Thu hồi đất sử dụng không hiệu quả

Trong trường hợp này, ông Quang đã thực hiện việc khiếu nại đối với việc UBND xã giao đất đang thuộc quyền sử dụng của ông cho người khác, nên theo quy định tại Điều 19 Luật Khiếu nại, tố cáo thì Chủ tịch UBND xã có trách nhiệm thụ lý đơn khiếu nại của ông Quang và căn cứ vào quy định về thủ tục, trình tự giải quyết khiếu nại và quy định pháp luật đất đai để giải quyết khiếu nại lần đầu của ông Quang.

Về việc UBND xã thu hồi đất đối với gia đình ông Quang: Một trong những nguyên tắc Luật Đất đai năm 2003 quy định đối với việc sử dụng đất là việc sử dụng đất phải tiết kiệm, có hiệu quả và đúng mục đích sử dụng. Trong trường hợp người sử dụng đất sử dụng không theo đúng yêu cầu của Nhà nước thì Nhà nước có thể thu hồi đất. Điều 38 Luật Đất đai năm 2003 quy định về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, trong đó có trường hợp: sử dụng đất không có hiệu quả (khoản 3), đất trồng cây hàng năm không được sử dụng trong 12 tháng liền (khoản 11)... Căn cứ quy định nói trên, có thể thấy trong trường hợp này gia đình ông Quang đã bỏ hoang phí đất, sử dụng đất không có hiệu quả, không tiến hành canh tác trên diện tích đất được giao trong thời gian dài (hơn 1 năm). Do đó, cơ quan quản lý nhà nước về đất đai hoàn toàn có cơ sở thực tế để áp dụng việc thu hồi đất của gia đình ông Quang theo quy định tại khoản 3, khoản 11 Điều 38 Luật Đất đai năm 2003.

Tuy nhiên, Điều 32 Luật Đất đai năm 2003 quy định, việc quyết định giao đất, cho thuê đất đối với đất đang có người sử dụng cho người khác chỉ được thực hiện sau khi có quyết định thu hồi đất đó. Theo quy định tại khoản 2 Điều 44 Luật Đất đai năm 2003, thì thẩm quyền thu hồi đất trong trường hợp này là UBND cấp huyện chứ không phải là UBND cấp xã. UBND cấp xã chỉ quản lý đất đó sau khi đất đó đã được thu hồi (khoản 5 Điều 36 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP quy định, Nhà nước thu hồi đất đối với trường hợp quy định tại các khoản 2 đến khoản 12 Điều 38 Luật Đất đai 2003 và giao cho UBND xã quản lý nếu đất đã thu hồi thuộc khu vực nông thôn, giao cho tổ chức phát triển quỹ đất quản lý nếu đất đã thu hồi thuộc khu vực đô thị và khu vực có quy hoạch phát triển đô thị).

Như vậy, việc UBND xã quyết định giao diện tích đất đang thuộc quyền sử dụng của gia đình ông Quang cho gia đình bà Chi trong khi chưa có quyết định thu hồi đất của UBND huyện là việc làm sai nguyên tắc. Việc khiếu nại của ông Quang về quyết định hành chính của UBND xã là có căn cứ pháp luật.

Đề xuất hướng giải quyết: Với tính chất sai phạm như trên, căn cứ Điều 37 Luật Khiếu nại, tố cáo, UBND xã có trách nhiệm ra quyết định giải quyết khiếu nại đối với ông Quang, đồng thời gửi quyết định này cho hộ bà Chi (người có quyền và nghĩa vụ liên quan) theo hướng phục hồi quyền sử dụng đất của gia đình ông Quang đối với diện tích đất mà UBND xã đã giao cho hộ bà Chi sai nguyên tắc. Cùng với việc giải quyết khiếu nại, với trách nhiệm quản lý nhà nước về đất đai tại cấp xã, bảo đảm việc sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, UBND xã cần tiếp tục thực hiện các việc sau:

- Phân tích cho ông Quang thấy rõ việc bỏ hoang đất đai là vi phạm quy định nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định tại khoản 1 Điều 107 Luật Đất đai năm 2003. Trên cơ sở đó, UBND xã thuyết phục ông Quang cho bà Chi mượn đất của ông Quang để canh tác hoặc có thể đề nghị ông Quang cho bà Chi thuê lại đất nếu ông Quang chưa có điều kiện để tiếp tục canh tác.

- Trường hợp ông Quang không đồng ý với đề nghị trên của UBND cấp xã và vẫn tiếp tục bỏ hoang diện tích đất đó, UBND cấp xã có thể kiến nghị cơ quan có thẩm quyền (cụ thể là UBND cấp huyện) thu hồi đất của ông Quang theo đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định.

Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 43 Luật Đất đai năm 2003 về những trường hợp thu hồi đất mà không bồi thường quy định, Nhà nước thu hồi đất mà không bồi thường về đất trong trường hợp đất trồng cây hàng năm không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liền, nên trong trường hợp ông Quang bị cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất thì ông không được bồi thường. Tuy nhiên, trong trường hợp đất ông Quang sử dụng đã nộp tiền sử dụng đất, có đầu tư tài sản trên diện tích đó, khi bị thu hồi thì ông có thể được lấy lại phần giá trị còn lại của tiền sử dụng đất, tài sản đã đầu tư trên đất theo căn cứ tại Điều 35 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP về việc xử lý tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tài sản đã đầu tư trên đất trong trường hợp thu hồi đất.