Bản án 301/2020/DS-PT ngày 24/12/2020 về tranh chấp trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong hoạt động thi hành án dân sự

TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH CÀ MAU

BẢN ÁN 301/2020/DS-PT NGÀY 24/12/2020 VỀ TRANH CHẤP TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG CỦA NHÀ NƯỚC TRONG HOẠT ĐỘNG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

Ngày 24 tháng 12 năm 2020, tại trụ sở Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau xét xử phúc thẩm công khai vụ án dân sự thụ lý số: 254/2020/TLPT-DS ngày 05 tháng 10 năm 2020 về việc tranh chấp bồi thường thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra trong hoạt động thi hành án dân sự.

Do bản án dân sự sơ thẩm số: 66/2020/DS-ST ngày 03/08/2020 của Tòa án nhân dân huyện Cái Nước bị kháng cáo.

Theo Quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm số: 245/2020/QĐ-PT ngày 26 tháng 10 năm 2020 giữa các đương sự:

- Nguyên đơn: Ông Hồ Tuấn H1 – sinh năm 1989 Người đại diện theo ủy quyền của ông Hồ Tuấn H1 là ông Hồ Minh A – sinh năm 1954 (Theo văn bản ủy quyền ngày 24 tháng 7 năm 2018). (có mặt) Cùng địa chỉ cư trú: Ấp A, xã T, huyện C, tỉnh C ..

Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho ông Hồ Tuấn H1: Luật sư Nguyễn Văn N – Văn phòng Luật sư Ánh Sáng thuộc Đoàn luật sư tỉnh Cà Mau (vắng mặt).

Địa chỉ cư trú: Số 321 Trần Hưng Đạo, khóm 1, phường Tân Thành, thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau.

- Bị đơn: Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước.

Địa chỉ: Khóm 2, thị t, huyện C, tỉnh C ..

Người đại diện theo pháp luật: Ông Trần Văn H2 - Chức vụ: Phó Chi cục trưởng.

Người đại diện theo ủy quyền: Ông Đặng Văn Dũ, sinh năm 1979 – Chức vụ: Phó Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước (theo văn bản ủy quyền ngày 18/7/2018), (có mặt).

- Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1. Ông Nguyễn Thanh L – sinh năm 1977 (vắng mặt).

Trú tại: Khóm 5, phường 5, thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau.

2. Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N.

Địa chỉ: Khóm 2, thị t, huyện C, tỉnh C ..

Người đại diện: Ông Quách Công D – Chức vụ: Giám đốc (vắng mặt).

- Người kháng cáo: Ông Hồ Tuấn H1, là nguyên đơn.

NỘI DUNG VỤ ÁN

Đại diện theo ủy quyền của nguyên đơn, ông Hồ Minh A trình bày:

Vào năm 2016, ông Hồ Tuấn H1 có khởi kiện ông Nguyễn Thanh Trường và bà Lý Thị Hà đến Tòa án nhân dân huyện Cái Nước để yêu cầu công nhận quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền với phần đất tại tờ bản đồ số 13 diện tích 702m2 tọa lạc tại ấp Tân Hòa, xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau (phần đất này đã bị Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước kê biên, xử lý tài sản theo Quyết định số 01/QĐ-THA ngày 04/10/2016) cho ông Hồ Tuấn H1 và đã được Tòa án nhân dân huyện Cái Nước giải quyết chấp nhận yêu cầu của ông H1. Sau đó, Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau xét xử phúc thẩm giữ nguyên bản án sơ thẩm. Tại bản án của Tòa án nhân dân huyện Cái Nước và Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau đề nghị Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước rút, hủy quyết định kê biên, xử lý tài sản đối ông Nguyễn Thanh Trường và bà Lý Thị Hà.

Đến ngày 04/5/2018, ông H1 yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước thi hành các quyết định của bản án Tòa án nhân dân huyện Cái Nước và Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau. Đến ngày 10/5/2018, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước có thông báo số 416/TB – CCTHADS về việc từ chối một phần yêu cầu thi hành án của ông H1, không đồng ý rút hoặc hủy quyết định kê biên.

