Bản án về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản số 122/2022/HS-PT

TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI HÀ NỘI

BẢN ÁN 122/2022/HS-PT NGÀY 15/03/2022 VỀ TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN

Ngày 15 tháng 3 năm 2022, tại trụ sở, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội xét xử phúc thẩm công khai vụ án hình sự thụ lý số 989/2021/TLPT-HS ngày 03 tháng 11 năm 2021 đối với bị cáo Nguyễn Thị Chanh E phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” do có kháng cáo của bị cáo đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 78/2021/HSST ngày 19 tháng 8 năm 2021 của Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh.

* Bị cáo có kháng cáo:

Nguyễn Thị Chanh E, sinh năm 1979; Nơi ĐKHKTT: Ấp 7, xã V Tr, huyện V Th, tỉnh Hậu Giang; nghề nghiệp: Lao động tự do; trình độ học vấn: 02/12; dân tộc: Kinh; giới tính: Nữ; tôn giáo: Không; quốc tịch: Việt Nam; con ông Nguyễn Văn M và bà Phạm Thị X (đều sinh năm 1952); gia đình có 04 chị em, bị cáo là con thứ hai; bị cáo không có chồng nhưng có 03 con, con lớn nhất sinh năm 2006, nhỏ nhất sinh năm 2020; tiền án, tiền sự: Không;

Bị cáo bị bắt tạm giữ, tạm giam từ ngày 13/3/2020 đến ngày 20/3/2020 được tại ngoại. Vắng mặt, có đơn xin xét xử vắng mặt tại phiên tòa.

* Bị cáo không có kháng cáo, kháng nghị: Op Ok, sinh năm 1990; Nơi sinh: Làng Ul Ow North LGA, Bang IMO, Nigeria; nghề nghiệp: Lao động tự do; trình độ học vấn: Đại học; giới tính: Nam; tôn giáo: Không; quốc tịch: Nigeria; con ông Lo Op và bà Ne Op; gia đình có 06 chị em, bị cáo là con thứ hai; vợ, con: Chưa có; tiền án, tiền sự: Không;

Bị cáo bị bắt tạm giữ, tạm giam từ ngày 14/3/2020, hiện đang giam tại Trại tạm giam Công an tỉnh Bắc Ninh. (Không triệu tập)

* Người bị hại (Không triệu tập):

1, Chị Nguyễn Thị V, sinh năm 1985; trú tại: Thôn T H, xã B H, huyện T L, thành phố Hải Phòng.

2, Chị Lý Ngọc L, sinh năm 1989; trú tại: Bản M, xã C L, huyện T Đ, tỉnh Lạng Sơn.

NỘI DUNG VỤ ÁN

Theo các tài liệu có trong hồ sơ vụ án và bản án sơ thẩm, nội dung vụ án được tóm tắt như sau:

Khoảng tháng 3/2019, Op Ok (sau đây gọi là Op), quốc tịch Nigeria nhập cảnh vào Việt Nam qua cửa khẩu Mộc Bài, tỉnh Tây Ninh bằng Passepost mang tên Domoraud Charles Romain, sinh năm 1986, số thị thực AI 0485945, quốc tịch: Ghine. Quá trình sinh sống tại Việt Nam, Op có quen biết và chơi thân với một người có tên Pat, quốc tịch Nigeria, đồng thời sống như vợ chồng với Nguyễn Thị Chanh E tại Phòng P2.3 số 21, Bùi Văn Thiêm, phường 9, quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh. Đầu năm 2020, Pat có đưa cho Chanh E 01 điện thoại Iphone XS màu đen trong máy cài sẵn Whats App với tên đăng nhập “Danny 31” đồng thời nói với Chanh E và Op về việc Pat sẽ cung cấp thông tin của người Việt Nam qua tài khoản Whats App “Danny 31” để Chanh E giả làm nhân viên chuyển hàng từ nước ngoài gửi về cho người Việt Nam mà Pat cung cấp thông tin yêu cầu họ chuyển tiền vào tài khoản theo yêu cầu của Pat nhằm chiếm đoạt tài sản của họ. Trong thời gian từ ngày 09/3/2020 đến khi bị bắt, Chanh E cùng đồng phạm đã thực hiện việc lừa đảo chiếm đoạt tiền của một số cá nhân như sau:

