Cơ sở cai nghiện ma túy công lập do Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định thành lập và phải bố trí các khu sau theo quy định tại khoản 2 Điều 35 Luật Phòng, chống ma túy 2021:
- Khu lưu trú tạm thời đối với người được đề nghị xác định tình trạng nghiện ma túy và người trong thời gian lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
- Khu cai nghiện ma túy bắt buộc;
- Khu cai nghiện ma túy tự nguyện;
- Khu cai nghiện cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi;
- Khu cai nghiện cho người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, nhóm B theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm;
- Khu cai nghiện cho người có hành vi gây rối trật tự, vi phạm nội quy, quy chế của cơ sở cai nghiện ma túy.
Trong các khu nêu trên phải bố trí khu riêng cho nam giới, nữ giới. Người có sự khác nhau giữa thực thể và giới tính ghi trong hồ sơ, lý lịch được quản lý tại phòng riêng trong khu vực theo giới tính biểu hiện trên thực thể học viên.
Các hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy công lập theo quy định tại khoản 4 Điều 35 Luật này bao gồm:
- Tiếp nhận và tổ chức thực hiện cai nghiện ma túy cho người nghiện ma túy bị đưa vào cơ sở và người nghiện ma túy tự nguyện cai nghiện;
- Thực hiện việc xác định tình trạng nghiện ma túy;
- Tiếp nhận, quản lý, giáo dục, tư vấn, điều trị hội chứng cai, điều trị rối loạn tâm thần và các bệnh khác đối với người đang trong thời gian lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở.
Điều kiện hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy công lập như cơ sở vật chất, trang thiết bị của cơ sở và điều kiện về nhân sự được quy định tại Điều 6, 7, 8 Nghị định 116/2021/NĐ-CP. Đồng thời, quyền và trách nhiệm của cơ sở cai nghiện ma túy công lập được quy định tại khoản 5, 6 Điều 35 Luật Phòng, chống ma túy 2021.
Cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện do cá nhân, tổ chức kinh doanh dịch vụ cai nghiện ma túy thành lập. Điều kiện, thẩm quyền, trình tự, thủ tục cấp, thu hồi giấy phép hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện được quy định tại Mục 2 Chương II Nghị định 116/2021/NĐ-CP.
Cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện có các quyền sau theo quy định tại khoản 2 Điều 36 Luật Phòng, chống ma túy 2021:
- Tiếp nhận người nghiện ma túy vào cai nghiện ma túy tự nguyện phù hợp với khả năng tiếp nhận của cơ sở cai nghiện;
- Thu các khoản chi phí liên quan đến cai nghiện ma túy;
- Hưởng chế độ ưu đãi theo quy định.
Ngoài những quyền vừa nêu, cơ sở còn có các trách nhiệm sau:
- Tuân thủ quy trình cai nghiện ma túy;
- Tôn trọng tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người cai nghiện;
- Bảo đảm quyền của người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi trong thời gian cai nghiện;
- Người đứng đầu cơ sở cai nghiện ma túy có trách nhiệm bảo đảm điều kiện hoạt động của cơ sở; niêm yết công khai chi phí liên quan đến cai nghiện ma túy tại cơ sở theo quy định;
- Phòng, chống thẩm lậu ma túy vào cơ sở;
- Bố trí các khu hoặc phòng riêng khi tiếp nhận các đối tượng là người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, nhóm B theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm 2007, nữ giới; người có sự khác nhau giữa thực thể và giới tính ghi trong hồ sơ, lý lịch được quản lý tại phòng riêng trong khu vực theo giới tính biểu hiện trên thực thể học viên;
- Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày người cai nghiện được tiếp nhận hoặc tự ý chấm dứt việc sử dụng dịch vụ hoặc hoàn thành quy trình cai nghiện ma túy phải thông báo cho UBND cấp xã nơi người đó đăng ký cai nghiện ma túy tự nguyện.
Việc cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện ma túy được quy định tại Điều 31 Luật Phòng, chống ma túy 2021, cụ thể:
- Thời hạn cai nghiện ma túy tự nguyện trong trường hợp này là từ đủ 06 tháng đến 12 tháng.
- Người cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện ma túy khi hoàn thành ít nhất 03 giai đoạn sau theo quy định tại điểm a, b và c khoản 1 Điều 29 Luật Phòng, chống ma túy 2021 được hỗ trợ kinh phí:
+ Tiếp nhận, phân loại.
+ Điều trị cắt cơn, giải độc, điều trị các rối loạn tâm thần, điều trị các bệnh lý khác.
+ Giáo dục, tư vấn, phục hồi hành vi, nhân cách.
- Những trách nhiệm của người cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện gồm:
+ Thực hiện đúng, đầy đủ các quy định về cai nghiện ma túy tự nguyện và tuân thủ hướng dẫn của cơ quan chuyên môn;
+ Nộp chi phí liên quan đến cai nghiện ma túy theo quy định. Trường hợp người cai nghiện có hoàn cảnh khó khăn được xét giảm hoặc miễn chi phí phải nộp.
- Cơ sở cai nghiện có trách nhiệm cấp giấy xác nhận hoàn thành cai nghiện ma túy tự nguyện cho người cai nghiện. Về thủ tục tiếp nhận, thực hiện cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện ma túy được hướng dẫn từ Điều 35 đến Điều 38 Nghị định 116/2021/NĐ-CP.