Sau đó, ông H1 chuyển nhượng phần đất trên ông Nguyễn Thanh L với giá 1.500.000.000 đồng (Một tỷ năm trăm triệu đồng), hai bên ký kết hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và được công chứng tại Văn phòng công chứng Đất Mũi vào ngày 15/5/2018. Khi đó, ông H1 đã nhận đặt cọc từ ông L với số tiền 500.000.000 đồng (Năm trăm triệu đồng). Đến ngày 16/5/2018 ông H1 có đến Ủy ban nhân dân huyện Cái Nước để làm thủ tục chuyển tên quyền sử dụng đất cho ông L. Ngày 16/5/2018, Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái Nước ra thông báo không xác nhận việc chuyển tên quyền sử dụng đất của ông H1 với lý do: Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước có công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 đề nghị Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái Nước không xác nhận cho ông H1 thực hiện thủ tục chuyển nhượng, sang bán, thế chấp hay tặng cho quyền sử dụng đất và các tài sản khác có đăng ký quyền sở hữu, sử dụng theo quy định của pháp luật để đảm bảo điều kiện thi hành án.

Theo hợp đồng đặt cọc giữa ông H1 và ông L nếu ông H1 không thực hiện hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất thì ông H1 phải trả lại số tiền đặt cọc 500.000.000 đồng và phải chịu số tiền phạt cọc là 1.000.000.000 đồng (Một tỷ đồng). Do ông L đòi khởi kiện ông H1 ra tòa nên ông H1 đã đi vay tiền nóng để trả cho ông L.

Nay, ông Hồ Tuấn H1 yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước có trách nhiệm bồi thường cho ông H1 tổng số tiền là 1.000.000.000 đồng (Một tỷ đồng).

Đại diện hợp pháp của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước, ông Đặng Văn Dũ trình bày:

Công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước gửi Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N là để phối hợp hỗ trợ thi hành án. Trong đó có nội dung là đề nghị Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N không xác nhận cho ông Hồ Tuấn H1 làm thủ tục chuyển nhượng, sang bán, thế chấp hay tặng cho quyền sử dụng đất và các tài sản khác có đăng ký quyền sở hữu, sử dụng theo quy định của pháp luật để đảm bảo điều kiện thi hành án. Trong khi cơ quan có thẩm quyền chưa xử lý hành vi trên thì mọi giao dịch dân sự liên quan đến tài sản có đăng ký sở hữu, sử dụng phải có ý kiến của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước.

Ông Hồ Tuấn H1 đến giao dịch để chuyển nhượng tài sản cho ông Nguyễn Thanh L nhưng Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N không có văn bản nào phối hợp với Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước để xử lý vụ việc xác định Công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 còn hiệu lực hay không vì đây là công văn phối hợp để chờ cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tài sản có liên quan đến thi hành án.

Tại Bản án dân sự phúc thẩm số 72/2018/DS-PT ngày 09/4/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau xét xử chấp nhận yêu cầu của ông H1 và có hiệu lực thi hành ngay thì Công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước đương nhiên hết hiệu lực và không còn giá trị phối hợp. Tuy nhiên, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N căn cứ vào Công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 để từ chối việc chuyển quyền của ông H1 là không đúng.

Ông Hồ Tuấn H1 đến Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N để làm thủ tục chuyển nhượng, trường hợp này Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N muốn xác định đúng là tài sản thuộc quyền sở hữu của ông H1 hay không thì Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N đề nghị cung cấp đầy đủ tài liệu để chứng minh là tài sản của ông H1. Nhưng Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N không thu thập đầy đủ mà ban hành thông báo không làm thủ tục cho ông H1 việc chuyển nhượng là thẩm quyền giải quyết của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai chứ không liên quan đến công văn của Cơ quan Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước.

Mặt khác, ông Hồ Tuấn H1 khởi kiện yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước bồi thường thì xác định quan hệ pháp luật là Tranh chấp bồi thường thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra trong hoạt động thi hành án dân sự. Việc giải quyết tranh chấp phải căn cứ Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009.

Tại khoản 1 Điều 22 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009 quy định: “Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày hết thời hạn ra quyết định giải quyết bồi thường quy định tại Điều 20 của Luật này mà cơ quan có trách nhiệm bồi thường không ra quyết định hoặc kể từ ngày người bị thiệt hại nhận được quyết định nhưng không đồng ý thì người bị thiệt hại có quyền khởi kiện ra tòa án có thẩm quyền theo quy định tại Điều 23 của Luật này để yêu cầu giải quyết bồi thường”. Như vậy, ông Hồ Tuấn H1 chưa thực hiện thủ tục yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước giải quyết bồi thường mà lại khởi kiện ra Tòa án là không đúng với trình tự thủ tục quy định tại Luật Trách nhiềm bòi thường của Nhà nước năm 2009.

Ông Hồ Tuấn H1 căn cứ vào thông báo số 24/TB-CNVPĐKĐĐ ngày 16/5/2018 của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N khởi kiện yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước bồi thường thiệt hại là không có cơ sở và không đúng theo quy định của pháp luật. Vì vậy, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước không đồng ý bồi thường theo yêu cầu của ông Hồ Tuấn H1.

