Trường hợp ly hôn với một bên mắc bệnh tâm thần

Người bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác mà không thể nhận thức được, làm chủ được hành vi của mình thì họ là người mất năng lực hành vi dân sự (hoặc không có năng lực hành vi hình sự). Theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự (nếu người yêu cầu đưa ra được các chứng cứ xác đáng). Trường hợp ly hôn với một bên mắc bệnh tâm thần thì nguyên đơn  phải xuất trình được chứng cứ là bị đơn mắc bệnh tâm thần. Người đại diện theo pháp luật của bị đơn sẽ do Tòa án chỉ định. Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 3 Điều 73 Bộ luật tố tụng dân sự thì đối với việc ly hôn, đương sự không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng. Đây là quy định đối với trường hợp người có năng lực hành vi dân sự chứ không phải đối với người hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự vì những người này không có khả năng nhận thức và họ không thể ủy quyền được. Cho đến nay Hội đồng Thẩm phán TANDTC chưa có hướng dẫn cụ thể về thủ tục xin ly hôn với người mắc bệnh tâm thần. Tuy nhiên, theo chúng tôi khi gặp những trường hợp này thì Tòa án phải tiến hành theo các trình tự sau:

            - Một là: Nguyên đơn phải yêu cầu Tòa án tuyên bố người vợ hoặc chồng mất năng lực hành vi dân sự theo quy định tại Điều 319 BLTTDS. Khi Tòa án đã tuyên bố một người (vợ hoặc chồng) mất năng lực hành vi dân sự thì đó là chứng cứ để khởi kiện vụ án ly hôn với người tâm thần.

            - Hai là: Khi có yêu cầu xin ly hôn với người tâm thần (mất năng lực hành vi dân sự) thì Tòa án sẽ chỉ định người giám hộ cho bị đơn theo quy định tại các Điều 58, 60, 62 và 63 của Bộ luật dân sự. Khi có đủ các trình tự trên, Tòa án giải quyết vụ án ly hôn theo thủ tục chung.