Bố mẹ tôi mất năm 1996, không để lại di chúc. Bố mẹ tôi có để lại cho hai anh em tôi một căn nhà có diện tích là 150 m2. Do điều kiện công tác xa, nên tôi đã để cho người em trai tôi quản lý nhà đất đó. Hiện nay, tôi đã chuyển về quê làm việc nên muốn em trai tôi chia cho tôi 1 phần nhà đất trên, để làm nơi sinh sống nhưng em trai tôi không đồng ý. Do đó, tôi đã làm đơn lên UBND xã đề nghị UBND xã buộc em tôi phải chia đất cho tôi. Tại các cuộc họp hòa giải của UBND xã, hai anh em tôi đều thừa nhận là đồng thừa kế đối với nhà đất do bố mẹ tôi để lại và nhà đất đó cũng chưa được chia cho tôi dưới bất kỳ hình thức nào. Tuy nhiên, em trai tôi vẫn không chấp nhận chia đất cho tôi. Xin cho hỏi pháp luật quy định như thế nào về trường hợp của tôi?
(Bùi Văn Thành – xã Hương Sơn, Lạng Giang, Bắc Giang)
Theo Điều 645 Bộ Luật Dân sự năm 2005 quy định:“Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế”. Và khoản 1, Điều 633 Bộ Luật Dân sự năm 2005 quy định: “1. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết...”. Do vậy, bố mẹ bạn chết năm 1996 đến nay (năm 2009) là đã trên mười năm, tức là thời hiệu khởi kiện chia thừa kế đối với di sản thừa kế của bố mẹ bạn đã hết.
Tuy nhiên, theo điểm a, tiểu mục 2.4, Mục I Nghị Quyết số 02/2004/NQ-HĐTP, ngày 10/08/2004 của Hội đồng thẩm phán hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình quy định về việc không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế:“...Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết”. Và cần phân biệt như sau:“…a.3. Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung”.
Căn cứ vào quy định trên, do hai anh em bạn đã cùng nhau thừa nhận nhà đất trên là di sản thừa kế của bố mẹ bạn và hai anh em bạn cùng là đồng thừa kế, nên nhà đất trên sẽ được coi là tài sản chung của hai anh em bạn. Vì vậy, nếu hai anh em bạn không tự thoả thuận được với nhau về việc phân chia nhà đất trên, thì bạn có quyền khởi kiện ra Toà án áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết cho bạn.