Ý kiến trình bày của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N:

Vào ngày 05/10/2016, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước có công văn số 03/THA đề nghị hỗ trợ thi hành án với nội dung không xác nhận việc ông Hồ Tuấn H1 làm thủ tục chuyển nhượng, sang bán, thế chấp hay tặng cho quyền sử dụng đất và các tài sản khác có đăng ký quyền sở hữu, sử dụng theo quy định của pháp luật để đảm bảo điều kiện thi hành án.

Ngày 15/5/2018, ông Hồ Tuấn H1 nộp hồ sơ chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho ông Nguyễn Thanh L nhưng khi nộp hồ sơ ông Hồ Tuấn H1 không kèm theo Bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau nên Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N không làm công văn hỏi Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước mà đã ra thông báo số 24/TB – CNVPĐKĐĐ không chấp nhận việc chuyển quyền sử dụng đất của ông Hồ Tuấn H1.

Đến ngày 09/7/2018, Chi cục Thi hành án huyện Cái Nước gởi văn bản số 529/CV-CCTHA về việc thông báo chấm dứt phối hợp hỗ trợ thi hành án theo công văn số 03/THA ngày 05/10/2016.

Hiện Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N đã xác nhận cho ông Hồ Tuấn H1 chuyển nhượng phần đất cho ông Trần Văn Ngưng và vợ là bà Phan Tú Trinh vào ngày 02/8/2018. Đến ngày 22.01.2019, ông Ngưng đã chuyển cho ông Nguyễn Văn Lưu, đến này 18/10/2019 ông Lưu đã chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Bé Tám.

Việc Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N ra thông báo số 24/TB – CNVPĐKĐĐ không chấp nhận việc chuyển quyền sử dụng đất của ông Hồ Tuấn H1 là do ông H1 không nộp Bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau nên căn cứ công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước. Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N ra thông báo số 24/TB – CNVPĐKĐĐ là đúng quy định.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số: 66/2020/DS-ST ngày 03 tháng 8 năm 2020 của Tòa án nhân dân huyện Cái Nước quyết định:

Không chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Hồ Tuấn H1 đối với Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước về việc buộc Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước bồi thường cho ông H1 số tiền 1.000.000.000 đồng (Một tỷ đồng).

sự.

Ngoài ra, án sơ thẩm còn tuyên về án phí và quyền kháng cáo của các đương Ngày 17/8/2020, ông Hồ Tuấn H1 có đơn kháng cáo yêu cầu sửa bản án sơ thẩm theo hướng chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông H1.

Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện theo ủy quyền của ông Hồ Tuấn H1 giữ nguyên yêu cầu kháng cáo.

Phần tranh luận tại phiên toà:

Người đại diện theo ủy quyền của nguyên đơn tranh luận: Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước ban hành Công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 và không thi hành một phần quyết định Bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau nên dẫn đến việc ông H1 phải bồi thường tiền đặt cọc cho ông L. Do đó, đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận kháng cáo của ông Hồ Tuấn H1, sửa án sơ thẩm theo hướng chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Hồ Tuấn H1 buộc Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước bồi thường cho ông H1 số tiền 1.000.000.000 đồng.

Đại diện Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước, ông Đặng Văn Dũ tranh luận: Ông Hồ Tuấn H1 căn cứ vào thông báo số 24/TB-CNVPĐKĐĐ ngày 16/5/2018 của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái N khởi kiện yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước bồi thường thiệt hại là không có cơ sở và không đúng theo quy định của pháp luật. Vì vậy, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước không đồng ý bồi thường theo yêu cầu của ông Hồ Tuấn H1. Yêu cầu giữ nguyên bản án dân sự sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện Cái Nước.

Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cà Mau tham gia phiên toà phát biểu: Việc tuân theo pháp luật của Thẩm phán trong quá trình giải quyết vụ án; của Hội đồng xét xử và những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng tại phiên tòa đúng quy định pháp luật. Đề nghị Hội đồng xét xử căn cứ khoản 1 Điều 308 của Bộ luật tố tụng dân sự, không chấp nhận kháng cáo của ông Hồ Tuấn H1, Giữ nguyên bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện Cái Nước.

NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN

[1] Tranh chấp giữa các đương sự được xác định là trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong hoạt động thi hành án dân sự.

