Đòi lại phần tài sản thừa kế theo pháp luật

Cụ thể tại bản án dân sự sơ thẩm 1636/2020/DSST ngày 28/09/2020 về tranh chấp thừa kế có nội dung cụ thể như sau:

“Ông Vũ Hữu B sinh năm 1926, chết ngày 05/9/2004 và bà Phạm Thị H2 sinh năm 1918, chết ngày 25/6/1988 (không để lại di chúc) có tất cả 09 người con chung là các ông/bà Vũ Thị Ngọc L, Vũ Hữu D, Vũ Anh Đ, Vũ Hữu M, Vũ Thị Q, Vũ Thị H, Vũ Thị H1, Vũ Thị P1 và Vũ Thị Đ1. Trong quá trình chung sống, ông B, bà H2 đã tạo lập được một phần nhà đất tọa lạc tại địa chỉ số 198/25 PVT, Phường A, quận C, Thành phố Hồ Chí Minh. Năm ông B chết để lại di chúc cho ông M được hưởng toàn bộ di sản thừa kế của ông M.

Các ông/bà Vũ Thị Ngọc L, Vũ Hữu D, Vũ Anh Đ, Vũ Thị Q, Vũ Thị H1, Vũ Thị P1, Vũ Thị Đ1 đều tự nguyện tặng cho bà H phần di sản thừa kế mà họ được hưởng trong khối di sản do bà H2 để lại. Bà H đã nhiều lần đề nghị ông M phân chia khối di sản thừa kế nói trên nhưng ông M không đồng ý.”

Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh quyết định:

- Bà H2 chết năm 1988 không để lại di chúc, cha bà H2 là ông S chết năm 1952, mẹ bà H2 là bà Đ2 chết năm 1973, do đó những người thừa kế theo pháp luật của bà H2 gồm chồng bà H2 các con của bà H2. Phần di sản bà H2 để lại là ½ giá trị nhà đất tại số 198/25 PVT, mỗi người sẽ được hưởng 1/20 phần giá trị nhà đất.

- Ông B chết năm 2004 có để lại Di chúc cho ông M được hưởng toàn bộ di sản thừa kế của ông bao gồm ½ giá trị nhà đất tại số 198/25 (là tài sản của ông B trong khối tài sản chung của ông với bà H2 và 1/20 giá trị nhà đất trên là di sản thừa kế mà ông được nhận thừa kế theo pháp luật do bà H2 để lại. cùng với sự thỏa thuận của các đương sự tại Biên bản hòa giải ngày 07/9/2020 và sự tự nguyện của các bên:

- Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.

- Bà Vũ Thị H và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan – các ông/bà Vũ Thị Ngọc L, Vũ Hữu D, Vũ Anh Đ, Vũ Thị Q, Vũ Thị H1, Vũ Thị P1, Vũ Thị Đ1 được hưởng phần di sản thừa kế do bà H2 để lại là 8/20 tỷ lệ nhà đất tại số 198/25 PVT. Tuy nhiên, do các ông/bà Vũ Thị Ngọc L, Vũ Hữu D, Vũ Anh Đ, Vũ Thị Q, Vũ Thị H1, Vũ Thị P1, Vũ Thị Đ1 đã tự nguyện để lại cho bà H được hưởng phần di sản thừa kế của họ.

Về thừa kế giữa các con, thành viên trong gia đình được Bộ luật Dân sự 2015 có quy định như sau:

Điều 649. Thừa kế theo pháp luật

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

...

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, Tòa án thực hiện việc chia thừa kế của phần di sản mà bà H2 chết không để lại di chúc tương ứng với ½ giá trị mảnh đất. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Điều 659. Phân chia di sản theo di chúc

Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Điều 660. Phân chia di sản theo pháp luật

2. Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật; nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật; nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được bán để chia.

Tòa án công nhận phần di nguyện mà ông B là toàn bộ tài sản (1/2 giá trị tài sản + 1/20 giá trị tài sản được thừa kế theo pháp luật từ phần di sản của bà H2) để lại cho ông M. Chỉ xét đến việc chia lại phần thừa kế theo pháp luật trước đó mà bà H2 chết để lại chưa lập di chúc vì vậy chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà H là có cơ sở. Đồng thời đây là một vụ án tranh chấp tài sản thừa kế không phức tạp nên dựa vào các tài liệu chứng cứ, biên bản thỏa thuận giữa các bên mà Tòa án đưa ra phán quyết bảo đảm tối đa quyền và lợi ích của các bên.

Như vậy, cách chia di sản thừa kế của Tòa án như trên là bảo đảm thực hiện đúng quy định pháp luật, hoàn thành di nguyện của người đã mất và không làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.