Mua vàng tích trữ, bán khi giá tăng có phạm tội đầu cơ không?

- Đầu cơ là hành vi xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng nên phải được ngăn chặn và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, để nhận định hành vi "mua vàng tích trữ, bán kiếm lời khi giá tăng cao" như phản ánh của ông Đỗ Đức Huy có bị xử lý về tội đầu cơ hay không, cần căn cứ quy định của pháp luật về tội phạm này. Điều 160 Bộ luật Hình sự hiện hành (Bộ luật Hình sự 1999 quy định: Người nào lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng hóa có số lượng lớn nhằm bán lại thu lợi bất chính gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ hai mươi triệu đồng đến hai trăm triệu đồng hoặc phạt tù từ sáu tháng đến năm năm (sửa đổi năm 2009); Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm: có tổ chức; lợi dụng chức vụ, quyền hạn; lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; hàng đầu cơ có số lượng rất lớn...

Quy định trên cho thấy, hành vi cấu thành tội đầu cơ phải là hành vi lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh mua vét hàng hóa với số lượng lớn nhằm bán lại thu lợi bất chính gây hậu quả nghiêm trọng. Theo các văn bản liên quan, hành vi mua vét ở đây là việc mua hàng hóa với số lượng lớn, vượt quá nhu cầu sinh hoạt, dự trữ thông thường. Việc mua vét được thực hiện bằng cách lợi dụng tình hình khan hiếm, mất cân đối giữa cung và cầu về một mặt hàng nào đó trên thị trường hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo (dùng thủ đoạn trái phép tác động đến cung và cầu như nâng giá, tung tin thất thiệt gây hỗn loạn về giá cả…). Gây hậu quả nghiêm trọng là gây rối loạn thị trường, tăng vọt về giá cả làm cho Nhà nước không kiểm soát được thị trường, gây hoang mang trong nhân dân, gây khó khăn cho người dân sống trong vùng thiên tai, dịch bệnh, gây chết người (do dịch bệnh, thiếu lương thực, thuốc men...).

Căn cứ các quy định đã dẫn và thực tế thị trường vàng hiện nay, hiện tượng một số người mua vàng như ông Huy nêu trên không có yếu tố cấu thành tội đầu cơ.