[2] Sau khi có bản án dân sự phúc thẩm số 72/2018/DSPT ngày 09 tháng 4 năm 2018 của Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau. Ngày 04 tháng 5 năm 2018, ông H1 yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước thi hành bản án trên. Ngày 10 tháng 5 năm 2018, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước có thông báo số 416/ TB – CCTHADS về việc từ chối một phần yêu cầu thi hành án của ông H1, không đồng ý rút hoặc hủy quyết định kê biên. Khi nhận văn bản này, ông H1 không có yêu cầu khiếu nại mà ông H1 làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho ông Nguyễn Thanh L gởi đến Ủy ban nhân dân huyện Cái Nước làm thủ tục chuyển tên quyền sử dụng đất cho ông L. Ngày 16/5/2018, Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái Nước ra thông báo không xác nhận việc chuyển tên quyền sử dụng đất của ông H1 với lý do: Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước có công văn số 03/THA ngày 05/10/2016 đề nghị Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai huyện Cái Nước không xác nhận cho ông H1 thực hiện thủ tục chuyển nhượng, sang bán, thế chấp hay tặng cho quyền sử dụng đất và các tài sản khác có đăng ký quyền sở hữu, sử dụng theo quy định của pháp luật để đảm bảo điều kiện thi hành án thì ông H1 không khiếu nại để xác định hành vi của người thi hành công vụ của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước là đúng hay sai để làm căn cứ yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều 15 Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009.

[3] Tại thời điểm Tòa án nhân dân huyện Cái Nước thụ lý giải quyết yêu cầu của ông Hồ Tuấn H1 thì Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009 có hiệu lực. Theo quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009 quy định: “Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày hết hạn ra quyết định giải quyết bồi thường theo quy định tại Điều 20 của luật này mà cơ quan có trách nhiệm bồi thường không ra quyết định hoặc kể từ ngày người bị thiệt hại nhận được quyết định nhưng không đồng ý thì người bị thiệt hại có quyền khởi kiện ra cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định tại Điều 23 của luật này để yêu cầu bồi thường”. Như vậy, theo quy định này, trước khi khởi kiện ra Tòa thì ông Hồ Tuấn H1 phải yêu cầu bồi thường thiệt hại đến Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước để Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước giải quyết bồi thường.

[4] Thời điểm hiện tại, Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017 có hiệu lực ngày 01 tháng 7 năm 2018 thì phải có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường quy định tại Điều 12 Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017 nhưng ông Hồ Tuấn H1 khi khởi kiện không có văn bản của Cơ quan có thẩm quyền xác định hành vi nào của người thi hành công vụ của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước là trái luật. Do đó, chưa đủ điều kiện khởi kiện theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 192 Bộ luật tố tụng dân sự.

[5] Từ phân tích trên, cấp phúc thẩm cần hủy án sơ thẩm. Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự thụ lý số 254/2020/TLPT-DS ngày 05 tháng 10 năm 2020.

[6] Do hủy án sơ thẩm nên Hội đồng xét xử không xem xét yêu cầu kháng cáo của ông Hồ Tuấn H1.

[7] Án phí dân sự sơ thẩm: Ông Hồ Tuấn H1 không phải chịu, đã dự nộp được hoàn lại.

[8] Án phí dân sự phúc thẩm: Do không xem xét yêu cầu kháng cáo nên ông Hồ Tuấn H1 được nhận lại tiền tạm ứng án phí.

Vì các lẽ trên;

QUYẾT ĐỊNH

Căn cứ khoản 4 Điều 308, Điều 311 của Bộ luật tố tụng dân sự; Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về án phí, lệ phí Tòa án.

Không xem xét kháng cáo của ông Hồ Tuấn H1.

Hủy bản án dân sự sơ thẩm số 66/2020/DS-ST ngày 03/8/2020 của Toà án nhân dân huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau. Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự thụ lý số: 254/2020/TLPT-DS ngày 05 tháng 10 năm 2020.

Về án phí dân sự sơ thẩm: Các đương sự không phải chịu án phí. Ông H1 được hoàn lại số tiền tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm 10.500.000 đồng (Mười triệu năm trăm nghìn đồng) theo biên lai thu tiền số 0004538 ngày 20 tháng 6 năm 2018 của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau.

Án phí dân sự phúc thẩm: Ông Hồ Tuấn H1 không phải chịu.

Trường hợp bản án, quyết định được thi hành theo quy định tại Điều 2 Luật thi hành án dân sự thì người được thi hành án dân sự, người phải thi hành án dân sự có quyền thoả thuận thi hành án, quyền yêu cầu thi hành án, tự nguyện thi hành án hoặc bị cưỡng chế thi hành án theo quy định tại các điều 6, 7, 7a, 7b và 9 Luật thi hành án dân sự; thời hiệu thi hành án được thực hiện theo quy định tại Điều 30 Luật thi hành án dân sự.

Bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án.