Quyền từ chối mở cửa khi công an khám nhà vào ban đêm

Theo Thông tư số 35/2014/TT-BCA ngày 9/9/2014 của Bộ Công an, cảnh sát khu vực có quyền kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất việc chấp hành pháp luật về cư trú của công dân.

Theo khoản 4 Điều 26, cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân, công an cấp xã được giao quản lý cư trú tại địa bàn có quyền kiểm tra trực tiếp hoặc phối hợp kiểm tra việc chấp hành pháp luật về cư trú đối với công dân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức thuộc địa bàn quản lý. Khi kiểm tra được quyền huy động lực lượng quần chúng làm công tác bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, bảo vệ cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức cùng tham gia.

Như vậy, việc cảnh sát khu vực đi kiểm tra không bắt buộc phải đi cùng với lực lượng khác. Về thời điểm kiểm tra, Thông tư cũng không có quy định nào về giới hạn, do vậy việc kiểm tra có thể được tiến hành cả vào ban đêm, ngày nghỉ, ngày lễ.

Trường hợp bị kiểm tra vào ban đêm và việc kiểm tra này tuân thủ đầy đủ các quy định về quản lý cư trú thì công dân phải chấp hành mà không được từ chối. Đây cũng là một trong những nghĩa vụ của công dân theo quy định của pháp luật về cư trú.

Công dân có quyền yêu cầu cảnh sát khu vực xuất trình thẻ ngành và các giấy tờ khác (nếu có) liên quan đến việc kiểm tra cư trú. Trường hợp sau khi xem các giấy tờ mà vẫn nghi ngờ thì công dân có thể điện thoại đến công an xã, phường để xác minh.

Công an phường, xã luôn luôn có trực ban 24/24h. Nếu có thể, công dân mời hàng xóm hoặc tổ trưởng dân phố đến làm chứng.

Trên thực tế, việc kiểm tra cư trú vào ban đêm chỉ được tiến hành khi có nghi ngờ về việc có người phạm tội lẩn trốn chứ không thể tùy tiện kiểm tra mang tính đại trà, thường xuyên.

Khi cảnh sát khu vực đến kiểm tra phải xuất trình thẻ ngành theo quy định của pháp luật, nếu không công dân có quyền từ chối làm việc.

Để đảm bảo khách quan thì khi kiểm tra cư trú vào ban đêm, cảnh sát khu vực thường phối hợp với một số lực lượng khác như dân phòng, tổ trưởng, trưởng thôn… Tuy nhiên, luật không bắt buộc phải kết hợp với những lực lượng này.