- Lần thứ nhất: Ngày 09/3/2020, tài khoản Whats App “Uche” gửi thông tin cá nhân của chị Nguyễn Thị V ở Thôn T H, xã Bắc Hưng, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng đến tài khoản Whats App “Danny 31” trên máy điện thoại Iphone XS mà Chanh E đang sử dụng. Sau khi nhận thông tin, Chanh E chuyển tiếp thông tin này sang tài khoản “Chan” của mình. Theo hướng dẫn của tài khoản này, Chanh E sử dụng số điện thoại 0564714680 gọi đến số điện thoại 0963504945 của chị V và nói dối chị V: Trong kiện hàng được gửi từ người có tên Mahesh Good từ Afghanistan về cho chị có tài sản có giá trị và yêu cầu chị Vđóng thêm 50.000.000 đồng để nhận được kiện hàng này. Tin tưởng Chanh E nói thật nên ngày 09/3/2020 chị Vđã chuyển 10.000.000 đồng và sáng ngày 10/3/2020 chuyển 20.000.000 đồng vào tài khoản số 03193371001 mở tại Ngân hàng TP Bank mang tên Lưu Thị Tuyết Ph. Sau khi chuyển tiền, chị V đã chụp lại chứng từ chuyển tiền gửi qua Zalo cho Chanh E. Chanh E nhắn tin cho tài khoản Uche thông báo việc chị Vđã chuyển tiền và được tài khoản này xác nhận đã nhận được tiền của chị V. Sáng ngày 11/3/2020, tài khoản Barry 2 nhắn cho Chanh E hướng dẫn Chanh E gọi điện cho chị Vnói rằng “Gọi cho cô ấy là người nhà cô ấy đã đóng được 120 triệu đồng còn lại 80 triệu đồng, với cô ấy thiếu 20 triệu đồng nữa là chẵn 100 triệu, nói cô ấy phải đóng tiền mới nhận được hàng luôn, không được chậm trễ sẽ phát sinh thêm tiền phạt”. Sau khi liên lạc với chị Vthì chị Vnói không còn tiền để đóng nữa. Chanh E đã yêu cầu chị Vnộp thêm số tiền 20 triệu đồng, số còn lại thì phía bên kia chịu trách nhiệm nhưng khi Chanh E gọi điện thoại cho chị V thì chị V không trả lời. Bản thân chị V đã bị Chanh E chiếm đoạt 30 triệu đồng và có mục đích chiếm đoạt 20 triệu đồng.

- Lần thứ hai: Sáng ngày 10/3/2020, khi Op đang sử dụng điện thoại Iphone XS thì nhận được tin nhắn qua Whats App từ tài khoản “Bary 2” về thông tin của chị Lý Ngọc L ở Bản M, xã C L, huyện T Đ, tỉnh Lạng Sơn đến tài khoản Whats App “Danny 31”. Sau khi nhận thông tin, Op chuyển tiếp tin nhắn này đến tài khoản “Chan” của Chanh E để Chanh E liên lạc với chị L yêu cầu chị L chuyển 600 USD tương đương 15.000.000 đồng để nhận được gói bưu phẩm do người có tên Lucas Marky gửi đến cho chị từ London. Sau khi tiếp nhận thông tin do Op chuyển đến, Chanh E sử dụng số điện thoại 0564714680 liên lạc với số 0981770171 của chị L nói dối chị L về việc có bưu phẩm gửi cho chị từ London và yêu cầu chị L nộp 15.000.000 đồng tiền phí thì mới nhận được gói bưu phẩm này. Do trước đó, chị L có quen biết với người có tên Lucas Marky, được người này nhờ nhận giúp 01 gói bưu phẩm và hứa hẹn cho chị L 01 chiếc điện thoại Iphone cùng số tiền 3.000 USD trong gói bưu phẩm, tin tưởng Chanh E nói thật nên chị L đồng ý. Chiều cùng ngày, chị L đã đến Ngân hàng Vietcombank ở khu công nghiệp Quế Võ 1, tỉnh Bắc Ninh gửi số tiền 15.000.000 đồng vào tài khoản số 03193371001 mở tại Ngân hàng TP Bank mang tên Lưu Thị Tuyết Phượng theo yêu cầu của Chanh E. Sau đó, cũng theo yêu cầu của Chanh E, chị L đã chụp lại giấy chuyển tiền gửi qua Zalo cho Chanh E. Chanh E chuyển tiếp hình ảnh giấy chuyển tiền này sang tài khoản Whats App “Danny 31” cho Op để Op chuyển cho tài khoản “Bary 2”. Sau khi nhận được tiền của chị L, tài khoản “Bary 2” đã tiếp tục nhắn tin qua tài khoản “Danny 31” dựng lên tình huống trong gói bưu phẩm gửi cho chị L có đô la và yêu cầu chị L phải nộp tiếp 92.000.000 đồng tiền phạt thì mới nhận được gói bưu phẩm. Tuy nhiên, Chanh E và Op chưa kịp lừa 92.000.000 đồng của chị L thì ngày 13/3/2020 và ngày 14/3/2020 Chanh E cùng Op đã bị bắt giữ. Op và Chanh E đã được hưởng lợi 1.500.000 đồng từ số tiền 15.000.000 đồng mà chị L bị chiếm đoạt.

