Công nhân có được từ chối làm thêm giờ?

Theo quy định tại Bộ luật lao động 2012 thì làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường được quy định trong pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc theo nội quy lao động.

Theo quy định tại Điều 106 Bộ luật lao động 2012 thì người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

(1) Được sự đồng ý của người lao động;

(2) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày, trường hợp áp dụng quy định làm việc theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 30 giờ trong 01 tháng và tổng số không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ một số trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định thì được làm thêm giờ không quá 300 giờ trong 01 năm;

(3) Sau mỗi đợt làm thêm giờ nhiều ngày liên tục trong tháng, người sử dụng lao động phải bố trí để người lao động được nghỉ bù cho số thời gian đã không được nghỉ.

Như vậy: Căn cứ quy định được trích dẫn trên đây thì có thể xác định người sử dụng lao động chi được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi được người lao động đồng ý làm thêm giờ.

Đồng nghĩa, người lao động có quyền từ chối làm thêm giờ khi người sử dụng lao động yêu cầu làm thêm giờ.

Tuy nhiên, tại Điều 107 Bộ luật lao động 2012 lại có quy định người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào và người lao động không được từ chối trong các trường hợp sau đây:

- Trường hợp 1: Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;

- Trường hợp 2: Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa và khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh và thảm họa.

Như vậy: Về nguyên tắc thì người lao động có quyền từ chối làm thêm giờ. Tuy nhiên, nếu người sử dụng lao động yêu cầu người lao động làm thêm giờ thuộc một trong hai trường hợp kể trên thì người lao động không được từ chối.

Do đó: Đối với trường hợp bạn là công nhân may cho một công ty may tại thành phố Hồ Chí Minh, bạn có quyền từ chối làm thêm giờ (hay còn gọi là tăng ca) khi công ty yêu cầu, trừ trường hợp công ty yêu cầu làm thêm giờ trong các trường hợp quy định tại Điều 107 Bộ luật lao động 2012.

Tuy nhiên, theo thông tin bạn cung cấp cho chúng tôi thì công ty chỉ yêu cầu nhân viên làm thêm giờ, tăng ca khi có đơn hàng mới nhận cần phải bàn giao gấp cho khách hàng (không có dấu hiệu thuộc các trường hợp tại Điều 107 Bộ luật lao động 2012), nếu bạn có thể trạng yếu không thể làm thêm giờ, tăng ca thì có quyền từ chối mà công ty không được cưỡng ép, bắt buộc.

Trường hợp bị công ty được cưỡng ép, bắt buộc làm thêm giờ, tăng ca thì bạn có thể khiếu nại đến Ban giám đốc công ty để được giải quyết. Trường hợp không được giải quyết hoặc giải quyết không thỏa đáng thì bạn có thể khiếu nại lên Chánh thanh tra thuộc Phòng Lao động - Thương binh và xã hội nơi công ty đặt trụ sở để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Trên đây là quan điểm tư vấn của chúng tôi đối với vấn đề mà bạn đang thắc mắc.

Trân trọng!