm thu nhập bằng cách cất giữ thiết bị giám sát hành trình của các tàu cá nên đã chuẩn bị công cụ cất giữ thiết bị giám sát hành trình, những công cụ này S kết thành 04 bộ để đựng các thiết bị giám sát hành trình thả xuống biển, tránh việc phát tín hiệu tập trung một vị trí để cơ quan chức năng phát hiện.

Đến ngày 04/9/2024, S thuê một tàu cá trọng tải 7,24 tấn ra biển câu mực, cào ghẹ. S thông báo sử dụng điện thoại số 0347.118.xxx và 0944.102.xxx cho một số ghe đi biển khác về việc S có nhận cất giữ thiết bị giám sát hành trình tàu cá, để mọi người biết liên lạc với S.

Quá trình điều tra, xác định từ ngày 25/9/2024 đến ngày 12/10/2024, S đã 05 lần nhận 09 thiết bị giám sát hành trình của 09 tàu cá khác nhau.

+ Nhận định của Tòa án: Việc tháo gỡ, gửi và lưu giữ thiết bị giám sát hành trình tàu cá đã làm cho đơn vị quản lý hệ thống (Trung tâm Đăng kiểm tàu cá trực thuộc Sở N) không thể giám sát hoạt động của các tàu cá sau khi thiết bị bị tháo rời khỏi tàu. Điều này đã gây gián đoạn trong việc xác định vị trí tàu cá theo thời gian thực và làm cho cơ sở dữ liệu trên hệ thống không đảm bảo đúng quy định

Hành vi phạm tội của các bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, gây rối loạn, gián đoạn hoạt động của thiết bị giám sát hành trình tàu cá trên vùng biển, xâm phạm trực tiếp sự quản lý, giám sát, điều hành của cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực khai thác thủy sản.

- Bản án về tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản số 249/2023/HS-ST

+ Nội dung vụ án: Lê Sỹ M đứng tên đăng ký chủ sở hữu tàu có biển số QN -90835-TS, dùng làm phương tiện đánh bắt thủy sản, theo giấy phép khai thác thủy sản được khai thác nguồn lợi thủy sản, nghề chính lưới rê; nghề phụ lưới kéo và hoạt động vùng Lộng có thời hạn đến ngày 02/9/2024.

Quá trình hoạt động, ngày 13/01/2023, M và H bị Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng phương tiện tàu vỏ gỗ số hiệu QN-90835-TS có chiều dài lớn nhất là 12,9 mét để khai thác thủy sản trong khu vực cấm khai thác (khu vực biển Hòn Soi Sim, Vịnh Hạ Long, thành phố Hạ Long). Sau khi bị xử phạt, Lê Sỹ M đã chấp hành việc khai thác thủy sản ngoài khu vực Vịnh Hạ Long. Tuy nhiên, để đánh bắt được nhiều tôm, cá hơn M đã không dùng phương pháp đánh bắt bằng nghề lưới rê, lưới kéo theo giấy phép khai thác được cấp mà mua các công cụ gồm ắc quy, dây điện đấu nối với nhau tạo ra dòng điện phục vụ việc khai thác thủy sản ngoài khơi xa.

+ Nhận định của Tòa án: Hội đồng xét xử thấy có đủ cơ sở kết luận: hồi 5 giờ 45 phút ngày 29/6/2023, tại khu vực biển hòn Sim Soi thuộc Vịnh Hạ Long, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh (tọa độ 20050’55.6’’N, 107003’52.3’’E), khu vực vùng lõi cấm đánh bắt thủy sản, là Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, không được tổ chức khai thác thủy sản nhưng Lê Sỹ M, Tô Văn H đã có hành vi khai thác thủy sản gồm 01 kg cá nhạc, 05 kg tôm mùa, 01 kg cá nanh, trị giá 910.000 (chín trăm mười nghìn) đồng, thì bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Hạ Long phát hiện thu giữ vật chứng.

Hành vi như nêu trên của các bị cáo Lê Sỹ M, Tô Văn H đã đủ yếu tố cấu thành tội “Hủy hoại nguồn lợi thủy sản” theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 242 của Bộ luật Hình sự.

- Bản án về tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản số 48/2023/HS-PT

+ Nội dung vụ án: Bị cáo Vũ Văn B đứng tên đăng ký chủ sở hữu tàu có biển số QN-3346-TS, dùng làm phương tiện đánh bắt thủy sản, theo giấy phép khai thác thủy sản cấp được khai thác nguồn lợi thủy sản bằng lưới rê, hoạt động ven biển tỉnh Quảng Ninh (trừ vùng cấm) có thời hạn đến ngày 20/12/2022.

B biết việc sử dụng kích điện đánh bắt thủy sản dễ hơn, hiệu quả hơn việc thực hiện đánh bắt lưới như thông thường. Tháng 8/2022. B mua bộ kích điện, mục đích để đánh bắt thủy sản và thuê anh Bùi Thành C làm việc tại tàu theo sự chỉ đạo của B như: cùng kéo, thả lưới để khai thác thủy sản, phân loại thủy sản đã được khai thác.... Với phương thức đấu nối từ một ắc quy đến một bộ kích điện rồi từ bộ kích điện nối đến miệng của lưới đánh cá cuộn trên hệ thống tời gắn cố định trên tàu. Khi hoạt động khai thác, B cùng C sử dụng hệ thống tời để thả lưới (có gắn 02 ván chã bằng gỗ có viền bọc kim loại) xuống dưới biển, khi lưới chìm xuống dưới ở độ sâu khoảng 50 mét, B bật kích điện để tạo ra dòng điện từ ắc quy qua bộ kích điện đến miệng lưới rồi B điều khiển tàu di chuyển xung quanh vị trí khu vực khai thác, quá trình tải di chuyển sẽ kéo theo lưới ở dưới biển chạy theo, dòng điện ở miệng lưới tác động đến các loại thuỷ sản ở gần miệng lưới, làm những loại thuỷ sản bị yếu đi và chui vào bên trong lưới. Mỗi lần hoạt động khai thác như vậy, B sẽ điều khiển tàu kết hợp dùng dòng điện trong vòng khoảng 03 giờ thì dừng, sau đó B sẽ ngắt dòng điện rồi cùng C thu lưới, phân loại thuỷ sản rồi mang đi bán kiếm lời.

+ Nhận định của Tòa án: Lời khai nhận của bị cáo phù hợp với lời khai của người làm chứng về thời gian, địa điểm bị cáo thực hiện hành vi dùng kích điện đánh bắt thủy sản; phù hợp với Biên bản kiểm tra phương tiện có liên quan đến tội phạm, vi phạm hành chính về tài nguyên, biên bản khám nghiệm hiện trường, sơ đồ hiện trường, biên bản niêm phong đồ vật, tài liệu bị tạm giữ, biên bản xác định loài, số lượng và tình trạng tang vật và các tài liệu có trong hồ sơ vụ án. Do đó, việc Tòa án nhân dân thành phố Hạ Long xét xử bị cáo về tội: “Hủy hoại nguồn lợi thủy sản” theo điểm quy định tại điểm a, b khoản 1 Điều 242 Bộ luật hình sự là có căn cứ pháp luật.