Khám xét nơi ở, Cơ quan điều tra đã thu giữ: 01 sổ hộ khẩu (phô tô) số: 290021534; 01 giấy khai sinh (phô tô); 01 thẻ visa của Ngân hàng Agribank số 4862839998134217; 01 thẻ Ngân hàng Agribank số 9704050980812734; 01 hộ chiếu số B5437647 đều mang tên Nguyễn Thị Chanh E; 01 máy tính xách tay màu đen nhãn hiệu Dell Latitude/E5.500; 1.000.000 đồng tiền Việt Nam.

Quá trình điều tra, Cơ quan điều tra đã thu giữ của Chanh E: 01 điện thoại Nokia 106 màu đen, seri: 356971098541586, seri 2: 356971099441588; gắn sim 0564714680; 01 điện thoại Samsung Imei: 359929073534361/01; Imei 2: 359930073534369/01; 01 điện thoại di động màu trắng số Imei: 867457021861350; Imei 2: 867457021861343; 01 CMND số 364177276 mang tên Nguyễn Thị Chanh E; thu giữ của Op: 01 Passeport mang tên Charles Romain, số thị thực AI 0485945 (số hộ chiếu 000139400); 01 điện thoại Iphone XS Imei: 35617009045308.6. Tiến hành kiểm tra đối với 04 chiếc điện thoại di động đã thu giữ xác định có các tin nhắn với nội dung như Op, Chanh E, chị Vvà chị L đã trình bày.

Sau khi bị bắt giữ, ban đầu Op khai tên là Domoraud Charles Romain, sinh năm 1986 (quốc tịch Ghinê). Tuy nhiên, đến ngày 12/8/2020, Domoraud Charles Romain khai nhận: Hộ chiếu mang tên Domoraud Charles Romain, sinh năm 1986 (quốc tịch Ghinê) là do Op mua tại chợ đen ở Ghinê và sử dụng để nhập cảnh vào Việt Nam. Đến ngày 05/02/2021, sau khi làm việc với Đại sứ quán Nigeria tại Việt Nam có đủ căn cứ xác định Domoraud Charles Romain có tên thật là Op Ok, sinh ngày 21/7/1990, quốc tịch: Nigeria.

Tại kết luận giám định số: 104/KLGĐTL - PC09 ngày 24/8/2020 của Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Bắc Ninh kết luận: 01 quyển hộ chiếu (Passerport) của Ghinê số O00139400 mang tên Domoraud Charles Romain là thật.

Xác minh về tài khoản số 03193371001 mở tại Ngân hàng TP Bank xác định: Chủ tài khoản là Lưu Thị Tuyết Phượng, sinh năm 1984, HKTT: 35/3/1 Tháp Bà, phường Vĩnh Phước, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Tiến hành làm việc với chị Phượng xác định: Chị không đăng ký cũng như không sử dụng tài khoản số 03193371001 mở tại Ngân hàng TP Bank.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 78/2021/HSST ngày 19/8/2021 của Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh quyết định:

- Áp dụng điểm c khoản 2 Điều 174; điểm s, n khoản 1 Điều 51; điểm g khoản 1 Điều 52; Điều 58; Điều 38 Bộ luật hình sự: Xử phạt bị cáo Nguyễn Thị Chanh E 3 (Ba) năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Thời hạn tù tính từ ngày bắt thi hành án nhưng được trừ thời gian đã tạm giữ, tạm giam từ ngày 13/3/2020 đến ngày 20/3/2020.

- Áp dụng điểm c khoản 2 Điều 174; điểm s khoản 1 Điều 51; Điều 58; Điều 37; Điều 38 Bộ luật hình sự; Điều 329 Bộ luật tố tụng hình sự: Xử phạt bị cáo Op Ok 2 (Hai) năm tù. Thời hạn tù tính từ ngày bắt tạm giữ, tạm giam 14/3/2020. Quyết định tạm giam bị cáo Op Ok 45 ngày kể từ ngày tuyên án sơ thẩm để bảo đảm việc thi hành án.

Trục xuất bị cáo Op Ok khỏi lãnh thổ Việt Nam kể từ ngày bị cáo chấp hành xong bản án.

Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định xử lý vật chứng, án phí và thông báo quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.

Ngày 20/9/2021, bị cáo Nguyễn Thị Chanh E có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt và xin được hưởng án treo.

