Các trường hợp áp dụng Công ước viên 1980 trong việc mua bán hàng hóa quốc tế?

Xin chào anh, Biên tập xin giải đáp như sau:

1. Mua bán hàng hóa quốc tế là gì?

Tại Điều 27 Luật Thương mại 2005 có quy định về việc mua bán hàng hóa quốc tế như sau:

Mua bán hàng hoá quốc tế là hoạt động mua bán của thương nhân được thực hiện dưới các hình thức xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập và chuyển khẩu.

Bên cạnh đó, việc mua bán hàng hoá quốc tế phải được thực hiện trên cơ sở hợp đồng bằng văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương.

Trong việc mua bán hàng hóa quốc tế, Công ước viên 1980 được xem như là một văn bản hài hòa và thành công khi có thể thống nhất được nhiều quốc gia đồng ý áp dụng và gia nhập công ước này.

2. Đặc điểm của hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế

Thứ nhất, chủ thể của hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế là các cá nhân, tổ chức có trụ sở ở các quốc gia khác nhau. Các chủ thể này thường khác nhau về hệ thống luật quốc nội điều chỉnh và tư cách pháp lý độc lập trong quan hệ hợp đồng là bên bán hoặc bên mua.

Thứ hai, đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế là tài sản có thể di chuyển được. Chỉ tài sản có thể di chuyển qua biên giới của các quốc gia, mới có thể được xem là đối tượng trong hoạt động mua bán quốc tế.

Thứ ba, đồng tiền thanh toán trong hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế có thể là nội tệ hoặc ngoại tệ. Đồng tiền thanh toán có thể là đồng tiền của bên bán, bên mua hoặc cũng có thể là của một bên thứ ba.

Thứ tư, ngôn ngữ trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế là tiếng nước ngoài, thường là tiếng anh. Ngôn ngữ có thể là ngôn ngữ của bên bán, bên mua hoặc bên thứ ba mà các bên thỏa thuận.

Thứ năm, về cơ quan giải quyết tranh chấp tranh chấp phát sinh từ việc giao kết và thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế có thể là toà án,trọng tài nước ngoài hoặc tại cơ quan giải quyết tranh chấp WTO.

3. Các trường hợp áp dụng Công ước viên 1980 trong việc mua bán hàng hóa quốc tế

Theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Công ước viên 1980 thì hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế được áp dụng trong trường hợp sau:

+ Công ước này áp dụng cho các hợp đồng mua bán hàng hóa giữa các bên có trụ sở thương mại tại các quốc gia khác nhau, khi các quốc gia này là các quốc gia thành viên của Công ước.

Như vậy, hiện nay có hơn 166 quốc gia là thành viên của Công ước viên 1980, vì thế nếu các thương nhân của các quốc gia là thành viên với nhau tiến hành mua bán hàng hóa qua biên giới thì Công ước viên 1980 được áp dụng.

+ Công ước này áp dụng cho các hợp đồng mua bán hàng hóa giữa các bên có trụ sở thương mại tại các quốc gia khác nhau, Khi theo các quy tắc tư pháp quốc tế thì luật được áp dụng là luật của nước thành viên Công ước này.

Tư pháp quốc tế là một lĩnh vực tương đối phức tạp vì pháp luật của một quốc gia có thể dẫn chiếu xung đột pháp luật đến nhiều quốc gia khác nhau tùy theo trường hợp. Trong trường hợp này công ước có thể hiểu một trong hai cách sau:

Thứ nhất, một quốc gia không là thành viên của công ước tuy nhiên khi áp dung xung đột pháp luật dẫn chiếu thì dẫn đến một quốc gia thuộc thành viên của công ước, trường hợp này thường xảy ra khi có xung đột trong áp dụng pháp luật giải quyết tại tòa án. Hiện nay Việt Nam đã là thành viên của Công ước viên 1980 cho nên sẽ không áp dung xung đột pháp luật được quy định tại Điều 668 Bộ Luật Dân sự 2015 pháp luật được dẫn chiếu đến.

Thứ hai là trường hợp bên mua, bên bán trong hợp đồng thỏa thuận áp dụng pháp luật của một quốc gia thứ ba, mà nước thứ ba đó là thành viên của Công ước.

Đối với Việt nam việc thỏa thuận áp dụng pháp luật cũng được ghi nhận tại khoản 2 Điều 664 Bộ Luật Dân sự 2015 về áp dụng điều ước quốc tế đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài

"2. Trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc luật Việt Nam có quy định các bên có quyền lựa chọn thì pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định theo lựa chọn của các bên"

Như vậy, theo Công ước viên 1980 thì công ước được áp dụng trong hai trường hợp, một là khi các quốc gia này là các quốc gia thành viên của Công ước, hai là khi theo các quy tắc tư pháp quốc tế thì luật được áp dụng là luật của nước thành viên Công ước này.