Tại tiểu mục 7.1 Mục 7 Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC (Hướng dẫn Bộ luật Hình sự 1999) có định nghĩa về hành vi ngược đãi, hành hạ như sau:
7. Về tội ngược đãi, hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình (Điều 151 BLHS)
7.1. Hành vi ngược đãi, hành hạ thông thường được hiểu là việc đối xử tồi tệ về ăn, mặc, ở và về các mặt sinh hoạt hàng ngày khác đối với người thân như: nhiếc móc, bắt nhịn ăn, nhịn uống, bắt chịu rét, mặc rách một cách không bình thường hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể người bị hại như: đánh đập, giam hãm,... làm cho người bị hại bị đau đớn về thể xác và tinh thần.
…
Bên cạnh đó, tại tiểu mục 7.3 Mục 7 Thông tư Liên tịch 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC quy định đối tượng bị xâm hại trong cấu thành tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng là những người sau đây:
- Ông bà, bao gồm ông bà nội, ông bà ngoại;
- Cha mẹ, bao gồm cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế;
- Vợ chồng theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình;
- Con, bao gồm con đẻ (con trong giá thú và con ngoài giá thú); con nuôi; con rể; con dâu; con riêng của vợ hoặc con riêng của chồng;
- Cháu, bao gồm cháu nội, cháu ngoại;
- Người có công nuôi dưỡng mình là anh chị em, cô, dì, chú, bác, bà con thân thích hoặc những người khác đã hoặc đang nuôi dưỡng người thực hiện hành vi ngược đãi, hành hạ.
Như vậy, hành hạ cha mẹ, vợ chồng, con cái được hiểu là hành vi đối xử tồi tệ về ăn, mặc, ở và về các mặt sinh hoạt hàng ngày khác đối với những đối tượng nêu trên như: nhiếc móc, bắt nhịn ăn, nhịn uống, bắt chịu rét, mặc rách một cách không bình thường hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể người bị hại như: đánh đập, giam hãm,... làm cho người bị hại bị đau đớn về thể xác và tinh thần.
Căn cứ tại Điều 185 Bộ luật hình sự 2015 quy định về tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình như sau:
Khung 1: Người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
- Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;
- Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
Khung 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
- Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;
- Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.
Như vậy, người nào có hành vi hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con cái nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt cao nhất là 05 năm tù.
Dưới đây là một số bản án về tội hành hạ cha mẹ, vợ chồng, con cái:
STT | Tên bản án | Ngày ban hành | Tòa xét xử |
1 | Bản án về tội hành hạ vợ và tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép vũ khí quân dụng số 22/2023/HS-ST | 22/02/2023 | Tòa án nhân dân huyện C, tỉnh B |
2 | Bản án về tội hành hạ vợ số 59/2022/HS-ST | 29/12/2022 | Tòa án nhân dân huyện C, tỉnh Đồng Tháp |
3 | Bản án về tội hành hạ cha mẹ số 51/2021/HS-ST | 15/12/2021 | Tòa án nhân dân thành phố H, tỉnh Hà Giang |
4 | Bản án về tội hành hạ vợ số 24/2021/HS-ST | 16/11/2021 | Tòa án nhân dân huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La |
5 | Bản án về tội cố ý làm hư hỏng tài sản và hành hạ cha mẹ số 98/2021/HS-ST | 27/09/2021 | Tòa án Nhân dân huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai |
6 | Bản án về tội hành hạ vợ chồng số 35/2021/HS-ST | 11/08/2021 | Toà án nhân dân thị xã B, tỉnh Quảng Bình |
7 | Bản án về tội hành hạ cha mẹ số 53/2021/HS-ST | 10/08/2021 | Tòa án nhân dân huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai |
8 | Bản án về tội cố ý gây thương tích và tội hành hạ con số 40/2021/HS-ST | 18/05/2021 | Tòa án nhân dân huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên |
9 | Bản án về tội cố ý gây thương tích và tội hành hạ con, cháu số 39/2021/HS-ST | 12/05/2021 | Tòa án nhân dân huyện XM, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu |
10 | Bản án về tội hành hạ cha mẹ số 08/2021/HS-ST | 05/02/2021 | Tòa án nhân dân huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp |
11 | Bản án về tội hành hạ con số 04/2021/HS-ST | 02/02/2021 | Tòa án nhân dân huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước |
12 | Bản án về tội hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình số 04/2021/HS-ST | 28/01/2021 | Tòa án nhân dân huyện G, tỉnh N |
13 | Bản án về tội hành hạ mẹ số 03/2021/HS-ST | 20/01/2021 | Tòa án nhân dân huyện T, tỉnh T |
14 | Bản án về tội hành hạ cha mẹ số 80/2020/HS-PT | 04/08/2020 | Tòa án nhân dân tỉnh Tiền Giang |
15 | Bản án về tội hành hạ người khác số 03/2019/HS-ST | 15/03/2019 | Tòa án nhân dân huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng |
16 | Bản án về tội hành hạ con số 59/2018/HS-ST | 14/08/2018 | Tòa án nhân dân thành phố Vĩnh Long |