Tại phiên tòa phúc thẩm:

Bị cáo Nguyễn Thị Chanh Evắng mặt, có đơn xin xét xử vắng mặt. Đại diện Viện kiểm sát phát biểu quan điểm:

Về nội dung kháng cáo: Trên cơ sở các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, thấy Bản án sơ thẩm xét xử các bị cáo về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” là có căn cứ, đúng người, đúng tội. Tuy nhiên, áp dụng điểm c khoản 2 Điều 174 Bộ luật hình sự là không đúng. Ngày 09/3/2020 bị cáo Nguyễn Thị Chanh Ebằng hành vi gian dối chiếm đoạt của chị Nguyễn Thị V số tiền 30.000.000đ và ngày 10/3/2020 chiếm đoạt của chị Lý Ngọc L 15.000.000đ. Tổng cộng, bị cáo Nguyễn Thị Chanh Ephải chịu trách nhiệm đối với số tiền chiếm đoạt 45.000.000đ. Bị cáo Op Ok đồng phạm với bị cáo Nguyễn Thị Chanh E chiếm đoạt số tiền 15.000.000đ nên phải chịu trách nhiệm đối với số tiền 15.000.000đ. Hành vi của các bị cáo thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 174 Bộ luật Hình sự. Đề nghị Hội đồng xét xử sửa bản án sơ thẩm, áp dụng khoản 1 Điều 174 Bộ luật hình sự là điều khoản nhẹ hơn đối với hai bị cáo; chấp nhận kháng cáo của bị cáo Nguyễn Thị Chanh E, giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo. Đề nghị sửa bản án sơ thẩm về vật chứng là số tiền 1.000.000đ (Một triệu đồng) vừa tịch thu, vừa buộc bị cáo phải bồi thường là không đúng quy định.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

Trên cơ sở nội dung vụ án, căn cứ vào các tài liệu trong hồ sơ vụ án đã được tranh tụng tại phiên tòa, Hội đồng xét xử nhận định như sau:

[1] Về tố tụng: hành vi, quyết định tố tụng của các cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm đã thực hiện đúng về thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

[2] Đơn kháng cáo của bị cáo Nguyễn Thị Chanh Ecó hình thức, nội dung và thời hạn phù hợp quy định pháp luật, được cấp phúc thẩm xem xét.

[3] Bị cáo Nguyễn Thị Chanh E vắng mặt, có đơn xin xét xử vắng mặt. Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 351 Bộ luật Tố tụng hình sự, xét xử vắng mặt bị cáo.

[4] Xét kháng cáo của bị cáo Nguyễn Thị Chanh E: Do xét xử vắng mặt bị cáo, nên căn cứ vào các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, xét thấy có đủ cơ sở kết luận: Lợi dụng sự nhẹ dạ, cả tin của người khác, bị cáo Nguyễn Thị Chanh Evà Op Ok đã giả danh là nhân viên vận chuyển bưu phẩm từ nước ngoài về, đưa ra thông tin gian dối để yêu cầu những người bị hại nộp phí vận chuyển và tiền phạt nhằm chiếm đoạt tiền của họ. Ngày 09/3/2020, Nguyễn Thị Chanh Eđã có hành vi gian dối để nhằm chiếm đoạt của chị Nguyễn Thị V 50.000.000 đồng (đã chiếm đoạt được 30.000.000 đồng do chị Vchuyển khoản tại địa bàn huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng). Ngày 10/3/2020, Op và Chanh E đã có hành vi gian dối nhằm chiếm đoạt của chị Lý Ngọc L 107.000.000 đồng (đã chiếm đoạt được 15.000.000 đồng chị L gửi qua tài khoản tại địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh).

[5] Như vậy, thực tế ngày 09/3/2020 bị cáo Nguyễn Thị Chanh E bằng hành vi gian dối chiếm đoạt của chị Nguyễn Thị V số tiền 30.000.000đ và ngày 10/3/2020 chiếm đoạt của chị Lý Ngọc L 15.000.000đ. Tổng cộng, bị cáo Nguyễn Thị Chanh E phải chịu trách nhiệm đối với số tiền chiếm đoạt 45.000.000đ. Bị cáo Op Ok đồng phạm với bị cáo Nguyễn Thị Chanh Echiếm đoạt số tiền 15.000.000đ nên phải chịu trách nhiệm đối với số tiền 15.000.000đ. Hành vi của các bị cáo thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 174 Bộ luật Hình sự.

Điều luật có nội dung: “1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng….”.

Cấp sơ thẩm truy tố, xét xử đối với các bị cáo theo điểm c khoản 2 Điều 174 Bộ luật hình sự, trên số tiền các bị cáo nhằm chiếm đoạt là không đúng, do xác định không đúng điều khoản áp dụng đối với hành vi phạm tội của các bị cáo nên Tòa án cấp sơ thẩm xử phạt bị cáo Nguyễn Thị Chanh E 03 (Ba) năm tù là nặng, ngoài ra bị cáo còn được hưởng tình tiết giảm nhẹ tại điểm s, n khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự. Xét thấy có căn cứ chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của bị cáo Nguyễn Thị Chanh E và đề nghị của đại diện Viện Kiểm sát, sửa bản án sơ thẩm, áp dụng khoản 1 Điều 174 Bộ luật hình sự đối với cả hai bị cáo mặc dù bị cáo Op Ok không có kháng cáo và giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo Nguyễn Thị Chanh Elà phù hợp quy định tại khoản1, 3 Điều 357 Bộ luật hình sự.

[6] Bị cáo Nguyễn Thị Chanh E còn kháng cáo xin hưởng án treo, tuy nhiên, xét các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự bị cáo được hưởng thì bị cáo không đáp ứng đủ điều kiện được hưởng án treo theo quy định, do vậy, kháng cáo xin hưởng án treo của bị cáo không được chấp nhận.

[7] Đối với bị cáo Op Ok, bản án sơ thẩm xử phạt bị cáo 02 (Hai) năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, bị cáo không kháng cáo, Hội đồng xét xử phúc thẩm không xem xét.

[8] Vật chứng: Số tiền 1.000.000 đồng thu giữ của bị cáo Chanh E là tiền bị cáo chiếm đoạt được do hành vi phạm tội nên căn cứ khoản 1 Điều 48 Bộ luật hình sự cần tạm giữ để đảm bảo thi hành án cho bị cáo. Nhưng Bản án sơ thẩm quyết định vừa buộc bị cáo phải bồi thường, vừa tịch thu sung quỹ nhà nước là chưa phù hợp với quy định, cần sửa bản án sơ thẩm theo hướng tạm giữ số tiền 1.000.000 đồng thu giữ của bị cáo để đảm bảo thi hành án cho bị cáo Nguyễn Thị Chanh E. (Theo Biên bản bàn giao vật chứng số 61 ngày 23/02/2021 của Cục thi hành án dân sự tỉnh Bắc Ninh) [9] Về án phí: Bị cáo Nguyễn Thị Chanh Ekhông phải chịu án phí hình sự phúc thẩm

Vì các lẽ trên;

QUYẾT ĐỊNH

Căn cứ điểm b khoản 1 Điều 355 và khoản 1,3 Điều 357 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 Chấp nhận một phần kháng cáo của bị cáo Nguyễn Thị Chanh E, sửa một phần Bản án hình sự sơ thẩm số 78/2021/HSST ngày 19/8/2021 của Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh về áp dụng khoản nhẹ hơn của Điều 174 Bộ luật hình sự đối với hai bị cáo và giảm hình phạt cho bị cáo Nguyễn Thị Chanh E, về vật chứng, như sau:

Về tội danh: Tuyên bố các bị cáo Nguyễn Thị Chanh Evà bị cáo Op Ok phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Áp dụng: khoản 1 Điều 174 của Bộ luật hình sự đối với bị cáo Nguyễn Thị Chanh E và bị cáo Op Ok.

Ngoài ra còn áp dụng điểm s, n khoản 1 Điều 51; điểm g khoản 1 Điều 52; Điều 58; Điều 38 Bộ luật hình sự đối với bị cáo Nguyễn Thị Chanh E Xử phạt: bị cáo Nguyễn Thị Chanh E02 (Hai) năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Thời hạn tù tính từ ngày bắt thi hành án nhưng được trừ thời gian đã tạm giữ, tạm giam từ ngày 13/3/2020 đến ngày 20/3/2020.

2. Về vật chứng: áp dụng khoản 1 Điều 48 Bộ luật hình sự, tạm giữ số tiền 1.000.000 đồng thu giữ của bị cáo để đảm bảo thi hành án cho bị cáo Nguyễn Thị Chanh E. (Theo Biên bản bàn giao vật chứng số 61 ngày 23/02/2021 của Cục thi hành án dân sự tỉnh Bắc Ninh).

3. Về án phí: Bị cáo Nguyễn Thị Chanh E không phải chịu án phí hình sự phúc thẩm.

4. Các Quyết định khác của Bản án sơ thẩm không có kháng cáo, kháng nghị đã có hiệu lực pháp luật, kể từ ngày hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.